Niedobór alfa1-antytrypsyny

α₁-Antytrypsyna jest białkiem osocza krwi (frakcji α₁-globulin), które należy do najsilniejszych krążących inhibitorów proteaz serynowych (serpin). Genetycznie uwarunkowany niedobór α₁-antytrypsyny występuje najczęściej u osób rasy białej, szczególnie pochodzących z Europy Północnej. W badaniach przeprowadzanych na różnych populacjach stwierdzono występowanie tej nieprawidłowości z częstością od około 1:1 500 do ok. 1:5 000 żywych urodzeń. Częstość występowania w rasach żółtej i czarnej jest mniejsza.

Epidemiologia

Na terenie Europy i Ameryki Północnej częstość choroby wynosi:

Homozygoty ze zmutowanym genem: 1:1500-3500

Heterozygoty: 1:150-300

Częstość fenotypu PiZZ w Europie.

Objawy

U osób u których występuje niedobór α₁-antytrypsyny mogą występować następujące objawy i stany chorobowe:

• charakterystyczne obniżenie frakcji α₁-globulin
• u dzieci
  • przedłużona żółtaczka noworodków
  • kliniczne i subkliniczne objawy uszkodzenia wątroby
  • dziecięca marskość wątroby
• u dorosłych
  • marskość wątroby, a także kliniczne lub subkliniczne objawy uszkodzenia wątroby
• rozwój rozedmy płuc

rzadziej stwierdzane objawy i stany chorobowe:

• zapalenie tkanki tłuszczowej
• astma oskrzelowa
• rozstrzenie oskrzeli
• ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń
• zapalenie trzustki
• kamica żółciowa

Niski poziom A1AT występuje także w zespołach utraty białek i w zespole niewydolności oddechowej noworodków.

Leczenie

Zaleca się zastosowanie profilaktyki polegających na unikaniu czynników upośledzających funkcję płuc i wątroby (np. palenie tytoniu, zanieczyszczenia powietrza, alkohol, infekcje).

Ze względu na to, że nie jest dostępna rekombinowana α1-antytrypsyna w swoistym leczeniu jej niedoboru stosuje się stałą substytucję podawanym dożylnie raz w tygodniu preparatem ludzkiej α1-antytrypsyny uzyskiwanej z osocza zdrowych dawców (nazwy handlowe Prolastin, Zemaira i Aralast). Badania kliniczne wykazały że w trakcie takiej terapii w płucach leczonych pacjentów dochodziło do wzrostu stężenia aktywnej α1-antytrypsyny. Stosuje się je wyłącznie u pacjentów z objawami rozedmy płuc i fenotypie PiZZ, PiZ(null) Pi(null)(null). Obecnie nie ma badań klinicznych oceniających długoterminowe wyniki leczenia substytucyjnego.

Istnieją plany podawania preparatów α1-antytrypsyny w postaci wziewnej.

Bibliografia

• Fregonese L, Stolk J. Hereditary alpha-1-antitrypsin deficiency and its clinical consequences. „Orphanet J Rare Dis”. 3. 1, s. 16, 2008. DOI: 10.1186/1750-1172-3-16. PMID: 18565211. 

Linki zewnętrzne

• PROTEASE INHIBITOR 1; PI w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)