Nikos Sampson

Nikos Sampson, wł. Nikos Jeorjadis (ur. 1935, zm. 10 maja 2001 w Nikozji) – cypryjski polityk pochodzenia greckiego, uczestnik walk o niepodległość Cypru w latach 50. XX wieku, a następnie zamachu stanu przeciwko prezydentowi Makariosowi III w lipcu 1974. Po przewrocie przez osiem dni był samozwańczym, nieuznanym przez społeczność międzynarodową prezydentem Cypru.

W młodości zmienił nazwisko z Jeorjadis na Sampson, by zerwać stosunki z rodziną. Pracował początkowo jako korespondent dla The Cyprus Times. Następnie wstąpił do Narodowej Organizacji Cypryjskich Bojowników i brał udział w aktach sabotażu i terroryzmu wymierzonych w brytyjskie władze kolonialne wyspy[1]. W 1957 został schwytany przez brytyjskie siły porządkowe i skazany na śmierć, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie. Karę odbywał w Wielkiej Brytanii. W 1959 opuścił zakład karny na mocy amnestii, jednak przez rok nie mógł wrócić na Cypr[1]. Sampson reprezentował prawicowe poglądy polityczne, był zwolennikiem unii grecko-cypryjskiej. W latach 1963–1964 brał udział w zamieszkach grecko-tureckich na Cyprze, dowodząc częścią ataków na enklawy tureckie[2], przez co zyskał przydomek „rzeźnika z Omorfity”[3]. Przed 1974 został właścicielem prawicowej gazety Walka[1]. W 1972 przystąpił również do radykalnie prawicowej organizacji EOKA B, założonej przez gen. Jeorjosa Griwasa, zwalczającej rząd prezydenta Makariosa III i domagającej się natychmiastowego przyłączenia Cypru do Grecji. Po śmierci gen. Griwasa w styczniu 1974 przejął dowództwo w organizacji i zradykalizował jej kurs, intensyfikując ilość aktów terroru[2].

Po zamachu stanu z 15 lipca 1974 przeprowadzonym, z inspiracji junty czarnych pułkowników, przez zwolenników natychmiastowej unifikacji Cypru z Grecją, ogłosił się prezydentem Cypru w miejsce Makariosa III, który zbiegł z wyspy przed zamachem na swoje życie. Przedstawił również program polityczny zamachowców, twierdząc, że pucz wymierzony był jedynie przeciwko Makariosowi III, nie zaś przeciwko tureckiej społeczności na wyspie[1]. Zapewnienia te nie zostały uznane za wiarygodne przez Turcję, której politycy natychmiast zażądali jego ustąpienia, obawiając się o los muzułmanów na wyspie[3].

Tydzień po zamachu stanu inwazję na Cypr przeprowadziła Turcja. Nikos Sampson podał się do dymisji w dniu 23 lipca, gdy stało się jasne, że przewaga wojsk tureckich nad cypryjską Gwardią Narodową jest ogromna, zaś wojska greckie nie są w stanie pomóc Grekom cypryjskim[4]. Na urząd prezydencki powrócił Makarios III. W 1976 Nikos Sampson został osądzony za swój udział w zamachu stanu i skazany na dwadzieścia lat pozbawienia wolności. Po przedterminowym zwolnieniu powrócił do pracy dziennikarskiej. Zmarł w 2001[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Osiewicz P.: Pokojowa regulacja kwestii cypryjskiej. Aspekty prawne i polityczne. Toruń: MADO, 2008, s. 123. ISBN 978-83-89886-92-7.
  2. ↑ a b Adamczyk A.: Cypr. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 256. ISBN 83-88938-19-3.
  3. ↑ a b Adamczyk A.: Cypr. Dzieje polityczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 261. ISBN 83-88938-19-3.
  4. ↑ Osiewicz P.: Pokojowa regulacja kwestii cypryjskiej. Aspekty prawne i polityczne. Toruń: MADO, 2008, s. 129-130. ISBN 978-83-89886-92-7.
Prezydenci Republiki Cypryjskiej
Flaga Cypru

Media użyte na tej stronie