Nisko

Nisko

— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
(c) Zbigniew Czernik / Wikimedia PL, CC BY 3.0 Planty Miast Partnerskich
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	niżański
Gmina	Nisko
Prawa miejskie	20 października 1933
Burmistrz	Waldemar Ślusarczyk
Powierzchnia	60,96 km²
Wysokość	156 m n.p.m.
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość	15 048[1] 246,85 os./km²
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	37-400
Tablice rejestracyjne	RNI
Położenie na mapie gminy Nisko Nisko
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Nisko
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Nisko
Położenie na mapie powiatu niżańskiego Nisko
50°31′10″N 22°08′30″E/50,519444 22,141667
TERC (TERYT)	1812054
SIMC	0980530
Hasło promocyjne: Jesteś z Niska, mierz wysoko!
Urząd miejski pl. Wolności 14 37-400 Nisko
Strona internetowa

Nisko – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nisko. Położone nad rzeką San, od północnego zachodu graniczące ze Stalową Wolą.

Według danych z 31 grudnia 2021 miasto miało 15 048 mieszkańców^[1].

Położenie

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 60,96 km²^[2]. Na północy ograniczone jest rzeką San, a na południu pozostałościami Puszczy Sandomierskiej. Od zachodu graniczy ze Stalową Wolą, natomiast od wschodu z wsiami Wolina, oraz Racławice.

Przez miasto przebiegają szlaki komunikacyjne: linia kolejowa nr 68 Przeworsk-Rozwadów, droga krajowa nr 77 Stalowa Wola-Leżajsk (Lipnik – Przemyśl), droga krajowa nr 19 Lublin-Rzeszów (Kuźnica Białostocka – Barwinek).

Nisko położone jest w dawnej ziemi sandomierskiej Małopolski^[3].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. tarnobrzeskiego.

Nisko jest podzielone na osiedla: Barce, Malce, Moskale, Warchoły, Podwolina, Centrum I, Centrum II, Tysiąclecia.

Historia

Czasy prehistoryczne

Do tej pory zinwentaryzowano około 150 stanowisk ze śladami prehistorycznych kultur. Badania archeologiczne dowodzą, że osadnictwo na tych terenach sięga znacznie wcześniejszego okresu niż 1439, kiedy to ukazała się pierwsza wzmianka o Nisku. Odkrycia dokonane na tzw. „Skrzyńskiej Górze” pochodzą z epoki neolitu.

Średniowiecze

Pierwszą wzmiankę o Nisku znajdujemy w dokumencie z 15 kwietnia 1439, w którym król Władysław Warneńczyk zapisał Mikołajowi Czajce z Jawora 200 grzywien na wsiach Nysky, Zaoszicze (Zaosice w Sandomierskiem) i Pyelaskowicze (Pilaszkowice w Lubelskiem)^[4][5]. O Nisku wspomina również Jan Długosz w 1429 w dokumencie Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis^[6], jednakże autor wspomina w nim o ziemi nisieckiej, dlatego budzi kontrowersje i nie jest on uznawany jako pierwsza wzmianka.

Dawna nazwa miejscowości Niżsko zachowała się do dziś w formie przymiotnikowej niżański^[7][8].

W wiekach X-XIII nastąpił drugi etap rozwoju osady w Nisku, w jego efekcie powstało dzisiejsze miasto. W tym samym czasie założono, na wzgórzu nad Sanem, osadę w Krzeszowie. Ludność, osiedlająca się w Puszczy Sandomierskiej we wczesnym średniowieczu, zajmowała się hodowlą, rolnictwem i rzemiosłem (garncarstwo, tkactwo, obróbka metali, kości rogu itp.). Wynikało to z konieczności przystosowania się do warunków panujących w puszczy. Po wytrzebieniu grubej zwierzyny, dotychczasowi łowcy musieli przeobrazić się w rolników i rzemieślników.

Intensyfikacja procesów osadniczych nastąpiła z chwilą nadawania ziem Puszczy Sandomierskiej możnym radom i Kościołowi. Rodziły się własności ziemskie, m.in. Tarnowskich i Gryfitów, duże posiadłości kościelne. Królewszczyzny ulegały poważnemu zmniejszeniu. W XIII wieku, skutkiem najazdów tatarskich, ludność Ziemi Sandomierskiej, wypędzona ze zrujnowanych siedzib, skolonizowała północne obszary puszczy. Wtedy założono m.in. osadę Bieliny.

Od wczesnego średniowiecza do XVI wieku z tytułu własności królewskiej Nisko i okolice były eksploatowane gospodarczo jako miejsce wielkich polowań, a następnie wyrębu i spławu drewna Sanem i Wisłą. Nisko stanowiło centrum życia gospodarczego i kulturalnego ludności z południowych obrzeży Puszczy Sańsko-Wiślanej.

Czasy nowożytne

W drugiej połowie XVI wieku miały miejsce na tych terenach wystąpienia i bunty o charakterze antyfeudalnym. Powodem konfliktu było nadużywanie władzy i wyzysk chłopów przez starostę sandomierskiego Andrzeja Firleja. W związku z tym w 1577 i 1578 chłopi z Niska, Zalesie (powiat stalowowolski), Pława, Zarzecza wnieśli do króla Stefana Batorego, w czasie jego pobytu w Tarnogrodzie i Zamchu, „żałobę” o sprawiedliwość i opiekę. Spowodowało to zaostrzenie konfliktu, który z czasem objął całe starostwo sandomierskie.

W zaistniałym sporze król stanął po stronie chłopów. Andrzej Firlej został wezwany do Warszawy przez króla. Tam też na sejmie walnym koronnym w dniu 10 listopada 1583 wydano korzystny dekret dla chłopów. Następnie na zjazdach w obecności starosty Firleja w marcu 1583 w Niepołomicach i kwietniu tegoż roku w Sandomierzu podjęto dalsze orzeczenia, które w dużym stopniu ulżyły niedoli poddanych w majątkach królewskich.

W XVII wieku cały region znalazł się w latyfundium rodziny Lubomirskich. Nisko, podobnie jak inne osady, np. Ryki, Tuszów czy Lubartów specjalizowało się w uprawie żyta. Gospodarcze zubożenie i zahamowanie rozwoju przyniosły wojny szwedzkie. 28 marca 1656 Stefan Czarniecki stoczył tu bitwę z ustępującymi ku Wiśle wojskami szwedzkimi Karola Gustawa i był bliski zwycięstwa.

Nisko było miejscem kilku centralnych obozowań i zwoływań szlachty (niemal konfederacji) z całego kraju np. w 1713 czy w 1740.

Okres rozbiorów

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 byłe dobra królewskie stały się własnością funduszu religijnego. Rząd austriacki podjął akcję rozwoju hut żelaza i szkła. Z powodu braku odbiorców i złych dróg transportowych rozwój przemysłu skończył się fiaskiem. Rząd austriacki wystawił Nisko na licytację. Z dniem 14 lipca 1834 nowym właścicielem Niska został łowczy dworu Karol Reichenbach. Natomiast majątek Sopot koło Niska zakupił magnat pochodzenia austriacko-czeskiego hr. Eugeniusz Kinsky.

W 1867 dobra w Nisku, należące do rodziny Reichenbachów, nabył hr. Roger Rességuier de Miremont (pochodzenia austriacko-francuskiego). Staraniem hr. Rogera Rességuiera, który wykorzystał w tym celu koneksje z dworem austriackim, ustanowiono w Nisku siedzibę władz administracyjnych z funkcją starosty. W tym czasie ponownie uruchomiono huty żelaza, fabrykę zapałek, a także założono warsztaty kowalsko-ślusarskie. Po śmierci hr. Rogera Rességuiera majątek odziedziczył jego syn Oliver, który wcześniej w 1868 wstąpił w związek małżeński z Marią Kinsky, córką Eugeniusza.

Był to okres dynamicznego rozwoju Niska i okolic. Resseguierowie wybudowali duży tartak, młyn i browar. W 1896 rozpoczęto budowę kolei na trasie Rozwadów-Nisko-Przeworsk. Od 1877 istniała poczta konna do Rzeszowa, prowadzona przez Majerów. Od 1900 do Rzeszowa wiodła bita droga, łącząca się z powstałą wcześniej, obecną ulicą Sandomierską, po której obu stronach stały drewniane domy. W 1875 wybudowano budynek starostwa (obecnie UGiM), jako że od 1855^[9] Nisko było siedzibą powiatu. W 1894 powstała cegielnia ręczno-konna, a w cztery lata później mechaniczna. W. 1870 zorganizowano liczący 12 łóżek pierwszy szpital, mieszczący się przy ul. Sandomierskiej (budynek internatu Szkoły Elektrycznej). W osiem lat później uruchomiono pierwszą aptekę.

W latach 1870–1900 Nisko miało 2 sklepy spożywcze, 3 mięsno-wędliniarskie, 3 mięsno-wołowe (żydowskie), 7 przemysłowych, 2 restauracje, piwiarnie, ciastkarnie, sklep monopolowy i z artykułami kolonialnymi.

Przełom dziewiętnastego i dwudziestego wieku to czas masowej emigracji do Ameryki. W rejestrze Ellis Island wpisanych jest około 700 Żydów przybyłych z Niska w latach 1898–1923^[10].

Pod koniec XIX wieku wybudowano w Nisku koszary, w których stacjonował 4 Batalion Strzelców Polowych, a następnie IV batalion 40 Pułku Piechoty (od 1907 do 1914)^[11]. W 1902 istniało już przedszkole na obecnej ulicy 3 Maja, prowadzone przez siostry zakonne.

Od 1906 w majątku Resseguierów było światło elektryczne. W mieście działała własna straż pożarna. Istniał już 40 łóżkowy szpital przy ulicy I. Paderewskiego, świadczący usługi dla okolicznej ludności i miejscowych zakładów pracy: młyna, cegielni, garbarni. O jakości usług lekarskich może świadczyć fakt, że już 25 marca 1846 lekarz Buchta zastosował w Nisku znieczulenie eterowe trzecie tego typu w Polsce. W 1904 ze składek społeczeństwa powstał budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Te dwie instytucje odegrały wielką rolę w kształtowaniu polskości u młodych ludzi. Świadczy o tym liczba młodzieży niżańskiej, która wzięła udział w walkach o niepodległość. Gimnazjaliści walczyli w legionach Piłsudskiego, a w 1918 uczniowie starszych klas poszli ochotniczo bronić Lwowa. Najwięcej jednak młodzieży walczyło w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920.

Czasy II Rzeczypospolitej

Po odzyskaniu niepodległości przy budynku Gimnazjum został odsłonięty pomnik Orląt, upamiętniających poległych uczniów: Stefana Kościółka i Mariana Zarębę. Podczas I wojny światowej miasto zostało dość znacznie zniszczone. Z chwilą uzyskania niepodległości w dniu 31 października 1918, odbył się na plantach wiec z udziałem mieszkańców Niska i okolic. W czasie wiecu poinformowano ludność o podpisaniu kapitulacji przez dowództwo austriackie oraz o powstaniu polskich władz w Krakowie. Przystąpiono do organizacji władz powiatowych. Starostą został profesor gimnazjalny Stanisław Ćwikowski, który mianował nowych wójtów i utworzył porządkową straż obywatelską. Następnie w krótkim czasie została zorganizowana władza powiatowa i lokalna. Tereny niżańskie weszły w nowy etap rozwoju w wolnej, niepodległej Polsce. Rosła liczba mieszkańców – w 1921 Nisko liczyło 5103 obywateli. Ludność znajdowała zatrudnienie w administracji, na kolei, poczcie, w zakładach drzewnych i cegielni oraz handlu. 19 stycznia 1937 w kancelarii notariusza Karola Hettlingera w Warszawie podpisano umowę o założeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą Zakłady Południowe Sp. z o.o. w Nisku. 20 marca 1937 ścięto pierwsze sosny w lasach wsi Pławo, należących uprzednio do Frankego, przygotowując teren pod inwestycje Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Dla Niska otwarły się nowe, wielkie perspektywy, nawet osiedle i ośrodek przemysłowy w Stalowej Woli do 1946 przynależne były do starostwa niżańskiego, a robotnicy rekrutowali się z okolic i miasta Niska. Prawa miejskie otrzymało Nisko 20 października 1933 do tego czasu było jedną z dwu wsi, w których mieściły się siedziby powiatów. W 1932 Nisko zyskało herb przedstawiający jodłę i biegnącą z góry na dół wstęgę rzeki San.

II wojna światowa

Podczas kampanii wrześniowej w 1939 w okolicach Niska był bombardowany Szkolny Pociąg Pancerny i stacja kolejowa. W czasie okupacji Nisko było bastionem polskości. Utworzono tu Obwód AK Nisko z siedzibą w Stalowej Woli. Tu działały Bataliony Chłopskie, „Roch”, „Straż”. Represje hitlerowskie stosunkowo wcześnie dotknęły miasto. Już 6 listopada 1939 zarządzeniem Land-komisarza Ehausa 150 nauczycieli z całego powiatu zostało wezwanych na konferencje. Wszystkich aresztowano i osadzono w więzieniu w Rzeszowie.

Kolejne represje nastąpiły wiosną 1940, kiedy to aresztowano prawie całą inteligencję niżańską. Równie okrutny los spotkał żołnierzy i policjantów. Wielu z nich oddało życie na różnych frontach II wojny światowej, w obozach koncentracyjnych i sowieckich łagrach. Nazwiska ich upamiętniają tablice umieszczone na ścianach miejscowego kościoła parafialnego.

Nisko i okolice znalazły się w centrum zainteresowania okupanta niemieckiego jako stolica terytorium żydowskiego, ośrodka emigracyjnego w skali europejskiej. Adolf Eichmann, naczelny „ekspert do rozwiązania kwestii żydowskiej” w hitlerowskich Niemczech, uznał Nisko i okolice za najbardziej nadające się do założenia wydzielonego „państwa żydowskiego”. Pierwszy „Durchgangslager bei Nisko” zlokalizowany został w Zarzeczu. 18 października 1939 na stację kolejową w Nisku przybył 1000-osobowy konwój Żydów z Wiednia i Pragi, do którego SS-Hauptsturmfuhrer Adolf Eichmann wygłosił „mowę powitalną”.

Teren przyległy do obszaru niżańskiego stanowił bazę partyzancką, dla oddziałów partyzantów polskich i sowieckich, które nękały skutecznie okupanta, ale w odwecie na ziemi niżańskiej dokonywane były częste aresztowania i pacyfikacje.

Tuż po wycofaniu się wojsk niemieckich, w Nisku i przylegających miejscowościach stacjonowały oddziały NKWD, prowadzące śledztwa i wywiady. Powtarzały się przypadki pojedynczych rozstrzeliwań Polaków. W październiku, a głównie w listopadzie NKWD prowadziło masowe aresztowania byłych żołnierzy AK i wywiozło ich do bazy w Przemyślu. W niedalekim Ulanowie aresztowano ponad 70 ludzi, w sąsiednim Przędzelu 18, w Nisku 7. Aresztowanych wywożono przeważnie do Borowicz. Wielu z nich nie powróciło. Rozpoczęły się równocześnie aresztowania przez PUBP i WUBP zwłaszcza wśród środowisk akowskich i powracających zdemobilizowanych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Grupy akowskie, które uniknęły aresztowań, wobec nowego terroru okupacyjnego utworzyły nowe oddziały partyzanckie jak np. oddział „Wołyniaka”, „Tarzana” i inne. Nieliczne i małe oddziały stopniowo zostały zlikwidowane przez oddziały KBW i UB. Mieszkaniec Niska młody Tadeusz Gajda ps. „Tarzan” został ujęty w okolicy Tarnowa i stracony. Stracony został również jego ojciec, ujęty w Mielcu przez UB. Na terenie Niska powstała organizacja WIN, której członkowie zostali aresztowani w październiku 1946 i bądź zamordowani, bądź skazani na długie lata więzienia. Ponadto w tym okresie aresztowano i stracono członków organizacji niepodległościowych, w tym Adama Mireckiego ps. „Adaś”, byłego dowódcę okręgu Lublin NOW.

Okres powojenny

30 lipca 1944 początek powojennego rozwoju miasta Niska. Rozbudowało się ono znacznie. Do 1973 Nisko było miastem powiatowym, kiedy to włączono go do nowo powstałego powiatu Stalowa Wola. Od 1975 stało się siedzibą władz miejsko-gminnych. Podczas kolejnej reformy administracyjnej na skutek społecznych protestów i poparcia okolicznych gmin od 1 lutego 1991 ustanowiono w Nisku siedzibę Urzędu Rejonowego, który obejmował 8 gmin: Bojanów, Harasiuki, Jarocin, Jeżowe, Krzeszów, Nisko, Rudnik nad Sanem, Ulanów.

