Dai-Nippon Teikoku Kaigun

Dai-Nippon Teikoku Kaigun (jap. 大日本帝国海軍; dawna pisownia: 大日本帝󠄁國海軍 Dai-Nippon Teikoku Kaigun Cesarska Marynarka Wojenna Wielkiej Japonii) – marynarka wojenna Cesarstwa Japonii od roku 1869 do jej rozwiązania w 1947 roku. Była trzecią co do wielkości flotą świata od 1920 roku, po Royal Navy i United States Navy. Operacje powietrzne floty prowadziły Siły Powietrzne Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej.

Początki cesarskiej marynarki wojennej sięgają wczesnych kontaktów z narodami kontynentalnej Azji, nawiązanymi w okresie średniowiecza. Szczyt ich intensywności przypadł na XVI i XVII wiek, kiedy to następowała wymiana kulturowa z europejskimi mocarstwami podczas epoki wielkich odkryć geograficznych.

Po dwóch wiekach stagnacji spowodowanej polityką izolacjonistyczną siogunów rodu Tokugawa japońska flota była mocno zacofana w momencie, gdy kraj na skutek nacisków zewnętrznych, przede wszystkim amerykańskich, został zmuszony w 1854 r. do otwarcia i nawiązania kontaktów handlowych z krajami Zachodu. Wydarzenia te doprowadziły ostatecznie do restauracji Meiji. Wraz z przywróceniem rządów cesarskich, nadszedł okres gorączkowej modernizacji oraz industrializacji kraju.

Historia floty, pełna sukcesów odnoszonych niekiedy w walce z dużo potężniejszymi przeciwnikami, jak podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej oraz wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905), dobiegła końca wraz z jej prawie całkowitym unicestwieniem podczas II wojny światowej, głównie za sprawą działań US Navy.

Cesarską Marynarkę Wojenną oficjalnie rozwiązano w 1947 roku. We współczesnej Japonii obroną wód terytorialnych zajmują się Japońskie Morskie Siły Samoobrony.

Początki

Japoński uzbrojony statek handlowy z 1634 roku, łączący w sobie wschodnie i zachodnie technologie budowy

Bitwa w zatoce Dan-no-Ura (1185)

Japonia ma długą tradycję morskich kontaktów z kontynentalną Azją, miała ona swój początek przynajmniej na początku ery Kofun w III wieku n.e.

W okresie następującym po próbach podboju tego wyspiarskiego kraju podejmowanych przez Kubilaj-chana w latach 1274 i 1281, japońscy piraci (wakō) rozpoczęli intensywne grabieże u wybrzeży Cesarstwa Chińskiego.

W XVI wieku, podczas ery walczących prowincji, feudalni władcy w ramach rywalizacji o dominację tworzyli floty przybrzeżne, liczebnościami sięgające nawet kilkuset jednostek. Być może w tym właśnie okresie, gdy Nobunaga Oda, japoński daimyō, zlecił w 1576 r. wykonanie sześciu pokrytych żelaznymi pancerzami dużych okrętów wojennych, skonstruowano jedne z pierwszych okrętów pancernych. W 1588 r. Hideyoshi Toyotomi zakazał piractwa. Wakō zostali jego wasalami i stanowili trzon sił morskich w inwazji na Koreę.

Pierwsze zdolne do wypłynięcia na otwarte wody oceaniczne okręty wojenne powstały w Japonii na początku XVII w. dzięki kontaktom z krajami Zachodu podczas okresu handlu z Nanban. W 1613 r. daimyō z Sendai, porozumiawszy się z siogunami z rodu Tokugawa, wybudował 500-tonowy galeon Date Maru, który przewiózł do Ameryki i Europy misję dyplomatyczną pod przewodnictwem Tsunenagi Hasekury. Począwszy od 1604 siogun zamówił, głównie na potrzeby handlu z Azją Południowo-Wschodnią, łącznie około 350 uzbrojonych statków handlowych, w większości korzystających z zachodnich rozwiązań konstrukcyjnych.

