Niemiecki obóz przesiedleńczy w Zwierzyńcu
| ||
 Pomnik upamiętniający ofiary niemieckiego obozu przesiedleńczego. | ||
| Typ | obóz przesiedleńczy | |
| Odpowiedzialny |  III Rzesza | |
| Rozpoczęcie działalności | 1940 | |
| Zakończenie działalności | 1944 | |
| Terytorium | Polska (II Rzeczpospolita) pod okupacją niemiecką (Generalne Gubernatorstwo) | |
| Miejsce | Zwierzyniec (powiat zamojski) | |
| Pierwotne przeznaczenie | obóz przejściowy | |
| Liczba więźniów | 24 000 | |
| Narodowość więźniów | Polacy, Francuzi | |
| Komendanci | Reinhold Hahn | |
| Upamiętnienie | kościół-pomnik p.w. Matki Bożej Królowej Polski w Zwierzyńcu | |
Położenie na mapie Zwierzyńca  | ||
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | ||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | ||
Położenie na mapie powiatu zamojskiego  | ||
Położenie na mapie gminy Zwierzyniec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Zwierzyniec") | ||
 50°37′02″N 22°57′58″E/50,617222 22,966111 | ||
Niemiecki obóz przesiedleńczy w Zwierzyńcu (niem. Umsiedlungslager) – niemiecki obóz przesiedleńczy w Zwierzyńcu na Zamojszczyźnie, założony w 1940 jako obóz przejściowy dla robotników przymusowych, następnie obóz przesiedleńczy dla pacyfikowanej i wysiedlanej ludności Zamojszczyzny i Dzieci Zamojszczyzny. Szacuje się, że Niemcy osadzili w obozie około 24 000 ludzi, w tym 7 000 dzieci, z których ponad 200 zmarło w wyniku tortur i ciężkich warunków[1].
Historia obozu
Obóz założony został w końcu 1940 roku. Na jego terenie było kilkanaście baraków. Więziono w nim ludność cywilną. W obozie przebywali też schwytani członkowie ruchu oporu. W 1942 na wiosnę w obozie osadzono około stu jeńców francuskich. Od grudnia 1942 do jesieni 1943 obóz w Zwierzyńcu był obozem przesiedleńczym dla ludności polskiej wysiedlanej z byłych powiatów tomaszowskiego, biłgorajskiego, zamojskiego. W obozie przetrzymywano mężczyzn, kobiety i dużą liczbę Dzieci Zamojszczyzny[2]. Komendantem obozu był SS-Hauptsturmführer Reinhold Hahn.
Niemcy przeprowadzali selekcje rasowe, w wyniku których wysiedlonych wywożono do obozów koncentracyjnych KL Auschwitz-Birkenau, KL Majdanek lub na przymusowe roboty do III Rzeszy Niemieckiej a część starców i dzieci do innych wsi w Generalnym Gubernatorstwie do powiatów: garwolińskiego, siedleckiego, mińskiego i łukowskiego[3]. Duża liczba dzieci została zrabowana polskim rodzicom i wywieziona do Niemiec w celu germanizacji.
Małżonkowie, ordynat Ordynacji Zamojskiej Jan Tomasz Zamoyski i Róża Zamoyska z Radą Główną Opiekuńczą, dzięki ogromnym staraniom uratowali około 460 polskich dzieci z obozu w Zwierzyńcu. Utworzyli również ochronkę dla tych małych dzieci.
Ostatni transport z obozu w Zwierzyńcu odszedł 13 sierpnia 1943 roku[4]. Obóz zlikwidowano w 1944.
W miejscu, gdzie był główny plac niemieckiego obozu, wybudowano w celu upamiętnienia tragedii ludności cywilnej, kościół-pomnik pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski w Zwierzyńcu. Został on konsekrowany w maju 1980. Jego wnętrze zawiera ścianę pamięci narodowej. W kościele znajduje też makieta obozu oraz drewniana rzeźba – postać umęczonego człowieka w pozie przypominającej Chrystusa na krzyżu. Witraże nad ołtarzem głównym przedstawiają dzieci – więźniów niemieckiego obozu.
W Zwierzyńcu postawiono również pomnik upamiętniający ofiary niemieckiego obozu przesiedleńczego[2].
Symboliczny dla losu więźniów obozu przejściowego w Zwierzyńcu i Dzieci Zamojszczyzny jest dramat Bronisława Pekosińskiego, który jako małe 4-letnie dziecko znalazł się w obozie. Został przerzucony w 1943 przez druty na wolność, trafił do ochronki w Zwierzyńcu, potem do domu dziecka w Zamościu. Nie znał rodziców. Był lokalnym mistrzem w szachach. Został bohaterem filmu Grzegorza Królikiewicza Przypadek Pekosińskiego, w którym wystąpił oraz sztuki Tadeusza Słobodzianka Obywatel Pekoś[5].
„My, żyjący jeszcze świadkowie, choć już nieliczni, jesteśmy i żyjemy jeszcze po to, aby dawać świadectwo tamtych okropnych przeżyć, gdyż jak powiedział nasz rodak, święty Papież Jan Paweł II podczas spotkania z nami, więźniami z Majdanka: jesteście naznaczeni stygmatem straszliwych przeżyć i okropności tamtego okresu i nie powinniście o tym zapominać, ale dawać świadectwo potomnym. Niech los nasz będzie przestrogą dla przyszłych pokoleń”. - Bolesław Szymanik prezes Zarządu Stowarzyszenia Dzieci Zamojszczyzny w Biłgoraju[3]
Zobacz też
- Aktion Zamość
- Armia Krajowa
- Bataliony Chłopskie
- Dzieci Zamojszczyzny
- Obozy niemieckie (1933–1945)
- Obóz przesiedleńczy w Zamościu
- Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)
- Sochy (województwo lubelskie)
- Pacyfikacje wsi polskich podczas okupacji niemieckiej
- Powstanie zamojskie
- Rabunek polskich dzieci
- Rotunda Zamojska
- Wysiedlenia Polaków podczas II wojny światowej
- Zamek w Lublinie
Przypisy
- ↑ Zwierzyniec: 74. rocznica likwidacji obozu, kronikatygodnia.pl, 2017-08-13. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ a b Zapomniane obozy nazistowskie. Zwierzyniec, obozynazistowskie.dsh.waw.pl. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ a b 72. rocznica likwidacji obozu przesiedleńczego w Zwierzyńcu, bilgoraj.com.pl, 2015-08-17. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ Zwierzyniec: Rocznica likwidacji obozu przesiedleńczego, ezamosc.pl. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ 75 lat temu Niemcy rozpoczęli akcję wysiedleń Zamojszczyzny, radiomaryja.pl, 2017-11-25. [dostęp 2018-02-27].
Linki zewnętrzne
- Aktion Zamość – gehenna polskich dzieci, dorzeczy.pl
- Historia Zwierzyńca, zwierzyniec.info.pl
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 52.35 N
- S: 50.20 N
- W: 21.52 E
- E: 24.25 E
.svg)
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Polska - Zwierzyniec kościół pomnik p.w Matki Bożej Królowej Polski.
Shiny black button/marker widget.
Autor: Caramo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Le monument érigé en hommage aux enfants déportés de la région de Zamosc en 1942-43.