Niecka wypadowa

Niecka wypadowa – rodzaj urządzenia do rozpraszania energii wody przepływającej ze stanowiska górnego do stanowiska dolnego określonej budowli piętrzącej (np. jaz, zapora, elektrownia wodna) lub budowli regulacyjnej (np. próg, stopień). Typowym rozwiązaniem niecki wypadowej stosowanym w hydrotechnice i melioracjach jest odpowiednio ukształtowane w obrębie wypadu zagłębienie, wytworzone za pomocą konstrukcji budowlanej wypadu, położone poniżej odpływu konkretnego urządzenie upustowego danej budowli hydrotechnicznej. Rzadziej stosowane są inne rozwiązania, np. poprzez wybudowanie w odpowiedniej odległości od budowli zasadniczej, ścianki poprzecznej przez całą szerokość koryta cieku. W tak ukształtowanej niecce wypadowej tworzy się tzw. odskok hydrauliczny[1][2][3][4]. Wymiarowanie niecki w podstawowym zakresie polega na wyznaczeniu jej głębokości i długości przeprowadzanym na podstawie obliczeń hydraulicznych, tak aby powstały odskok hydrauliczny został zatopiony i całkowicie mieścił się w niecce. Dopiero po ostatecznym określeniu podstawowych parametrów niecki wyznaczonych pod względem hydraulicznym, można przystąpić do projektowania samej konstrukcji niecki i całego wypadu[1][3].

Konieczność stosowania urządzeń do rozpraszania energii wynika z powstania, przy przepływaniu wody przez budowlę, przejścia ruchu nadkrytycznego występującego w korycie stanowiska górnego, w ruch rwący w stanowisku dolnym[2]. Energia i ruch wody powoduje rozmycie dna (wybój) jak i w mniejszym stopniu brzegów w stanowisku dolnym[2][5][6]. Zahamowanie tych niekorzystnych zjawisk realizowane jest w poszczególnych strefach tłumienia energii (strefa aktywna: przypada na wypad i tym samym nieckę wypadową, oprócz tej strefy występuje także strefa pasywna: przypada na umocnienie ciężkie poszuru i strefa tłumienia: przypada na umocnienie lekkie poszuru[1]). Niecka wypadowa stanowi w strefie aktywnej podstawowy element służący rozpraszaniu energii[1][2] choć mogą występować także inne, np. szykany.

Przypisy

  1. ↑ a b c d PYTANIA NA EGZAMIN Z BiUH 2009. www.is.pw.edu.pl – Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej. s. 41. [dostęp 2010-12-22]. (pol.).
  2. ↑ a b c d Ewa Jędryka: Budowle wodne z naturalnych materiałów. www.imuz.edu.pl – Instytut Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, Zakład Inżynierii Wodno–Melioracyjnej, 2007. s. 21. [dostęp 2010-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-18)]. (pol.).
  3. ↑ a b dr inż. Witold Sterpejkowicz-Wersocki: Materiały pomocnicze do ćwiczenia projektowego „Budowla piętrząca” z przedmiotu Budownictwo Hydrotechniczne. www.pg.gda.pl – Politechnika Gdańska, Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska, Katedra Hydrotechniki, Gdańsk, październik-listopad 2007. s. 28. [dostęp 2010-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-07)]. (pol.).
  4. ↑ JANUSZ URBAŃSKI: EKSPERYMENTALNE BADANIA WPŁYWU SZORSTKOŚCI UMOCNIEŃ DNA W DOLNYM STANOWISKU JAZU NA ROZMIARY ROZMYĆ MIEJSCOWYCH. www.npt.up-poznan.net – Nauka Przyroda Technologie Tom 3 Zeszyt 3 ISSN 1897-7820; Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, 2009. s. 10. [dostęp 2010-12-22]. (pol.).
  5. ↑ dr Marek Jelonek, dr inż. Michał Wierzbicki: Prezentacja technicznych możliwości przywrócenia wędrówek ryb w rzekach na podstawie wybranych przykładów inwestycji zrealizowanych we Francji, Niemczech oraz USA. www.wrotamalopolski.pl – Wrota Małopolski, Kraków - Poznań, lipiec 2008. s. 49. [dostęp 2010-12-22]. (pol.).
  6. ↑ Szczepan Ludwik Dąbkowski, Piotr Siwicki, Janusz Urbański: ROZMYCIA NA MODELU JAZU PRZEPUSZCZAJĄCEGO WODĘ POD I NAD ZASUWĄ. www.aqua.ar.wroc.pl – Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Architectura 6 (3) 2007, 3–14, 2007. s. 12. [dostęp 2010-12-22]. (pol.).

Bibliografia

  • Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
  • Julian Wołoszyn, Włodzimierz Czamara, Ryszard Eliasiewicz, Jerzy Krężel: Regulacja rzek i potoków. Wyd. II zmienione. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1994. ISBN 83-85582-45-2. (pol.).