Niedobczyce

Niedobczyce
	Dzielnica Rybnika
	; Budynek starej szkoły w Niedobczycach
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Rybnik
Prawa miejskie	1954-1975
W granicach Rybnika	27 maja 1975
SIMC	0942937
Zarządzający	Bronisław Degenhardt
Populacja (2021); • liczba ludności	; 12 023
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	44-270, 44-211
	Położenie na mapie Rybnika Niedobczyce
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Niedobczyce
	Położenie na mapie województwa śląskiego Niedobczyce
	50°03′58″N 18°30′08″E/50,066119 18,502313
	Portal Polska

Niedobczyce (śl. Ńydobczyce, niem. Niedobschütz) – dzielnica Rybnika położona w południowo-zachodniej części miasta. W latach 1955-1975 stanowiły samodzielne miasto. Liczy ponad 12 000 mieszkańców.

Miejscowość Niedobczyce była w latach 1945 - 1954 siedzibą gminy Niedobczyce. W 1954 wieś należała i była siedzibą władz gromady Niedobczyce, ale zanim gromada zaczęła funkcjonować, rozwiązano ją i przekształcono w miasto.

Położenie

Niedobczyce położone są w południowej części Rybnika, na kilku wzgórzach oraz w rozległej dolinie wzdłuż rzeki Nacyny. Od południa Niedobczyce sąsiadują z miastem Radlin w powiecie wodzisławskim, od wschodu z dzielnicą Popielów, z zachodu Niewiadom, z północnego wschodu z dzielnicą Zamysłów oraz z dzielnicą Zebrzydowice z północnego zachodu.

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od imienia jej dawnego właściciela - Niedobka, lub Niedobki. Zanim Niedobczyce stały się częścią Rybnika historyczne dokumenty notowały je jako osobną miejscowość. W łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego miejscowość zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iuris Polonici^[3] w zlatynizowanej, staropolskiej formie Nedobcici^[4]. W 1531 notowana jako Niedobtzitze, a w 1584 jako Niedobschitz^[5].

Historia

Dawny herb Niedobczyc przedstawiający bróg

Szkoła Podstawowa nr 21

Dzieje Niedobczyc sięgają XIII wieku^[5]. Miejscowość założona była pierwotnie na prawie polskim iure polonico^[3] i podlegała władzy książęcej Kazimierza I opolskiego. Mieszkańcy wsi zobowiązani byli do świadczenia dla niego powinności służebnych wynikających z tego prawa takich jak: stan, stróża, powoz, przewod, bobrownicy, psiarego i innych. W 1228 Kazimierz opolski przekazał wieś w uposażenie klasztoru w Czarnowąsach zachował jednak przysługujące władzy książęcej prawa polskie^[3].

Do połowy XIX wieku była to, jak wiele jej podobnych, niewielka, rolnicza wioska. Powstanie kolei i rozwój przemysłu węglowego spowodował gwałtowny przyrost mieszkańców, a co za tym idzie rozbudowę Niedobczyc. W latach 1892-96 wybudowano tam kopalnię, o niemieckiej nazwie „Römer”, w ślad za nią powstało osiedle robotnicze. Po pierwszej wojnie światowej, w 1936 roku nazwę kopalni zmieniono na podobnie brzmiącą, ale polską- „Rymer”, od nazwiska pierwszego wojewody śląskiego, Józefa Rymera.

25 stycznia 1920 roku w Niedobczycach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku^[6] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła. W roku 1932 niedobczyckie koło tej organizacji liczyło 42 członków^[7].

W 1955 roku, miejscowość po połączeniu z sąsiednim Niewiadomiem (Górnym i Dolnym), Beatą, Popielowem i Radziejowem, otrzymała prawa miejskie. Ten stan trwał do 1975 roku, kiedy Niedobczyce stały się jedną z dzielnic Rybnika.

Ludzie związani z miejscowością

14 lutego 1928 roku urodził się w Niedobczycach Władysław Basista^[8], 25 października 1934 roku Damian Zimoń, a 18 kwietnia 1937 roku Alojzy Gryt.

Zabudowa

Familoki na ulicy Andersa

Ulica Obrońców Pokoju

W dzielnicy znajdują się m.in:

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w 1921 roku.
Kościół pw. Miłosierdzia Bożego (terytorialnie znajduje się na terenie Niedobczyc, jednak obejmuje jedynie północno-zachodnią część miejscowości oraz północną część sąsiedniego Niewiadomia)
Szkoła Podstawowa nr 21
Szkoła Podstawowa nr 22
Zespół Szkół nr 5 ( Szkoła Podstawowa nr. 33, Technikum nr. 5 )
Dom Kultury Niedobczyce
Zespół Ognisk Wychowawczych - wielofunkcyjna całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza (www.miastorybnik.pl/zow)
Pomnik Powstańców Śląskich
zabytkowe osiedle górnicze, zbudowane w koncepcji miasta-ogrodu
Dwa boiska sportowe
Trzy dworce kolejowe: Rybnik Towarowy, Rybnik Niedobczyce, Rybnik Rymer
Filia biblioteki miejskiej w budynku z początków XX wieku.
Dwa cmentarze parafialne
Drogi: krajowa 78, wojewódzka 935
Hałda zlikwidowanej już KWK "Rymer"
osiedle Wrębowa

Przypisy

↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87
↑ Rybnik.eu
↑ ^a ^b ^c Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 4.
↑ Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b Franz Idzikowski,"Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.
↑ "Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939", Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012
↑ "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 563, hasło "Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" - dzielnica Śląska".
↑ Rada MiastaR.M. Katowice Rada MiastaR.M., UCHWAŁA NR LIX/1219/18 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2018 r. w sprawie przyznania ks. Władysławowi Basiście tytułu "Honorowy Obywatel Miasta Katowice", Katowice, 11 września 2018 (pol.).

