Niszczyciele typu B 97

Niszczyciele typu B 97
Ilustracja
SMS V 99
Użytkownicy

 Kaiserliche Marine

Stocznia

Blohm und Voss, AG Vulcan Stettin

Wejście do służby

1915

Wycofanie

1919

Zbudowane okręty

8

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

1364 t (standardowa)
1843 t (maksymalna)

Długość

98 m

Szerokość

9,35 m

Zanurzenie

3,39 m

Napęd

dwie turbiny parowe,
4 opalane olejem kotły parowe,
2 śruby
39000 KM

Prędkość

36 węzłów (67 km/h)

Zasięg

2620 Mm przy prędkości 20 węzłów (4850 km przy prędkości 37 km/h)

Załoga

114

Uzbrojenie

4 × działo SK L/45 ka. 88 mm
6 × wyrzutnia torpedowa kal. 500 mm

Niszczyciele typu B 97 – typ ośmiu niszczycieli zbudowanych dla i używanych przez Kaiserliche Marine. Okręty służyły w czasie I wojny światowej; jeden został stracony w 1915 roku, sześć zostało zatopionych przez własne załogi w Scapa Flow w 1919, a jeden został przekazany marynarce włoskiej, gdzie służył do 1939 roku.

Geneza

Jako część programu konstrukcyjnego w 1912 roku, Imperialna Flota Rosyjska zamówiła 22 nowe wielkie niszczyciele (typu Orfey) dla swojej Floty Bałtyckiej. Aby przyśpieszyć budowę tych okrętów, zlecenia na napęd dla nowych niszczycieli zostały skierowane do obcych państw, w tym Niemiec. Wybuch I wojny światowej oraz wypowiedzenie przez Niemcy wojny Rosji 1 sierpnia 1914, spowodowały wstrzymanie dostaw maszynerii[1][2]. Stocznia AG Vulcan Stettin w Szczecinie zaproponowała użycie napędów przeznaczonych dla rosyjskiej marynarki do budowy dużych niszczycieli dla Kaiserliche Marine. Niszczyciele te mogłyby zostać dostarczone w przeciągu 6 miesięcy. Na początku niemiecka marynarka nie była entuzjastycznie nastawiona do pomysłu stoczni Vulcan, ponieważ jej flotylle torpedowe składały się głównie z mniejszych jednostek, ale admirał Alfred von Tirpitz przełamał te obiekcje i złożono zamówienia na cztery okręty w stoczniach AG Vulcan i Blohm und Voss. Jeszcze tego samego roku do stoczni Blohm und Voss złożono zamówienie na kolejne dwa niszczyciele, a ostatnie dwa okręty zamówiono w styczniu 1915 roku[2][3].

Konstrukcja

Jako że nowe okręty były znacznie większe od istniejących ówcześnie jednostek torpedowych Kaiserliche Marine, były znane raczej jako niszczyciele (Zerstörer) niż łodzie torpedowe (Torpedoboote)[3]. Dwie stocznie zbudowały swoje okręty na trochę inne sposoby. Niszczyciele zbudowane w stoczni Blohm + Voss miały 98 m długości całkowitej, 96 m długości na linii wody i 9,35 m szerokości. Dwa pierwsze okręty z tej stoczni, B 97 i B 98 miały 3,42 m zanurzenia, podczas gdy pozostałe niszczyciele z Blohm + Voss (B 109, B 110, B 111 i B 112) miały 3,39 m zanurzenia. Okręty ze stoczni w Hamburgu miały wyporność 1374 tony standardowo i 1843 tony bojowo. Dwa niszczyciele zbudowane w stoczni AG Vulcan (V 99 i V 100) miały 99 m długości całkowitej, 98 m długości na linii wody, 9,36 m szerokości i 3,6 m zanurzenia. Ich wyporność standardowa wynosiła 1350 ton, zaś bojowa 1847 ton[4].

