Niezapominajka leśna

Niezapominajka leśna

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	niezapominajka
Gatunek	niezapominajka leśna
Nazwa systematyczna
Myosotis sylvatica Hoffm. Deutschl. Fl. 61 1791[3][4]

Niezapominajka leśna^[5] (Myosotis sylvatica Hoffm.) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych. Występuje w stanie dzikim w Europie środkowej i wschodniej – granica zachodnia występowania biegnie przez Szwecję, Danię, Wielką Brytanię, Francję i Włochy. Dalej na wschód rośnie w Azji Mniejszej, w regionie Kaukazu i dalej poprzez Iran, Pakistan, Indie po Nepal i Bhutan^[4]. Jako gatunek introdukowany rośnie na Maderze, w południowej Afryce, w Ameryce Północnej, w Australii i Nowej Zelandii, w Chile i Argentynie^[4]. W Polsce gatunek spotykany w całym kraju, częstszy na południu, rzadszy na środkowym wschodzie oraz zachodzie^[6]. Rośnie w żyznych lasach liściastych i zaroślach, w miejscach wilgotnych, rzadko na łąkach^[7]. Uprawiana jest często jako roślina ozdobna^[8] i nierzadko dziczeje^[9].

Pokrój rośliny

Kwiaty

Morfologia

Pokrój

Bylina o łodygach zwykle rozgałęzionych od dołu, rzadziej pojedynczych, prosto wzniesionych lub łukowato podnoszących się. Pęd w dolnej i środkowej części rzadko pokryty długimi i odstającymi włoskami. W górnej części włoski są krótkie i przylegające^[7].

Liście

Dolne zebrane w rozetę, poza tym występują liście łodygowe, ale brak ich w obrębie kwiatostanów. Liście zmienne pod względem kształtu – od szerokoeliptycznych do równowąsko podługowatych, także odwrotnie jajowate i łopatkowate^[7]. Liście odziomkowe o ogonkach nie dłuższych od blaszki liściowej^[9], liście łodygowe siedzące^[10].

Kwiaty

Zebrane na szczycie łodygi w skrętki, które początkowo są ścieśnione, ale stopniowo wydłużają się i w czasie owocowania mają postać luźnego grona^[7]. W czasie kwitnienia szypułki co najwyżej tak długie jak kielich^[9]. Kielich dzwonkowaty, złożony z 5 zrośniętych w krótką rurkę do 3 mm długości (w czasie owocowania wydłuża się do 5 mm). Działki wcięte do 3/5 z łatkami lancetowatymi. U dołu okryty jest włoskami haczykowatymi. Korona kwiatu jasnoniebieska, rzadziej biała lub różowa, z płasko rozpostartymi łatkami, o średnicy zwykle od 6 do 9 mm. Rurka korony żółta, długości kielicha. W środku korony 5 pręcików o nitkach zrośniętych z rurką korony i z niej nie wystające^[7]. Osklepki żółte^[10].

Owoc

Czterodzielna rozłupnia. Rozpada się na spłaszczone, trójgroniasto jajowate rozłupki, błyszczące, ciemne, o długości do 2 mm^[7].

Gatunki podobne

Niezapominajka alpejska, rzadziej uprawiana, ma dolne liście na ogonkach dłuższych od blaszki, a kwiaty ciemnoniebieskie. Niezapominajka rozłogowa ma koronę o wydłużającej się rurce, pod koniec kwitnienia do dwóch razy dłuższą od kielicha. Pozostałe niezapominajki środkowoeuropejskie mają kielich bez włosków haczykowatych lub wyraźnie mniejsze kwiaty (do 5 mm średnicy)^[9].

Biologia i ekologia

Siedlisko: Preferuje miejsca wilgotne (np. przy brzegach potoków i źródliskach) oraz żyzne. Rośnie w lasach liściastych, w Europie Środkowej z rzędu Fagetalia, poza tym w zaroślach i rzadziej na łąkach^[7]. W Europie Środkowej gatunek częstszy w niższych położeniach górskich niż na niżu. Najliczniejszy w reglu dolnym i górnym, sięga też piętra subalpejskiego. W Tatrach dochodzi do 1642 m n.p.m.^[7] Hemikryptofit^[9], stosunkowo krótkowieczny^[11].

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy Epilobietea angustifolii^[12]. Kwitnie od maja do lipca^[10][9], według niektórych źródeł do września^[7].

Zmienność

Odmiana uprawna 'Rosylva'

Odmiana uprawna 'Snowsylva'

Gatunek zmienny morfologicznie^[7].

Tworzy mieszańce z niezapominajką polną i niezapominajką błotną^[9].

W uprawie znajduje się kilka odmian^[10]:

• ‘Nina Blue’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami niebieskimi;
• ‘Nina Rosea’ – rośliny karłowe, do 5 cm wysokości, z kwiatami różowymi;
• ‘Rosylva’ – kwiaty różowe;
• ‘Snowsylva’ – kwiaty białe.

Zastosowanie

Niezapominajka leśna jest uprawiana jako roślina ozdobna; często w ofercie handlowej określana jest jako niezapominajka alpejska M. alpestris hort. non Schmidt^[9]. Nadaje się na rabaty, szczególnie na obwódki^[11].

Przypisy