Bibliografia

Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Erster Band. Urkunden des klosters Czarowanz. Breslau: Josef Max & COMP., 1857.

Linki zewnętrzne

Niedobczyce na stronie serwisu miejskiego Rybnika. [dostęp 2014-08-05].
Niedobczyce na stronie serwisu Stowarzyszenia Miłośników Niedobczyc. [dostęp 2014-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].
Niedobczyce al. Niedobcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 56 .

[znies-1] Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87

[2] Rybnik.eu

[CITEREFColmar_Grünhagen18574-3] Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 4.

[CITEREFColmar_Grünhagen18573-4] Colmar Grünhagen 1857 ↓, s. 3.

[Maruschke_1861-5] Franz Idzikowski,"Geschichte Stadt udn ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien", Maruschke&Berendt, Breslau 1861, str. 16.

[6] "Działalność Towarzystwa gimnastycznego „Sokół” na ziemi rybnickiej w latach 1898–1939", Rybnicki Kurier Muzealny nr 4, czerwiec 2012

[7] "Encyklopedia powstań śląskich", Instytut Śląski w Opolu, Opole 1982, str. 563, hasło "Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" - dzielnica Śląska".

[RM20180911-8] Rada MiastaR.M. Katowice Rada MiastaR.M., UCHWAŁA NR LIX/1219/18 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2018 r. w sprawie przyznania ks. Władysławowi Basiście tytułu "Honorowy Obywatel Miasta Katowice", Katowice, 11 września 2018 (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Przynależność wojewódzka	woj. śląskie (1922–39) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1922–75*)	Boguszowice (1962–75) Chwałowice (1967–72) Czerwionka (1962–75) Knurów (od 1951) Leszczyny (Czerwionka-Leszczyny*) (od 1962) Niedobczyce (1954–75) Rybnik (do 1950 →) Rydułtowy (1951–75**) Wodzisław (Śląski) (do 1954 →) Żory
Osiedla (1954–72)	Boguszowice (1954–62) Chwałowice (1954–66) Czerwionka (1954–62) Leszczyny (1956–62)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75*)	Baranowice (1973–75*) Bełk (1945–54 i 1973–75) Bełsznica (1945–54) Boguszowice (1945–54) Chudów (1945–54) Chwałęcice (1973–75) Chwałowice (1945–54) Czernica (1945–54) Czerwionka (1945–54) Dębieńsko (1945–54) Gaszowice (1973–75) Godów (1945–54) Gorzyce (1945–54) Jankowice Rybnickie (1945–54) Jastrzębie Zdrój (1945–54) Jejkowice (1945–54) Knurów (1945–50) Kornowac (1973–75) ~~Krzyżkowice~~ Leszczyny (1945–54) Lubomia (1945–54) Lyski (Łyski)* (1945–54 i 1973–75) Marklowice (1945–54) Niedobczyce (1945–54) Ochojec (1973–75) Ornontowice (1973–75) ~~Orzepowice~~ ~~Pietrzkowice~~ Pogrzebień (1945–54) Połomia (1945–54) Przyszowice (1973–75) Pstrążna (1947–5?) Pszów (1945–54) Radlin (1945–54) Rydułtowy (1945–50) ~~Szczygłowice~~ Szeroka (1973–75*) Świerklany (1973–75) Wielopole (1945–54) Wilcza (1945–54) Wodzisław Śląski (Wodzisław Śląski–Wieś) (1945–54) ~~Zamysłów~~ Żory (Żory–Wieś) (1945–54)
Gromady (1954–72)	Baranowice (1954–72) Bełk (1954–72) Boguszowice (1954) Borynia (← 1955–72) Brzezie nad Odrą (1954–72) Bujaków (1954–72) Chudów (1954–72) Chwałęcice (1954–72) Chwałowice (1954) Czernica (1954–72) Czerwionka (1954) Czyżowice (1954 →) Dębieńsko (1954–72) Gaszowice (1954–72) Gierałtowice (1954–72) Godów (1954 →) Golejów (1954–72) Gołkowice (1954 →) Gorzyce (1954 →) Gotartowice (1954–72) Jankowice Rybnickie (1954–72) Jastrzębie Górne (1954 →) Jastrzębie Zdrój (1954 →) Jejkowice (1954–72) Kamień pod Rzędówką (1954–72) Kokoszyce (1954 →) Leszczyny (1954–55) Lubomia (1954 →) Lyski (1954–72) Marklowice (1954 →) Moszczenica (1954 →) Mszana (1954 →) Niedobczyce (1954) Olza (1954 →) Ornontowice (← 1960–72) Palowice (1954–72) Pogrzebień (1954–72) Połomia (1954 →) Przegędza (1954–61) Przyszowice (1954–72) Pstrążna (1954–72) Pszów (1954 (→)) Radlin (1954 (→)) Raszczyce (1954–72) Rogoźna (1954–72) Rogów (1954 →) Rowień (1954–61) Ruptawa (1954 →) Skrzyszów (1954 →) Syrynia (1954 →) Świerklany (1954–72) Turza (1954 →) Wielopole (1954–72) Wilchwy (1954 →) Wilcza (1954–72)
Legenda	* do 31 maja 1975 ** do 26 maja 1975 *** przyłączenie Czerwionki 26 maja 1975, zmiana nazwy w 1992

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne