Nisa (Turkmenistan)

Partyjska forteca Nisa^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Nisa
Państwo	Turkmenistan
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III
Numer ref.	1242
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2007 na 31. sesji
Położenie na mapie Turkmenistanu Partyjska forteca Nisa
37°57′02,68″N 58°12′39,57″E/37,950744 58,210992
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

Nisa^[1] (turkm. Gadymy Nusaý) – stanowisko archeologiczne niedaleko Aszchabadu w Turkmenistanie. Zachowały się tu ruiny starożytnego miasta Partów.

Nisa była ważnym ośrodkiem miejskim już na przełomie VI i V wieku p.n.e., jednak szczególny rozkwit miasta przypada na okres między III wiekiem p.n.e. a III wiekiem n.e., to jest czasy Arsacydów, i ponownie na V wiek n.e. Największy rozwój miasta przypada na okres panowania założyciela dynastii Arsacydów Arsakesa, który tutaj założył stolicę^[2] swojego imperium, a za czasów partyjskich pełniło rolę królewskiej nekropolii. W II wieku p.n.e. Mitrydates I zmienił nazwę miasta na Mitradatkert, co oznacza miasto Mitrydesa. W 651 roku Nisę zdobyli Arabowie.

Do naszych czasów dotrwały pozostałości warownej cytadeli z czasów partyjskich (twierdza Nowa Nisa)^[2], fragmenty murów z basztami oraz resztki rezydencji Arsacydów, a także świątyni z kolumnowymi portykami (wykazującymi wpływy hellenistyczne) i skarbca. Niedaleko Nowej Nisy znajdowało się także grodzisko Stara Nisa^[2].

Budowle w Nisie wznoszono z cegły suszonej, a kolumny z cegły palonej. W samych ruinach odkryto kamienne i ceramiczne podstawy kolumn, terakotowe kapitele, gzymsy i reliefowe płyty, a także liczne marmurowe rzeźby i wyroby rzemiosła artystycznego m.in. z kości słoniowej i srebra. W archiwum królewskim w Nisie z I wieku p.n.e. znaleziono też ok. 1500 dokumentów spisanych na ostrakonach.

W 2007 roku kompleks ruin w Nisie wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia sztuki starożytnej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, s. 340