Nikoła Gruewski

Nikoła Gruewski
Никола Груевски
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1970
Skopje

Premier Macedonii
Okres

od 27 sierpnia 2006
do 18 stycznia 2016

Przynależność polityczna

WMRO-DPMNE

Poprzednik

Włado Buczkowski

Następca

Emił Dimitriew

Od lewej: Nikoła Gruewski, prezydent USA George W. Bush, prezydent Macedonii Branko Crwenkowski i macedoński minister spraw zagranicznych Antonijo Miłoszoski (2008)

Nikoła Gruewski, mac. Никола Груевски (wym. [ˈnikɔla ˈɡruɛfski]; ur. 31 sierpnia 1970 w Skopju[1]) – macedoński polityk i ekonomista, minister, poseł do Zgromadzenia Republiki Macedonii, w latach 2003–2017 przewodniczący Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej – Demokratycznej Partii Macedońskiej Jedności Narodowej (WMRO-DPMNE), od 2006 do 2016 premier Macedonii.

Życiorys

Działalność do 2006

Jego ojciec urodził się w północnej Grecji. Po rozwodzie rodziców Nikoła Gruewski mieszkał z matką, gdy miał kilka lat przez jakiś czas mieszkał w Libii, gdzie jego matka pracowała[2]. W 1989 zdał w Skopju egzamin maturalny, w 1994 ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Świętego Klemensa z Ochrydy w Bitoli. Kształcił się później w Londynie (w zakresie ubezpieczeń i inwestycji) oraz na Uniwersytecie Świętych Cyryla i Metodego w Skopju (w dziedzinie ekonomii monetarnej). W 1995 podjął pracę w dziale kredytów w banku Bałkanska Banka AD Skopјe. Od 1996 przez rok pracował w bankowości w Londynie i Frankfurcie nad Menem. Od 1998 był analitykiem finansowym i komentatorem ekonomicznym, założył i stanął na czele macedońskiego stowarzyszenia maklerów[1].

Zaangażował się w międzyczasie w działalność polityczną w ramach centroprawicowego ugrupowania WMRO-DPMNE. Po zwycięstwie tej partii w wyborach w 1998 otrzymał nominację na ministra handlu w rządzie Lubcza Georgiewskiego[1]. W listopadzie 1999 w tym samym gabinecie przeszedł na stanowisko ministra finansów, które zajmował do listopada 2002[3]. W trakcie urzędowania przeprowadził reformę podatkową związaną z zastosowaniem podatku VAT na poziomie 18%, dokonał przyspieszenia prywatyzacji i przyczynił się do znacznego ograniczenia inflacji. Pod koniec urzędowania kraj dotknięty został jednak przez kryzys gospodarczy, związany m.in. z konfliktem wywołanym sytuacją albańskich uchodźców z Kosowa[1]. WMRO-DPMNE przegrała wówczas kolejne wybory parlamentarne i przeszła do opozycji. Nikoła Gruewski uzyskał w 2002 po raz pierwszy mandat posła do Zgromadzenia Republiki Macedonii[4]. Był wiceprzewodniczącym swojego ugrupowania, zaś na kongresie w maju 2003 został wybrany na nowego przewodniczącego WMRO-DPMNE[1].

Premier Macedonii

Po czterech latach w opozycji WMRO-DPMNE wygrała wybory parlamentarne w 2006[5]. W sierpniu tegoż roku Nikoła Gruewski przedstawił skład swojego gabinetu, w którego szeregach znalazły się w znacznej mierze osoby działające do tej pory w organizacjach pozarządowych bądź w międzynarodowych stowarzyszeniach.

Konflikt grecko-macedoński i związane z tym zawetowanie przez Grecję wejścia Macedonii do NATO na szczycie w Bukareszcie w kwietniu 2008 należały do przyczyn samorozwiązania parlamentu i rozpisania w tymże roku nowych wyborów[6]. Wybory te zakończyły się ponownym zwycięstwem centroprawicy – koalicja skupiona wokół WMRO-DPMNE uzyskała 63 miejsca w 120-osobowym parlamencie[7]. Nikoła Gruewski pozostał dzięki temu na stanowisku premiera. Kolejne gabinety tworzył po wyborach w 2011 i 2014, w których jego ugrupowanie ponownie odnosiło zwycięstwo.

W 2015 lider opozycyjnych socjaldemokratów Zoran Zaew ujawnił, iż około 20 tysięcy osób (w tym polityków, funkcjonariuszy służb specjalnych i dziennikarzy) było nielegalnie podsłuchiwanych[8]. Zoran Zaew został w międzyczasie oskarżony o zniesławienie premiera[9], któremu przeciwnicy zarzucili też współudział w tuszowaniu sprawy śmiertelnego pobicia 22-letniego mężczyzny przez policjanta w 2011[10]. Sytuacja doprowadziła do długotrwałego kryzysu politycznego[8] i masowych protestów antyrządowych[10]. Po kilku miesiącach doszło do zawarcia porozumienia między rządem a opozycją, przewidującego m.in. przedterminowe wybory parlamentarne. W styczniu 2016 Nikoła Gruewski złożył rezygnację z urzędu premiera[11] i został zastąpiony przez Emiła Dimitriewa.

Działalność od 2016

WMRO-DPMNE uzyskała najwięcej mandatów w przedterminowych wyborach, nie była jednak w stanie stworzyć rządu. Nikoła Gruewski pozostał członkiem macedońskiego parlamentu[4]. W grudniu 2017 nowym przewodniczącym partii został Hristijan Mickoski[12]. Od 2017 objęty postępowaniem karnym, w 2018 został skazany na karę dwóch lat pozbawienia wolności za przestępstwo korupcyjne związane z nabyciem kuloodpornego luksusowego pojazdu na potrzeby publiczne[13]. W 2018 uzyskał azyl polityczny na Węgrzech[14].

Przypisy

  1. a b c d e Nikola Gruevski. cidob.org. [dostęp 2018-09-14]. (hiszp.).
  2. A profile of Gruevski. economist.com, 12 sierpnia 2011. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  3. Rulers: Macedonia: Ministries etc.. rulers.org. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  4. a b Members of Parliament. sobranie.mk. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  5. Macedonia PM admits poll defeat. bbc.co.uk, 6 lipca 2006. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  6. Macedonia to hold early election. bbc.co.uk, 12 kwietnia 2008. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  7. PM claims win in Macedonian poll. bbc.co.uk, 2 czerwca 2008. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  8. a b Premier podał się do dymisji, Macedonia z rządem tymczasowym. tvn24.pl, 28 grudnia 2015. [dostęp 2018-09-14].
  9. Macedonian Opposition Leader Accuses Government Of Wiretapping. rferl.org, 9 lutego 2015. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  10. a b Macedonian protesters demand resignation of cabinet, clash with police. reuters.com, 5 maja 2015. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  11. Macedonian PM offers resignation for early elections. yahoo.com, 15 stycznia 2016. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  12. Мицкоски се обрати кон своите сопартијци од ВМРО-ДПМНЕ: Еве што им порача. biznisvesti.mk, 23 grudnia 2017. [dostęp 2018-09-14]. (mac.).
  13. Former Macedonian PM Gruevski sentenced to two years in prison. politico.eu, 23 maja 2018. [dostęp 2018-09-14]. (ang.).
  14. Ścigany w kraju były premier dostał azyl na Węgrzech. tvn24.pl, 20 listopada 2018. [dostęp 2018-11-21].

Media użyte na tej stronie

Bush with Macedonian state delegation in 2008.jpg
US President George Bush with Macedonian Prime Gruevski, Pres. Crvenkovski and Min of For. Milošovski
Emblem of Macedonia (1946–2009).svg
Autor: Đorđe Andrejević-Kun & Antun August Augustinčić (supposed to be the original design authors), Cameltrader (original sVG file), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Coat of arms of Macedonia (1946–2009).svg
Autor: Đorđe Andrejević-Kun & Antun August Augustinčić (supposed to be the original design authors), Cameltrader (original sVG file), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Gruevski.jpg
Prime Minister of Republic of Macedonia m:Nikola Gruevski