Nina Rydzewska

Nina Rydzewska (ur. 26 czerwca 1902 w Warszawie[1], zm. 8 lutego 1958[2] w Szczecinie) – polska poetka i powieściopisarka.

Córka Antoniego (zm. 1905) i Konstancji ze Staszczaków, która wyszła powtórnie za mąż za Józefa Rydzewskiego[1]. Od najmłodszych lat zmagała się z nędzą. Pierwszą pracę, korepetytorki pisania i czytania, podjęła mając 10 lat. Uczyła się w warszawskim gimnazjum Zofii Kudasiewiczowej i w Szkole Handlowej[1]. Szkołę i studia opłacała z zarobionych przez siebie pieniędzy. Przed II wojną światową była członkiem PPS, do 1939 pracowała w biurze Kapituły Orderu Virtuti Militari[1].

Około 1926 lub 1927 roku związała się z grupą poetycką Kwadryga. Debiutanckim wierszem Madonna Nędzarzy wywołała burzę środowisk endeckich, zwrócono się do prokuratury o wszczęcie wobec niej procesu. Prawicowa prasa, wspierana i opłacana przez endecję, żądała uwięzienia poetki. W jej obronie stanęło jednak środowisko twórcze, m.in. Juliusz Kaden-Bandrowski, Stanisław Ryszard Dobrowolski, Kazimiera Iłłakowiczówna, Konstanty Ildefons Gałczyński; a wspomniany wiersz wygrał konkurs Głosu Literackiego. Część wierszy poetka opublikowała w tomie Miasto w 1929 roku. Publikowała m.in. w Głosie Literackim i Wiadomościach Literackich. Była także członkiem Sekcji Marynistycznej Towarzystwa Literatów i Dziennika­rzy[1]. Wpływy Kościoła i skrajnej prawicy katolickiej były jednakże w ówczesnej Polsce na tyle duże, że wiele gazet i wydawnictw coraz częściej odmawiało druku wierszy Rydzewskiej[3].

W 1937 roku wydała marynistyczną powieść Akwamaryna, ukazującą problemy polskich kobiet i Kaszubów przez pryzmat losów głównej bohaterki – Weroniki; fabułę książki wieńczy budowa Gdyni[4].

Jej mężem był Gruzin Asłan Baytugan; od 1944 roku przebywał on w Wielkiej Brytanii, zaś samo małżeństwo zakończyło się rozwodem[4].

Podczas wojny mieszkała w Warszawie, jesienią 1944 uwięziona, uciekła z transportu i do końca wojny mieszkała w Koninie[1]. Później wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Między innymi podjęła pracę w kopalni węgla w Białym Kamieniu, co znalazło odzwierciedlenie w powieści Ludzie z węgla[4]. W 1953 roku osiadła w Szczecinie. Zamieszkała w willi przy ul. Pogodnej 34 (Głębokie)[5], w której wcześniej mieszkał Jerzy Andrzejewski[6]. Była prezesem szczecińskiego oddziału Związku Literatów Polskich w latach 1954-55 oraz 1955-56[7]. Pracowała w Radiu Szczecin, była kierownikiem redakcji literackiej, zajmowała się m.in. tematyką kaszubską. Odmówiono jej wtedy stypendium twórczego.

Wydała również m.in. powieść Godzina W (1946). Rękopis powieści Mol na Krzyskim Wzgórzu został przyjęty do druku dwa dni po jej śmierci. Akwamaryna i Mol na Krzyskim Wzgórzu stanowią dwie części nieukończonej trylogii Rybacy bez sieci[4].

Była członkiem Związku Literatów Polskich. Odmówiono jej przyjęcia do PZPR. Rok przed śmiercią otrzymała Nagrodę Literacką Szczecina. Nazwiskiem Rydzewskiej nazwano ulicę w Szczecinie. Pochowana została na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kwatera 23c)[8]. Związane z Rydzewską archiwalia przechowuje Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Katarzyna Batora: Rydzewska Nina (1902-1958). W: Jadwiga Czachowska (red.), Alicja Szałagan (red.): Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 7. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001, s. 136-137. ISBN 83-02-08100-0.
  2. ↑ Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie Cmentarze w Szczecinie, cmentarze.szczecin.pl [dostęp 2022-11-02].
  3. ↑ Fakty i mity, 12/2007
  4. ↑ a b c d e Ewa Kraskowska: Niny Rydzewskiej "Ludzie z węgla" i Zyty Oryszyn "Ocalenie Atlantydy": próba lektury palimpsestowej. W: Wałbrzych i literatura. Historia kultury literackiej i współczesność. Wydawnictwo PWSZ im. Angelusa Silesiusa, 2014. ISBN 978-83-63839-17-8.
  5. ↑ maps.google.com
  6. ↑ Cecylia Judek: Czesław Miłosz w Szczecinie czyli idylla na Głębokim. W: Jerzy Madejski (red.) „Czesław Miłosz rewolucja”. Wyd. Książnica Pomorska, Szczecin 2011, str.55 i 71
  7. ↑ Nina Rydzewska [w:] Erazm Kuźma, Inga Iwasiów (red.), Literatura na Pomorzu Zachodnim do końca XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny, Kurier-Press, Szczecin 2003, s. 262.
  8. ↑ Groby zasłużonych Szczecinian