Od 1 stycznia 1999 Nisko jest siedzibą powiatu. Powiat niżański usytuowany jest w Kotlinie Sandomierskiej, w województwie podkarpackim stanowi lokalną wspólnotę samorządową tworzoną przez mieszkańców powiatu oraz terytorium obejmujące: gminę Nisko, Rudnik nad Sanem, Ulanów, Harasiuki, Jarocin, Jeżowe, Krzeszów.

Geografia

Okolice Niska są typowym obszarem nizinnym zaliczanym przez geografów do Kotliny Sandomierskiej. Na północ od miasta znajduje się koryto rzeki San. Jej brzegi pełne są starorzeczy, a porastają je m.in. olszyna, wierzby i czeremchy. Wzdłuż zabudowy miejskiej ciągnie się otwarta przestrzeń z polami i łąkami, na południu ograniczana przez lasy Puszczy Sandomierskiej pełne drzew zarówno liściastych (dęby, buki, brzozy), jak i iglastych (sosny, jodły, świerki). W runie leśnym można znaleźć mchy, porosty, paprocie, jagody oraz różne gatunki traw.

Nisko zbudowane jest na glebach piaszczystych, niesprzyjających rozwojowi rolnictwa. Jeszcze na początku XX wieku ogromny problem dla lokalnej społeczności stanowiły wędrujące wydmy, które niszczyły uprawy oraz zabudowania. Ich pozostałości można było oglądać jeszcze w latach 90. przed zbudowaniem Osiedla Tysiąclecia.

Edukacja

Uczelnie

• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Nisku (siedziba w Gimnazjum nr 1)
• Wydział Transportu i Elektrotechniki Politechniki Radomskiej (siedziba w RCEZ)
• Wydział Zamiejscowy Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa i Ochrony w Warszawie (siedziba w Gimnazjum nr 1)

Szkoły ponadpodstawowe

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego

Opracowano na podstawie materiału źródłowego^[12].

• Regionalne Centrum Edukacji Zawodowej (były Zespół Szkół Elektrycznych)
• Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Nisku

Gimnazja

Bezpośrednio przed reformą systemu oświaty z 2017 roku w Nisku działały trzy gimnazja: nr 1 przy ul. Szopena 31, nr 2 przy ul. 1000-lecia 12A oraz nr 3 przy ul. Piaskowej 15^[13].

Szkoły podstawowe i gimnazja

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Zespół Szkół nr 3 przed modernizacją

Opracowano na podstawie materiału źródłowego^[14].

• Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1 w Nisku im. gen. Stanisława Dąbka (Nisko-Centrum)
• Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 3 w Nisku (Nisko-Warchoły)
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 (Nisko-Podwolina)
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 6 (Nisko-Malce)

Przedszkola i żłobki

Opracowano na podstawie materiału źródłowego^[15]

• Przedszkole nr 1 (ul. Szopena)
• Przedszkole Nr 2 (ul. Dąbrowskiego 8)
• Przedszkole Nr 3 (ul. 1000-lecia 12A)
• Żłobek Miejski (ul. 3 Maja 22)

Wspólnoty wyznaniowe

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Kościół św. Jana Chrzciciela w Nisku

Kościół katolicki

W Nisku znajduje się 6 parafii, w tym 5 należących do dekanatu Nisko i jedna wojskowa, należąca do Dekanatu Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych:

• Parafia św. Józefa Oblubieńca
• Parafia Matki Bożej Fatimskiej
• Parafia Świętego Jana Chrzciciela
• Parafia Matki Bożej Królowej Polski
• Parafia Miłosierdzia Bożego
• Parafia wojskowa św. s. Faustyny Kowalskiej

Świadkowie Jehowy

• Sala Królestwa przy ulicy Zielonej 23 w Nisku^[16].

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Niska w 2014^[17].

Sport

(c) Przemysław Czopor, CC BY 3.0

Budynek klubu MKS Sokół Nisko

W Nisku działa kilka klubów sportowych:

• MKS Sokół Nisko kultywujący tradycje założonego w 1919 Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, prowadzi obecnie sekcje piłki nożnej, kiedyś podnoszenia ciężarów.
• AKS (Amatorski KS) Orkan Nisko prowadzący sekcje siatkówki seniorów, juniorów i juniorek;
• LZS (Ludowy Zespół Sportowy) Podwolina, klub piłkarski w Podwolinie, czyli części miasta Nisko - w sezonie 2022/2023 występuje w klasie A^[18];
• UKS Wiking, klub uprawiający mało znaną dziedzinę sportu – armwrestling (siłowanie się na rękę);
• PUKS (Parafialno – Uczniowski KS) Samson Nisko zajmuje się młodzieżą szkolną i prowadzi sekcje piłki ręcznej juniorów, lekkoatletyki.

Na terenie gminy Nisko, działalność prowadzą jeszcze kluby piłkarskie: KP Zarzecze, SKS Racławice.

Infrastrukturę sportową w mieście tworzy przede wszystkim Stadion MKS „Sokół”, na którym mecze rozgrywa Sokół Nisko, oraz drużyna rezerw i juniorów. Stadion posiada zadaszoną trybunę z siedziskami dla 430 osób w tym 4 niepełnosprawnych. Stadion jest cały czas unowocześniany. Rozgrywki halowe odbywają się w Hali LO przy ulicy Słowackiego oraz Hali Gimnazjum przy ulicy 1000-lecia – tu mecze rozgrywa Orkan. W czerwcu 2006 do użytku została oddana nowa hala sportowa przy Regionalnym Centrum Edukacji Zawodowej (ul. Sandomierska). Jest to największa sala gimnastyczna w Nisku, posiadająca boisko siatkarskie o wymiarach olimpijskich. Istnieją także pełnowymiarowe boiska piłkarskie w dzielnicy Moskale, Podwolina, Barce oraz na terenie Jednostki Wojskowej.

Komunikacja

Plac Wolności

Dworzec kolejowy i autobusowy w Nisku

Komunikacja miejska

Masowa komunikacja drogowa na terenie Niska obsługiwana jest w całości przez Stalową Wolę. Przez Nisko przebiegają trzy linie autobusowe^[19]:

• Linia nr 1 (Nisko – Rozwadów), kursuje przez plac Wolności, ulicę Sandomierską, ulicę Osiedle i ulicę Sopocką, dalej do Stalowej Woli.
• Linia nr 4 (Nisko – Agatówka, kursy wariantowe do Rozwadowa, Turbi, Pilchowa i na stalowowolskie os. Piaski), kursuje przez plac Wolności i ulicę Sandomierską, dalej w kierunku Stalowej Woli
• Linia nr 12 (Nowa Wieś – Nisko – Rozwadów) kursuje przez ulicę Wolności, plac Wolności i ulicę Sandomierską, dalej w kierunku Stalowej Woli.

Wszystkie trzy linie obsługiwane są przez MZK Stalowa Wola. Cena biletów to 3,00 zł (ulgowy: 1,50 zł) do Stalowej Woli i dalej oraz 2,20 zł (ulgowy: 1,10 zł) w granicach administracyjnych gminy Nisko^[20]. Dalsze połączenia obsługiwane są przez PKS Stalowa Wola oraz prywatne firmy. Autobusy przewoźników innych niż MZK zazwyczaj jeżdżą trasą: ul. Sandomierska – ul. 1000-lecia – ul. Kolejowa.

Transport drogowy

Nisko leży przy skrzyżowaniu ważnych dróg krajowych, przez miasto przechodzą drogi:

• Droga krajowa nr 77 (Lipnik – Przemyśl), od 15 maja 2021 biegnąca nowym śladem w północnej części miasta, będąca jednocześnie jego północną obwodnicą^[21],
• Droga krajowa nr 19 (Kuźnica Białostocka (przejście graniczne z Białorusią) – Rzeszów – Barwinek),
• Droga ekspresowa S19 (Via Carpatia) oddana do użytku między węzłami Rudnik nad Sanem i Nisko w dniu 6 grudnia 2021^[22],
• Droga wojewódzka nr 872 (Nisko – Jasienica),
• Droga wojewódzka nr 878 (Nisko – Kamień - ... - Sokołów Młp. – Rzeszów – Dylągówka) poprowadzona starym śladem DK19,
• Droga wojewódzka (Stalowa Wola – Nisko), biegnąca starym śladem drogi krajowej nr 77, obecnie (lipiec 2021) bez nadanego numeru.

