Nikołaj Gastełło

Nikołaj Gastełło

Николай Францевич Гастелло

kapitan lotnictwa
Data i miejsce urodzenia	6 maja 1908 Moskwa, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 1941 Macki, Białoruska SRR
Przebieg służby
Lata służby	1932–1941
Siły zbrojne	Armia Czerwona Wojskowe Siły Powietrzne
Jednostki	207 DBAP
Stanowiska	dowódca 4. i 2. eskadry
Główne wojny i bitwy	bitwa nad Chałchin-Goł; wojna zimowa; II wojna światowa atak Niemiec na ZSRR †
Odznaczenia

Gastełło na znaczku pocztowym z 1942

Nikołaj Francewicz Gastełło (ros. Николай Францевич Гастелло; ur. 23 kwietnia^?/ 6 maja 1908 w Moskwie, zm. 26 czerwca 1941 k. wsi Macki) – radziecki lotnik bombowy, kapitan lotnictwa, Bohater Związku Radzieckiego (1941).

Życiorys

Urodził się 6 maja 1908 roku w Moskwie w rodzinie robotniczej, z pochodzenia był Białorusinem. Pracował jako ślusarz w fabrykach lokomotyw i sprzętu budowlanego. W roku 1932 został powołany do Armii Czerwonej, w 1933 ukończył ługańską szkołę lotniczą, po czym służył w lotnictwie bombowym jako pilot. W składzie 150. Pułku Bombowców Szybkich uczestniczył w walkach granicznych z Japończykami nad rzeką Chałchin-Goł w 1939 roku, a następnie w wojnie zimowej z Finlandią.

W maju 1941 roku w stopniu kapitana został dowódcą 4. eskadry 207 Pułku Bombowego Dalekiego Zasięgu (207 DBAP), w składzie 42. Dywizji Bombowej Dalekiego Zasięgu 3. Korpusu Lotnictwa Dalekiego Zasięgu, latając na bombowcach Ił-4.

Od pierwszego dnia ataku Niemiec na ZSRR – 22 czerwca 1941 – uczestniczył w walkach na froncie II wojny światowej. Na skutek strat pułk został przeorganizowany i Gastełło został dowódcą 2. eskadry. 26 czerwca 1941 podczas nalotu pary samolotów na niemiecką kolumnę zmechanizowaną na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, kierującą się na Mińsk, jego samolot został trafiony ogniem z ziemi i zapalił się. Wobec braku szans na dolecenie do swoich linii, Gastełło najwyraźniej zdecydował uderzyć samolotem w zgrupowanie wojska niemieckiego i zawrócił nad lasem w tym celu.

Uważano przez lata, że Gastełło staranował samolotem niemiecką kolumnę na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, niszcząc czołgi i cysterny z benzyną, w tym miejscu po wojnie wystawiono pomnik, a Gastełło stał się słynny i był wymieniany w literaturze jako dokonujący pierwszego taranowania zapalonym samolotem. Jedynym świadkiem tego była załoga drugiego samolotu Fiodora Worobiewa, który jednak poległ niedługo później. W katastrofie poniosła śmierć cała załoga (oprócz Gastełło zginęli nawigator Anatolij Burdeniuk oraz strzelcy Аleksiej Kalinin i Grigorij Skorobogaty, wszyscy odznaczeni pośmiertnie Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy).

27 lipca 1941 roku uhonorowany został pośmiernie tytułem Bohatera Związku Radzieckiego oraz Orderem Lenina za staranowanie płonącym samolotem kolumny wojsk niemieckich^[1]. Jego imieniem nazywano m.in. ulice, kołchozy, fabryki, drużyny pionierskie i statek rzeczny.

W latach dziewięćdziesiątych w prasie rosyjskiej pojawiła się wersja, że na szosę spadła inna załoga – dowódcy 1. eskadry 207 DBAP kapitana Aleksandra Masłowa, który został w 1996 uhonorowany tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej. W 1951 roku dokonano ekshumacji domniemanej mogiły załogi Gastełło i odnaleziono w niej dokumenty na nazwisko Masłowa, zauważa się jednak, że w razie wybuchu płonącego samolotu, dokumenty powinny spłonąć. Według niektórych badaczy Gastełło zdecydował się uderzyć w kolumnę niemiecką we wsi Mocki, ale jego samolot nie dociągnął do wsi i upadł na skraju lasu^[2]. Kwestia ta jest nadal przedmiotem kontrowersji.

Odznaczenia

• Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (1941, pośmiertnie)
• Order Lenina (1941, pośmiertnie)

Przypisy

Bibliografia

• Gastełło Nikołaj Francewicz, www.warheroes.ru [dostęp 2019-08-22]  (ros.).
• Legiendy Wielikoj Otieczestwiennoj. Nikołaj Gastełło, www.smi.ru [zarchiwizowane z adresu 2005-02-21]  (ros.).