Niszczyca płotowa

Niszczyca płotowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	niszczycowce
Rodzina	niszczycowate
Rodzaj	niszczyca
Gatunek	niszczyca płotowa
	Nazwa systematyczna
	Gloeophyllum sepiarium (Wulfen) P. Karst; Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 37: 79 (1882)

Hymenofor

Niszczyca płotowa na desce

Niszczyca płotowa (Gloeophyllum sepiarium (Wulfen) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny niszczycowatych (Gloeophyllaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Gloeophyllaceae, Gloeophyllales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1787 r. Franz Xaver von Wulfen nadając mu nazwę Agaricus sepiarius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1882 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Gloeophyllum ^[1].

Nazwę polską podał Stanisław Domański w 1967 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako siatkowiec płotowy, bedłka płotowa, skórzak płotowy, grzyb słupowy^[2]. Niektóre synonimy naukowe^[3]:

Agaricus asserculorum Batsch 1783
Agaricus boletiformis Sowerby 1809
Agaricus sepiarius Wulfen 1786
Agaricus sepiarius var. sepiarius Wulfen 1786
Agaricus undulatus Hoffm. 1797
Daedalea sepiaria (Wulfen) Fr. 1821
Daedalea sepiaria subsp. sepiaria (Wulfen) Fr. 1821
Daedalea sepiaria var. undulata (Hoffm.) Pers. 1828
Daedalea ungulata Lloyd 1915
Gloeophyllum ungulatum (Lloyd) Imazeki 1943
Lenzites argentina Speg. 1898
Lenzites sepiaria (Wulfen) Fr. 1889
Merulius sepiarius (Wulfen) Schrank 1789

Morfologia

Owocnik

Grubość do 3 cm, średnica do 10 cm. Zazwyczaj przyrasta bokiem i ma kształt półkolisty, kolisty, rozpostarty, czasami listewkowaty^[4]. Kolor powierzchni od czerwonobrązowego do tabaczkowobrązowego, zewnętrzna, świeża strefa przyrostu ma kolor pomarańczowożółty. Jest faliście bruzdowana i strefowana, za młodu szczeciniasto owłosiona, u starszych okazów naga^[5].

Hymenofor

Zmienny; zazwyczaj blaszkowaty, czasami blaszkowo-porowaty lub porowaty. Blaszki często połączone poprzecznymi anastomozami. Kolor od żółtawego przez pomarańczowy i rdzawy do rdzawobrązowego^[4].

Miąższ

Cienki, ciemnobrązowy, skórzasty i elastyczny. Smak łagodny lub lekko gorzki^[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki cylindryczne i spłaszczone z jednej strony, gładkie i bezbarwne. Rozmiar: 9–12 × 3–4,5 μm^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce i Australii^[6]. W Europie Środkowej grzyb bardzo pospolity^[7], w Polsce również^[2].

Owocnik jest jednoroczny, lub wieloletni. Rośnie na martwym drewnie drzew iglastych, szczególnie świerków; na pniach, pniakach. Bardzo często atakuje drewniane konstrukcje płotów, mostów, pergoli, słupy telegraficzne, konstrukcje domów, podkłady kolejowe, itp^[5].

Znaczenie

Grzyb niejadalny. Saprotrof, rzadko tylko pasożyt atakujący drzewa stare, osłabione i zamierające. Z punktu widzenia gospodarki człowieka jest bardzo szkodliwy, wywołuje bowiem silną brunatną zgniliznę drewna o szybkim przebiegu. Jest przy tym odporny na wysuszenie i wysokie temperatury, dzięki temu potrafi rozwijać się w warunkach niedostępnych dla innych grzybów – np. na żerdziach płotu, na drewnie konstrukcyjnym. Owocniki wytwarza już w rok po zainfekowaniu drewna^[8]. Jest odporny również na środki grzybobójcze^[7],

Zawiera lenzytynę mającą własności bakteriobójcze^[9].

Gatunki podobne

Jest kilka podobnych gatunków niszczyc. Niszczyca blaszkowata (Gloeophyllum abietinum) ma ciemniejsze zabarwienie (brak w nim odcieni barwy żółtej i pomarańczowej) oraz blaszki luźne, grube. Rośnie tylko na drewnie drzew iglastych. Niszczyca belkowa (Gloeophyllum trabeum) rośnie na drewnie zarówno iglastym, jak liściastym, ale hymenofor ma w postaci labiryntowatych lub anastomozujących blaszek^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
↑ ^a ^b Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
↑ Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
↑ Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[checklist-2] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).

[Wojewoda-4] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[griz-5] Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].

[Gminder-7] Andreas Gminder: Atlas grzybów jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.

[ah-8] Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.

[szczepkowski-9] Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne