Niedów (zbiornik wodny)

Niedów

Państwo	Polska
Rzeka	Witka
Data budowy	1958–1962
Data uruchomienia	1962
Typ zapory	betonowo-ziemna
Pojemność całkowita	4,8 mln m³
Wysokość lustra wody	210,00 m n.p.m. m n.p.m.
Powierzchnia	1,759 km²
Wysokość zapory	12 m
Funkcja	przemysłowy, retencyjny, rekreacyjny
Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgorzelec Niedów
Położenie na mapie Polski Niedów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Niedów
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego Niedów
51°02′10″N 15°00′16″E/51,036111 15,004444

Niedów^[1] (potocznie Witka) – zbiornik zaporowy o powierzchni 175,9 ha^[2] położony w województwie dolnośląskim w powiecie zgorzeleckim.

Zbiornik zbudowano w latach 1958–1962 na rzece Witka w pobliżu miejscowości Niedów na potrzeby chłodzenia elektrowni Turów. Pełni również funkcje retencyjną oraz rekreacyjną^[3]. Jeden z istniejących tu ośrodków wypoczynkowych został wybudowany „w czynie społecznym” przez pracowników kopalni i elektrowni^[4].

Długość zbiornika ok. 4 km, maksymalna szerokość ok. 0,7 km. Najwyższy dopuszczalny poziom lustra wody 210 m n.p.m. Do poziomu 210,5 wolno napełniać tylko w wyjątkowych przypadkach^[2][5]. Średnia głębokość zbiornika ok. 3,1 m. Głębokość przy zaporze ok. 12 m^[2].

Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 0,82 MW^[6] należąca do PGE Elektrowni Turów S.A.

Historia

Roboty ziemne rozpoczęto w styczniu 1958. W 1962, po zakończeniu budowy betonowo-ziemnej zapory o długości blisko 300 metrów, wysokości 12 m i szerokości przy koronie 5 m, rozpoczęto napełnianie zbiornika o pojemności użytkowej 4,6 mln m³ (całkowitej 4,8 mln m³)^[2]. Pod wodą znalazło się kilka gospodarstw rolnych (wysiedlonym mieszkańcom wypłacono odszkodowania i zapewniono mieszkania w blokach) i ruiny zabytkowego pałacu.

7 sierpnia 2010 w godzinach popołudniowych, po nagłych bardzo wysokich opadach w rejonie Niedowa, Radomierzyc i Bogatyni zbiornik uległ przepełnieniu. Według specjalistów^[7] w ciągu trzech godzin jezioro przyjęło masy wody dwukrotnie przekraczające jego pojemność. Około 18.00 woda przelała się przez koronę zapory czołowej, wskutek czego nastąpiło rozmycie zapory ziemnej i zniszczenie, a następnie niekontrolowane opróżnianie zbiornika^[8] obliczonego na przyjęcie maksymalnie 655 m³/s wody. Fala spiętrzonej wody (ok. 2000 do 3000 m³/s) przez pola dotarła do nasypu kolejowego. Nasyp został przerwany w rejonie Radomierzyc na odcinku około 20 metrów, co spowodowało powódź w Radomierzycach. Katastrofalny wypływ wody z rozmywanej zapory spowodował następnie rozmycie około 300 metrów nasypu w rejonie mostu kolejowego. Fala powodziowa dotarła do Nysy Łużyckiej, powodując jej wezbranie w Koźlicach, Zgorzelcu^[9] (gdzie poziom Nysy osiągnął ponad 7 m), Görlitz oraz w innych miejscowościach poniżej. Spiętrzona woda porwała m.in. samochód, którym jechał starosta zgorzelecki. Starosta wraz z kierowcą zostali uwięzieni we wzburzonej wodzie i dopiero po kilku godzinach wydobyci przez strażaków i odwiezieni do szpitala^[10].

Ocenia się, że w trakcie wezbrania powodziowego przez zbiornik przepłynęło ponad 30 mln m³ wody, przy czym od godziny 0.00 do 15.50 zrzucono 1,256 mln m³ wody, a od 15.50 do 18.00 około 2 mln m³ wody^[11]. Stan zapory przed rozmyciem oceniany był jako dobry^[2]. Po katastrofie szacowano, że odbudowa zniszczonej zapory potrwa co najmniej półtora roku^[7]. Prokuratura podjęła badania, czy do zdarzenia nie doszło z powodu czyichś zaniedbań^[12]. Ustalono, że powodem zniszczenia zapory było ograniczenie zakresu zrzutu awaryjnego poprzez założenie wyłączników krańcowych ograniczających wysokość otwarcia zasuw powodziowych.

Galeria zdjęć zapory po katastrofie

Zapora Niedów

Zapora Niedów

Zapora Niedów

Zapora Niedów

Zobacz też

• Niedów

Przypisy