Nikłonie

Nikłonie
Dixidae
Ilustracja
Dixa nebulosa
Systematyka
Domenaeukarionty
Królestwozwierzęta
Typstawonogi
Gromadaowady
Podgromadauskrzydlone
Rządmuchówki
Podrządmuchówki długoczułkie
InfrarządCulicomorpha
RodzinaDixidae

Nikłonie (Dixidae) – rodzina muchówek[1] z podrzędu długoczułkich i infrarzędu Culicomorpha. Dawniej traktowana jako podrodzina Dixinae w rodzinie komarowatych[2].

Opis

Owady dorosłe

Ciało drobne (długości według jednych źródeł do 4 mm[3], według innych około 10 mm[4]), zwykle ciemne, brunatne, rdzawe, rzadziej jasnożółte. Skrzydła stosunkowo szerokie, przezroczyste lub zadymione. Czułki długie, 16-członowe, o skapusie krótkim, pedicelu kulistym, a biczyku długim, opuszonym krótkimi włoskami. Kłujka sztywna i krótka. Głaszczki szczękowe szerokie, 4-członowe, dłuższe od kłujki. Tułów mocno wypukły. Golenie odnóży przednich i środkowych bez grzebienia, tylnych natomiast rozszerzone z tyłu i z dobrze wykształconym podwójnym grzebieniem. Empodium stóp zredukowane, dochodzące najdalej do nasady pazurka. Przylg brak. Na skrzydłach drobne włoski, grubsze na żyłkach. Przezmianki duże i szerokie. Odwłok długi. Gonokoksyt i gonostyl zazwyczaj dobrze wykształcone[3].

Larwy

Larwy IV stadium różnią się od larw wodzieni i komarów: pierwszym, wolnym oraz częściowo zlanymi: drugim i trzecim, segmentami tułowia nie szerszymi od odwłoka, odwłokiem 10-segmentowym oraz płytką przetchlinkową na VIII i IX segmencie nie tworzącą jednej całości. Larwy nikłoni mają ponadto ciało walcowate, o spłaszczonej brzusznej powierzchni i obracającą się o 90° w obie strony głowę. Na grzbietowej stronie członów II-VII odwłoka występować mogą rozetki grzbietowe, na brzusznej stronie segmentów I i II przysadki ruchowe, a na brzusznej stronie segmentów V, VI i czasem VI, wałeczki do pełzania[2].

Poczwarki

Listkowate wyrostki płetwowe na ostatnim segmencie odwłoka nieruchome, o rozszerzonej podstawie, a wierzchołku zaostrzonym. Syfony krótkie i woreczkowate[2].

Biologia i występowanie

Larwy wodno-lądowe, wszystkożerne. Żyją w wodach stojących lub wolno płynących, silnie zarośniętych. Często wypełzają na wystające z wody rośliny. Spotykane na brzegach małych stawów, bagnach i silnie porośniętych rowach. Larwy zimujące, zimują poza zbiornikiem wodnym[2]. Osobniki dorosłe nie odżywiają się krwią i prawdopodobnie w ogóle nie pobierają pokarmu[3].

W Polsce stwierdzono 11 gatunków[4].

Systematyka

Do rodziny tej zalicza się 8 rodzajów[1]:

  • Asiodixa
  • Dixa Meigen, 1818
  • Dixella
  • Meringodixa
  • Mesodixa
  • Metadixa
  • Neodixa
  • Nothodixa

Wybór gatunków

Rodzaj Dixa[2][3]:

Podrodzaj Dixa s. str. (sensu stricto)

  • Dixa (Dixa) caudatula Seguy, 1928
  • Dixa (Dixa) dilatata Strobl, 1900 – występuje w Polsce
  • Dixa (Dixa) maculata Meigen, 1818
  • Dixa (Dixa) mera Seguy, 1930
  • Dixa (Dixa) nebulosa Meigen, 1830 – występuje w Polsce
  • Dixa (Dixa) nubilipennis Curtis, 1832
  • Dixa (Dixa) obsoleta Peus, 1934
  • Dixa (Dixa) perexilis Seguy, 1928
  • Dixa (Dixa) pubeula Loew, 1949
  • Dixa (Dixa) serrifera Edwards, 1928
  • Dixa (Dixa) sobrina Peus, 1934 – występuje w Polsce
  • Dixa (Dixa) submaculata Edwards, 1920
  • Dixa (Dixa) tetrica Peus, 1834

Podrodzaj Paradixa Tonnoir, 1924

  • Dixa (Paradixa) aestivalis Meigen, 1818 – występuje w Polsce
  • Dixa (Paradixa) amphibia (Degeer, 1776)
  • Dixa (Paradixa) attica Pandazis, 1933
  • Dixa (Paradixa) autumnalis Meigen, 1838
  • Dixa (Paradixa) borealis Martini, 192
  • Dixa (Paradixa) filicornis Edwards, 1921
  • Dixa (Paradixa) goetghebueri Seguy, 1921
  • Dixa (Paradixa) hyperborea Bergroth, 1889 – występuje w Polsce
  • Dixa (Paradixa) laeta Loew, 1849 (syninimy : Dixa fuscicornis Ewdards, 1928, Dixa mediterranea Martini, 1929) – występuje w Polsce
  • Dixa (Paradixa) luctuosa Peus, 1934 (synonim: Dixa nigra Martini, 1929, nec Staeger, 1840)
  • Dixa (Paradixa) martini Peus, 1934 (synonim Dixa laeta Goetgheuer, 1920, nec Loew, 1849)
  • Dixa (Paradixa) nigra Staeger, 1840 – występuje w Polsce
  • Dixa (Paradixa) obscura Loew, 1849 – występuje w Polsce
  • Dixa (Paradixa) pyrenaica Seguy, 1921
  • Dixa (Paradixa) serotina Wiedemann in Meigen, 1818

Przypisy

  1. ↑ a b P. Myers, R. Espinosa, C. S. Parr, T. Jones, G. S. Hammond, T. A. Dewey: The Animal Diversity Web (online). 2014. [dostęp 2014-04-03].
  2. ↑ a b c d e Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9 a Komary – Culicidae Larwy i poczwarki. Warszawa: PWN, 1971.
  3. ↑ a b c d Barbara Skierska: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVIII Muchówki – Diptera Zeszyt 9 b Komary – Postacie dojrzałe.. Warszawa: PWN, 1977.
  4. ↑ a b Nikłonie (Dixidae). W: Jolanta Wiedeńska: Klucz do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Grzegorz Tończyk, Jacek Siciński (red.). Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2013, s. 80-82, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-25-0.

Media użyte na tej stronie