Odosobnienie i zachodnie studia

Począwszy od 1640, na ponad 200 lat Japonia wybrała politykę sakoku (zamknięcia kraju), która zakazywała kontaktów z Zachodem, zwalczała chrześcijaństwo, a budowę statków oceanicznych karała śmiercią^[1]. Kontakty były utrzymywane tylko przez holenderską enklawę Dejima, która pozwalała na przepływ ogromnej ilości wiedzy związanej z zachodnią rewolucją technologiczną i naukową. To poznawanie zachodniej nauki, zwane rangaku (dosł. nauka holenderska), pozwalały Japonii aktualizować wiedzę w obszarach istotnych dla nauk morskich, takich jak: kartografia, optyka i nauka mechaniczna^[2]. Pełne badanie zachodnich technik budownictwa okrętowego zostało wznowione w 1840 roku w okresie bakumatsu (schyłkowego okresu siogunatu rodu Tokugawa).

Wczesna modernizacja flot

„Shōhei Maru”, zbudowany na podstawie holenderskich rysunków (1854)

W 1853 i 1854, komandor US Navy Matthew Perry zademonstrował siłę najnowszych okrętów parowych. Perry wymusił na Japonii otwarcie na handel międzynarodowy poprzez Traktat z Kanagawy w 1854 roku. Następnie w 1858 r. podpisano „Traktat o przyjaźni i handlu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Japonią” (ang. Treaty of Amity and Commerce between Japan and the United States; jap. Nichibei Shūkō Tsūshō Jōyaku), który pozwolił na utworzenie zagranicznych koncesji, eksterytorialności dla cudzoziemców oraz nakładał minimalne podatki na import towarów zagranicznych^[3].

„Kanrin Maru”, pierwszy japoński okręt parowy napędzany śrubą (1857)

Jak tylko Japonia zgodziła się otworzyć na obce wpływy, rząd sioguna Tokugawy zainicjował aktywną politykę asymilacji zachodnich technologii morskich. W roku 1855 siogunat otrzymał w darze od Holendrów swój pierwszy okręt parowy „Soembing”, nazwany „Kankō Maru”, który był używany do szkolenia oraz ustanowił Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Nagasaki^[4]. W 1857 r. nabył pierwszy okręt parowy napędzany śrubą, „Kanrin Maru”, który został wkrótce wykorzystany do misji pokojowej Japonii do Stanów Zjednoczonych (1860)^[5]. W 1859 roku, Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej zostało przeniesione do Tsukiji w Tokio, jednocześnie studenci zostali wysłani do zachodnich szkół morskich, rozpoczynając tradycję kształcenia za granicą przyszłych liderów, jak np. admirałowie Heihachirō Tōgō i Isoroku Yamamoto^[6][7].

Pierwszy wybudowany w kraju nowoczesny okręt wojenny „Chiyoda” (1863)

Pierwszy wybudowany w kraju nowoczesny okręt wojenny

W dniu 2 lipca 1863 rozpoczęto pierwszą budowę okrętu napędzanego silnikiem, „Chiyoda”. Wykonany przez stocznię Ishikawajima w Tokio i ukończony w maju 1866 r. był drewnianą kanonierką o wyporności 138 ton, oraz rozmiarach: 32 m długości i 16 m szerokości. Oprócz ożaglowania typu bryg, „Chiyoda” był napędzany 2-cylindrowym silnikiem parowym z 2 pociągowymi kotłami. Uzbrojony w działo kalibru 5,5 cala i dwóch mniejszych broni posiadał załogę 35 ludzi. Wybudowany dla sioguna, „Chiyoda” został zajęty przez rząd japoński w maju 1868, pojmany przez rebeliantów w tym samym roku, a następnie odbity ponownie przez Cesarską Marynarkę Wojenną. Skreślony z listy marynarki w czerwcu 1869 „Chiyoda” został sprzedany firmie wielorybniczej w 1888 roku, służąc do 1911 kiedy został zezłomowany^[8][9].

Zobacz też

• Zasady nazywania okrętów japońskich

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nobunaga’s ironclad navy (jap.)
• HiroshiH. Nishida HiroshiH., Imperial Japanese Navy [dostęp 2018-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-20]  (ang.).
• Imperial Japanese Navy Page (ang.)
• Etajima Museum of Naval History. wgordon.web.wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-29)]. (ang.)
• Fading Victory: The Diary of Admiral Matome Ugaki, 1941-1945 – book review. wgordon.web.wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-26)]. (ang.)
• Imperial Japanese Navy Awards of the Golden Kite in World War 2, a Note (ang.)
• Imperial Japanese Navy in World War 1, 1914-18 including warship losses. worldwar1atsea.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-16)]. (ang.)