Nimfa (ptak)

Nimfa

Nymphicus hollandicus[1]
(Kerr, 1792)
Samiec o ubarwieniu dzikim
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	kakaduowate
Podrodzina	Nymphicinae Bonaparte, 1857
Rodzaj	Nymphicus[2] Wagler, 1832
Gatunek	nimfa
Synonimy
Psittacus novaehollandiae Gmelin, 1788[3] Psittacus hollandicus Kerr, 1792[3] Leptolophus auricomis Swainson, 1832[3] Calopsitta guy Lesson, 1835[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Nimfa^[5] (Nymphicus hollandicus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kakaduowatych (Cacatuidae), jedyny przedstawiciel podrodziny nimf (Nymphicinae)^[5] i rodzaju Nymphicus^[6]. Zasiedla Australię. Popularny ptak hodowlany. Według IUCN jest to gatunek najmniejszej troski (LC).

Systematyka

Po raz pierwszy o istnieniu nimfy wspomniał Europejczyk, który towarzyszył Jamesowi Cookowi w jego podróży wzdłuż wschodniego wybrzeża Australii w 1770 roku. Złapany osobnik został zabity, wypchany i zdeponowany w Royal College of Surgeons w Anglii. Pierwszy opis naukowy tego gatunku sporządził John Latham, zaliczając nimfę do gatunku papug z czubem. W jego opisie brakowało jednak nazwy naukowej i informacji o pochodzeniu nimfy. W 1788 roku Johann Friedrich Gmelin nadał jej nazwę naukową Psittacus novaehollandiae, ale była ona niewłaściwa, ponieważ nadał ją także kilku innym gatunkom^[3].

Pierwszy pomyłkę Gmelina odnotował Robert Kerr, w 1792 roku nadając nową nazwę: Psittacus hollandicus. Nazwa gatunkowa przetrwała do dziś, ale nazwę rodzajową należało zmienić. Obecnie rodzaj Psittacus obejmuje żako, a po raz pierwszy została ona opisana właśnie w tym rodzaju. W 1832 roku Johann Georg Wagler nadał jej nazwę rodzajową Nymphicus. Tego samego roku William Swainson opisał nimfę pod nazwą Leptolophus auricomis, a trzy lata później René Primevère Lesson pod nazwą Calopsitta guy. W roku 1912 Gregory Mathews wyróżnił trzy podgatunki: pallescens, intermedius i obscurus^[3]. Obecnie nie wyróżnia się żadnych podgatunków^[1][6][7].

Etymologia nazwy naukowej: Nazwa rodzajowa Nymphicus pochodzi od nimf w sensie bogiń, a nazwa gatunkowa hollandicus od dawnej nazwy Australii – Nowa Holandia^[3].

Morfologia

U nimf odmiany nominalnej (typowej dla dzikich nimf) występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec jest ciemnoszary, szary lub jasnoszary z jaśniejszą piersią i brzuchem. Głowa żółta, z szarym czubkiem z żółtym końcem. Pomarańczowe plamy policzkowe. Biały brzeg skrzydła. Nogi, dziób i sterówki szare. Samice mają szare pióra na głowie i żółty, prążkowany ogon. Młode do pierwszego pierzenia (ok. 6 miesięcy) wyglądają jak samice^[3].

Wymiary i masa ciała

Nimfy z hodowli zazwyczaj są większe. Wymiary^[3]:

Występowanie

Nimfy zasiedlają wnętrze kontynentu australijskiego, nie występują na wybrzeżach, zachodniej części Australii Południowej oraz na Tasmanii i Przylądku Jork.

Środowisko

Nimfy preferują otwarte tereny z dostępem do świeżej wody. Występują także w terenach rzadko zalesionych i sawannach; wędrowne nimfy jedzą nasiona akacji, więc są też spotykane w ich zaroślach. Temperatura miejsca w ich środowisku życia waha się od 4,5 stopnia Celsjusza zimą do 43 stopni latem. Dziuple w drzewach wykorzystują jako miejsca do gniazdowania. Zasiedlają tereny do wysokości 500 m n.p.m.^[11]

Pożywienie

Nimfy żywią się głównie nasionami roślin zielnych, w szczególności nasionami traw z rodzaju Astrebla, zwanymi popularnie trawami Mitchella. Jeżeli nie muszą się wysilać, potrafią długo wytrzymać bez wody; czerpią ją wtedy z ziaren. Dietę uzupełniają jagodami, pączkami kwiatów i nektarem^[3]. Zjadają także nasiona akacji oraz pszenicy^[10].

