Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec

Państwo	Rzesza Niemiecka
Lider	Hugo Haase, Georg Ledebour, Arthur Crispien, Theodor Liebknecht
Data założenia	1917
Data rozwiązania	1931
Ideologia polityczna	socjalizm demokratyczny, marksizm centrystyczny, pacyfizm
Członkostwo międzynarodowe	Międzynarodowa Wspólnota Pracy Partii Socjalistycznych
Barwy	czerwony

Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (niem. Unabhängige Sozialdemokratische Partei Deutschlands – USPD) – niemiecka partia polityczna działająca w II Rzeszy oraz w Republice Weimarskiej, w latach 1917–1922. Partia powstała w wyniku rozłamu w Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD).

Historia

Impulsem do powstania niezależnej socjaldemokracji było poparcie SPD, już wtedy jednej z największych partii marksistowskich Europy, dla polityki rządu Cesarstwa Niemiec w czasie I wojny światowej. Wielu spośród socjaldemokratów zwątpiło w sens porozumienia z rządem i postanowiło działać na rzecz zakończenia wojny niezależnie od przywództwa SPD. 6 kwietnia 1917 r. zwołano Parteitag, na którym ogłoszono formalne powstanie Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec. Od początku partia ta była heterogeniczna – do partii wstąpili członkowie Grupy Spartakusa, w tym późniejsi założyciele Komunistycznej Partii Niemiec (KPD) oraz reformiści tacy jak Karl Kautsky i Eduard Bernstein^[1].

USPD początkowo była niechętna większościowej socjaldemokracji, uznając siebie za jedyną spadkobierczynię tradycji niemieckiego ruchu robotniczego. Pomimo wielu zastrzeżeń, liderzy niezależnej socjaldemokracji zgodzili się na stworzenie rządu wraz z SPD (tzw. Rada Pełnomocników Ludowych). Koalicja ta od samego momentu powstania była trapiona wieloma problemami rodzącymi się z różnych celów jakie stawiali sobie liderzy obu partii. Ostatecznie, w wyniku walk bożonarodzeniowych w Berlinie (grudzień 1918), USPD wyszła z koalicji i przeszła do opozycji wobec większościowej socjaldemokracji.

Niezależna socjaldemokracja cieszyła się od 1919 r. coraz większymi wpływami w młodej republice. Według profesora Tadeusza Kotłowskiego, w marcu 1919 r. USPD liczyła około 300 tys. członków, zaś pod koniec tegoż roku około 750 tys. Sukcesem dla młodej partii było opanowanie największego związku branżowego w Niemczech – Niemieckiego Związku Robotników Przemysłu Metalowego. Organy prasowe partii prężnie działały w tamtym okresie – pod koniec 1919 r. wydawano ok. 55 gazet i czasopism^[2].

Początkiem schyłku USPD jako partii politycznej było nieprzyjęcie USPD do Kominternu, przy jednoczesnej niechęci tej partii wobec reaktywowanej Drugiej Międzynarodówki^[3]. W październiku 1920 r. skrzydło prokomunistyczne oddzieliło się od USPD i wstąpiło do nowoorganizowanej KPD. Centrystom i prawicy USPD nie pozostało nic innego w tym momencie jak zbliżenie się do SPD (wobec antydemokratycznego i rewolucyjnego nastawienia KPD). Ten ruch był łatwiejszy ze względu na trwające od początku 1922 r. zamachy na ważnych polityków o demokratycznych i republikańskich poglądach (zabójstwo Waltera Rathenaua, Matthiasa Erzbergera). Na parteitagu we wrześniu 1922 r. USPD większością głosów zdecydowała się przyłączyć do SPD i zakończyć swoją działalność. Niewielka grupka działaczy z Georgiem Ledebourem na czele postanowiła utrzymywać USPD jako odrębną partię, jednak zdecydowana większość wyborców przeszła do SPD lub KPD^[4]. USPD rozwiązała się w 1931 r., wchodząc do Socjalistycznej Robotniczej Partii Niemiec (SAPD).

Organizacja

Liczebność

• listopad 1918 – ok. 100 000 członków
• koniec stycznia 1919 – ok. 300 000
• wrzesień 1920 – 893 923
• kwiecień 1921 – 339 951
• wrzesień 1921 – 300 659
• czerwiec 1922 – 290 762
• 1925 – ok. 10 000

Prasa

Centralnym organem prasowym USPD był dziennik Freiheit pod redakcją Rudolfa Breitscheida.

Prominentni członkowie

• Emil Barth
• Eduard Bernstein
• Arthur Crispien
• Wilhelm Dittmann
• Kurt Eisner
• Hugo Haase
• Karl Kautsky
• Georg Ledebour
• Karl Liebknecht
• Theodor Liebknecht
• Róża Luksemburg
• Luise Zietz

Przypisy