Nikodem Bętkowski

Nikodem Bętkowski
Nikodem Felicjan
Herb
herb Prawdzic
Rodzina

Bętkowscy

Nikodem Bętkowski
Data i miejsce urodzenia

27 września 1812
Lisia Góra

Data i miejsce śmierci

19 października 1864
Wieliczka

poseł na Sejm Ustawodawczy (1848)
Okres

od 10 lipca 1848
do 7 marca 1849

Przynależność polityczna

„Stowarzyszenie” - polscy demokraci

poseł na Sejm Krajowy Galicji
Okres

od 15 kwietnia 1861
do 19 października 1864

Przynależność polityczna

Polskie Stronnictwo Demokratyczne

Następca

Marcin Dziewoński

poseł do austriackiej Rady Państwa
kadencja I
Okres

od 11 maja 1861
do 19 października 1864

Przynależność polityczna

Koło Polskie Polskie Stronnictwo Demokratyczne

Następca

Wacław Wyrobek

Nikodem Felicjan Bętkowski (czasem Będkowski), herbu Prawdzic (ur. 27 września 1812 w Lisiej Górze koło Tarnowa, zm. 19 października 1864 w Wieliczce) – lekarz, działacz tajnych stowarzyszeń niepodległościowych, polityk demokratyczny, poseł na Sejm Ustawodawczy w Kromieryżu, do Sejmu Krajowego Galicji i austriackiej Rady Państwa.

Życiorys

Ukończył szkołę powszechną i gimnazjum w Bochni[1]. Następnie studiował filozofię i medycynę we Lwowie. Podczas studiów należał do tajnych organizacji „Młoda Farmacja” i Stowarzyszenia Polskiej Demokracji[2]. W związku z tym prowadzono wobec niego dochodzenia i był kilkakrotnie więziony[3]. Następnie przeniósł się do Wiednia gdzie kontynuował studia medyczne i działał wśród tamtejszych polskich studentów. Zorganizował wśród nich Związek Pamiątkowo-Narodowy[3]. W 1841 uzyskał tytuł dr nauk medycznych na podstawie rozprawy Historia medicinae in inclytis Poloniae terris ab antiquissimis temporibus usque ad a. 1622[3]. Po studiach powrócił do Galicji, gdzie pracował jako lekarz w Bochni (1841-1846)[1] a następnie od 1846 jako lekarz sądowy w Wieliczce[4].

Aktywny podczas Wiosny Ludów, od kwietnia 1848 członek Komitetu Narodowego Krakowskiego i jego Dyrektoriatu, w którym odpowiadał za sprawy oświecenia i wyznań religijnych[5]. Poseł na Sejm Ustawodawczy w Wiedniu i Kromieryżu (10 lipca 1848 - 7 marca 1849), wybrany w okręgu wyborczym Wieliczka[6]. W parlamencie należał do „Stowarzyszenia” skupiającego demokratycznych posłów polskich[7]. W latach 1849-1852 przebywał w więzieniu w związku z toczącą się przeciw niemu sprawą o zdradę stanu[1]. W tym czasie napisał podręcznik anatomii patologicznej, którego część pierwszą opublikował w 1852, a część drugą w 1854. Był także autorem korespondencji do czasopism medycznych w Warszawie i Wiedniu[3].

Od 1861 działacz Polskiego Stronnictwa Demokratycznego. Był posłem Sejmu Krajowego Galicji I kadencji (15 kwietnia 1861 - 19 października 1864) wybranym z IV kurii (gmin wiejskich) z okręgu wyborczego nr 53 Wieliczka-Podgórze-Dobczyce[8]. Po śmierci Bętkowskiego w 1864 roku, na jego miejsce 30 listopada 1865 r. wybrano Marcina Dziewońskiego[9]. Z ramienia Sejmu Krajowego był także posłem do austriackiej Rady Państwa I kadencji (11 maja 1861 - 19 października 1864)[10]. W parlamencie austriackim należał do frakcji posłów demokratycznych Koła Polskiego w Wiedniu[1].

Prace Nikodema Bętkowskiego

  • Historia medicinae in inclytis Poloniae terris ab antiquissimis temporibus usque ad a. 1622, Wien 1841
  • Anatomia (Patalogiczna), Część ogólna, Kraków 1852; Część szczególna, Kraków 1853.
  • Uwagi niektóre nad terapią gruźlicy mianowicie przeciągłej, Warszawa 1859.
  • Flüchtige medizinische Skizzen aus Galizien, Wien 1862.

Rodzina

Był synem Jana Bentkowskiego i Franciszki z Baranowskich. Ożenił się w 1837 z Anną z Wiśniowskich[11].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Bętkowski, Nikodem Ritter von Bętkowice Dr. med. - Parlamentarier 1848-1918 online [3.11.2019]
  2. ↑ Józef Gustaw Krajewski, Tajne związki polityczne w Galicyi (od r. 1833 do r. 1841). Według niewydanych źródeł rękopiśmiennych oraz aktów sądowych i gubernialnych, Lwów 1903. s. 60
  3. ↑ a b c d Henryk Wereszycki, Bętkowski-Prawdzic Nikodem Felicjan (1812- 1864), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 4
  4. ↑ Wojciech Gawroński, Słownik biograficzny wieliczan, Wieliczka 2008, s. 19–20.
  5. ↑ Władysław Wic, Rok 1848 w Krakowie, w Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, Kraków 1999, s. 38
  6. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 18, 347.
  7. ↑ Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. Zbigniew Fras i Stanisław Pijaj, Kraków 2001, s. 27
  8. ↑ Wykaz Członków Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi, tudzież Wielkiego Xięstwa Krakowskiego 1863, Lwów 1863
  9. ↑ Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, Warszawa 1993, ISBN 83-7059-052-7
  10. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 357.
  11. ↑ Osoby o nazwisku „Bentkowski” w Genealogii Potomków Sejmu Wielkiego - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [1.03.2020]

Bibliografia

  • Henryk Wereszycki, Bętkowski-Prawdzic Nikodem Felicjan (1812- 1864), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 4 iPSB-wersja elektroniczna

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL CoA Prawdzic.png
Autor: Steifer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polski herb szlachecki Prawdzic (Prawda, Lew z Muru)