Tryb życia i zachowanie

Nimfy są dobrze przystosowane do lotu, gdyż prowadzą koczowniczy tryb życia. Składa się na to budowa skrzydeł, kształt ciała i ogona. Wędrują w stadach, w ten sposób łatwiej znajdują pożywienie i dostrzegają drapieżniki. Nie lubią liściastych gałęzi, siedzą więc najchętniej na martwych drzewach. Na ziemi są bardzo ostrożne. Wodopój odwiedzają wcześnie rano i wieczorem. Zaraz po napiciu się całe stado odlatuje. Pożywiają się również w grupie. Nimfy czyszczą się wzajemnie, a nimfa czyszcząca grzbiet, ogon i skrzydła trzyma głowę w górze. Możliwe, że pierwszym kontaktem przyszłych par nimf jest właśnie prośba o czyszczenie. Proszący o to ptak trzyma głowę nisko, kładzie czubek i mruży oczy, co oznacza, że nie ma złych zamiarów^[3]. Nimfy żyją na wolności 10–14 lat; w niewoli do 25^[11].

Głos

Samce śpiewają w celu zwrócenia na siebie uwagi samic. Robią to też w celu wyrażenia swojej radości. Samczyk zaczyna śpiewać, gdy ma około roku; uczy się od pozostałych członków stada. Ptak w niewoli może naśladować ludzki gwizd i wplatać elementy, których się nauczył w swą pieśń. Krzyk ostrzegawczy brzmi jak „kłi!”, „kiłi!” lub podobnie. Zazwyczaj ostrzegają samce. Swoje niezadowolenie nimfa pokazuje zrzędzącym, trochę charczącym odgłosem. Nimfy często komunikują się ze sobą, również w trakcie budowy gniazda. Pisklęta wołają o jedzenie dźwiękiem przypominającym „oink”^[3].

Rozród

Jajo

Nimfy są monogamiczne. Okres lęgowy przypada od września do października^[11].

Gniazdo: Nimfy lęgną się w dziuplach. Nie ma problemów ze znalezieniem miejsca na gniazdo, gdyż drzewa często są wyjedzone przez termity albo połamane. Zazwyczaj jedno drzewo zasiedla jedna para^[3]. Preferują martwe eukaliptusy i zwykle gnieżdżą się na wysokości około 2 metrów nad ziemią^[11].
Jaja: 4–7 na sezon, barwy białej^[3][11]. Mają one wymiary 24,5x19 mm^[12].
Wysiadywanie: 17–23 dni^[11]. Samiec nie karmi samiczki, jeżeli idzie ona szukać pożywienia – samiec ją zastępuje^[3].
Pisklęta: Po wykluciu ważą 4–6 gramów. Usamodzielniają się po 4 do 5 tygodniach, a są zdolne do rozrodu po 1,5 roku od wyklucia. Czasem zdarza się, lecz jest to rzadkością, że dorosłe nimfy usuwają skorupki z gniazda po tym, jak młode się wyklują^[3][11].

Po lewej ptak odmiany perłowej, po prawej lutino

Nieco ponad roczny samiec nimfy odmiany perłowej; po pierzeniu, białe plamki na skrzydłach są już niewidoczne

Pasożyty i choroby

Młode nimfy bywają niekiedy atakowane przez drożdże z rodzaju Candida i bakterie z rodzaju Chlamydophila. Pasożyty jelitowe, np. z rodzaju Giardia, mogą występować nawet u zdrowo żywionych ptaków. U dorosłych nimf często występują choroby wątroby, nerek i układu rozrodczego (u samic)^[13]. Przykłady innych chorób i dolegliwości występujące u nimf w niewoli^[3]:

• zła kondycja
• biegunka i zaburzenia trawienia
• zaburzenia przemiany materii
• wymioty
• zapalenie spojówek
• katar
• urazy mechaniczne
• zaparcie jaja

Mutacje

Mutacje barwne nigdy nie zdarzają się w naturze. Wyhodowano następujące^[3]:

• białogłowa
• bladogłowa
• lutino
• platinum
• niesprzężone z płcią lutino
• pastelowa srebrna
• świecąca srebrna
• dominująca srebrna
• west coast silver
• recesywna srebrna
• płowa
• perłowa
• szek
• żółtolica
• oliwkowa
• nominalna

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Artykuły o nimfach (pol.)