Na lata 2022–2025 planowane są następujące inwestycje drogowe:

• Droga ekspresowa S74 (Sulejów (S12) – Nisko (S19)) – Obecny etap prac: planowanie przebiegu trasy.
• Węzły komunikacyjne drogi ekspresowej S74 i S19 (Zapacz).

Transport kolejowy

W Nisku znajduje się stacja kolejowa Nisko oraz 3 czynne przystanki osobowe: Moskale, Nisko Osiedle, Nisko Podwolina. Znajdują się one przy linii kolejowej nr 68 (Przeworsk – Stalowa Wola Rozwadów – Lublin Główny).

Między stacją Nisko a przystankiem osobowym Nisko Podwolina znajduje się przystanek osobowy Nisko Racławice, który znajduje się w granicach wsi Racławice.

Na wszystkich przystankach zatrzymują się pociągi regionalne uruchamiane przez spółkę Polregio, na stacji Nisko także pociągi pospieszne kategorii TLK i IC uruchamiane przez PKP Intercity.

Obecnie (stan na kwiecień 2022) z Niska można dojechać pociągiem dalekobieżnym bezpośrednio m.in. do: Lublina, Warszawy, Poznania, Szczecina, Rzeszowa, Przemyśla, Krakowa, Wrocławia, Zielonej Góry, Hrubieszowa, Zamościa.

Położenie miasta

Widok na osiedle Tysiąclecia

Gmina Nisko usytuowania jest w Kotlinie Sandomierskiej, na skraju Puszczy Sandomierskiej, w północnej części województwa podkarpackiego na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych: droga krajowa nr 19 – Kuźnica Białostocka (granica z Białorusią) – Lublin – Rzeszów – Barwinek (granica ze Słowacją) i droga krajowa nr 77 – Lipnik – Sandomierz – Przemyśl. Przechodzi też również linia kolejowa nr 68 Rozwadów – Przeworsk. Jest jedną z siedmiu gmin powiatu niżańskiego. Siedziba Urzędu Gminy i Miasta znajduje się w mieście Nisko. Gmina pod względem obszaru zajmuje drugie miejsce w powiecie niżańskim po gminie Harasiuki. Sąsiaduje z gminami: Stalowa Wola, Pysznica, Bojanów, Rudnik nad Sanem, Ulanów i Jeżowe.

Główną rzeką przepływającą przez teren gminy jest San wraz z dopływami. Leży ona w obrębie stykających się trzech mezoregionów: Płaskowyżu Kolbuszowskiego, Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej. Na zachód i południe gminy rozciąga się Puszcza Sandomierska, na północ Lasy Janowskie, zaś na wschód Puszcza Solska. Tutejszy klimat charakteryzuje się upalnymi latami z niewielką ilością opadów, zimami dość łagodnymi, umiarkowanie śnieżnymi.

Płaskowyż Kolbuszowski zajmuje środkową część Kotliny Sandomierskiej, wznosi się od 220 do 270 m n.p.m. i ma charakter rolniczo-leśny.

Równina Biłgorajska to kraina leśno-łąkowa, z pięknymi borami sosnowymi, licznymi wydmami, torfowiskami i jeziorkami. Płaskowyż Tarnogrodzki charakteryzuje się obecnością gleb lessowych sprzyjających rozwojowi rolnictwa.

W skład gminy wchodzi miasto Nisko, które oficjalnie uzyskało status miasta w 1933 oraz 6 sołectw: Kończyce, Nowa Wieś, Nowosielec, Racławice, Wolina i Zarzecze. Zarzecze to stara wieś królewska, wzmiankowana w XIX w., leżąca na trasie do Ulanowa, a Racławice są jedną z najstarszych w okolicy wsi.

Miasta partnerskie

Planty Miast Partnerskich w Nisku

Nisko prowadzi współpracę na zasadzie partnerstwa miast z czterema zagranicznymi miejscowościami^[23]:

• Hecklingen (Niemcy)
• Gorodok (Ukraina)
• Fehérgyarmat (Węgry)
• Semerovo (Słowacja)

Galeria zdjęć

Zobacz też

• Synagoga w Nisku
• Cmentarz Komunalny w Nisku
• Cmentarz żydowski w Nisku

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nisko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 156 .
• Oficjalna strona Niska