Cztery opalane olejem kotły dostarczały parę o ciśnieniu 17-18,5 atm do dwóch zestawów turbin parowych o łącznej mocy 40000 KM, które napędzały dwa wały ze śrubą. Pozwalało to osiągnąć pierwszym czterem okrętom prędkość 36,5 węzła, a pozostałym czterem 36 węzłów[4]. Jednak prędkości podczas testów morskich dochodziły nawet do 37,4 węzła. Niszczyciele posiadały trzy kominy (były to pierwszy trzykominowe jednostki torpedowe zbudowane dla Niemieckiej Marynarki Wojennej)[3]. Zasięg wynosił 2250 Mm przy prędkości 20 węzłów dla okrętów ze stoczni AG Vulcan i 2620 Mm przy prędkości 20 węzłów dla okrętów ze stoczni Blohm + Voss[4]. W momencie wejścia do służby, załoga składała się ze 114 oficerów i marynarzy[3], jednak do końca wojny liczba ta urosła do 140[2].

Uzbrojenie niszczycieli składało się z czterech dział SK L/45 kal. 88 mm na pojedynczych podstawach[3][a]. Działa mogły wystrzeliwać 9-kilogramowe pociski odłamkowo-burzące na odległość 11790 m przy prędkości wylotowej pocisku 650 m/s. Szybkostrzelność wynosiła 15 strzałów na minutę. Zapas amunicji wynosił 120 pocisków na lufę. Każde działo ważyło 2,5 t[5]. Tak jak większość ówczesnych niemieckich niszczycieli[6], niszczyciele typu B 97 zostały przezbrojone w 1916 roku na działa SK L/45 kal. 105 mm[7]. Działa mogły wystrzeliwać 17,4-kilogramowe pociski na odległość 9460 m[8]. Zapas amunicji wynosił 80 pocisków na lufę[4]. Niszczyciele wyposażone były w sześć wyrzutni torpedowych kal. 500 mm, z dwoma stałymi rurami tuż za bakiem okrętu i dwoma podwójnymi wyrzutniami zamontowanymi na obrotowych lawetach na rufie okrętu[2]. Kąt wychylenia lawet wynosił 15°[9]. Okręty mogły zabrać na pokład 24 miny[2][4].

Służba

Wszystkie okręty zostały wprowadzone do służby w 1915 roku[10]. Były używane na Morzu Bałtyckim, Morzu Północnym i kanale La Manche[11]. SMS V 99 zatonął 17 sierpnia, podczas wypadu z SMS V 100 w czasie bitwy w Zatoce Ryskiej. Okręty spotkały kilka rosyjskich niszczycieli, które trafiły V 99 kilkoma pociskami. Podczas ucieczki niszczyciel wpłynął na pole minowe i został trafiony przez dwie miny[12]. Okręty brały również udział w bitwie jutlandzkiej[13] i Operacji Albion, podczas której zatopiono rosyjski niszczyciel „Grom”[14].

(c) Bundesarchiv, Bild 134-C2463 / CC-BY-SA 3.0
B 98 po wybuchu miny, 1917

Zgodnie z postanowieniami rozejmu w Compiègne, który kończył walki pomiędzy Niemcami, a zachodnimi aliantami, wiele z okrętów Hochseeflotte miało zostać internowanych w Scapa Flow w Orkadach. SMS B 98 dostarczał pocztę pomiędzy Niemcami a internowaną flotą. W czasie wykonywania tego zadania okazało się, że niemiecki niszczyciel miał gorszą dzielność morską od eskortujących go brytyjskich niszczycieli typu V, które były w stanie uzyskać większą prędkość przy gorszej pogodzie[15]. 21 czerwca 1919 niemiecka flota w Scapa Flow, w tym V 100, B 109, B 110, B 111 oraz B 112, została samozatopiona[10]. W tym czasie B 98 wykonywał rejs pocztowy i został przejęty przez Wielką Brytanię, kiedy przybył do Scapa Flow 22 czerwca. W czasie holowania okrętu (prawdopodobnie do Rosyth w celu złomowania), podczas złej pogody B 98 zerwał się z holu i osiadł na mieliźnie w Zatoce Lopness u wybrzeża wyspy Sanday. 17 lutego 1920 roku okręt został uznany za osiadły na mieliźnie. Niedługo potem okręt został zezłomowany[10][16][17]. Niszczyciele, które zostały zatopione w Scapa Flow zostały wydobyte i zezłomowane pomiędzy 1919 a 1926 rokiem[10].

„Cesare Rossarol”, były B 97, w służbie włoskiej

Ostatni okręt, B 97 został przekazany Włochom w ramach reparacji wojennych 19 września 1920. Włosi przezbroili okręt, zastępując cztery działa kal. 105 mm trzema działami kal. 120 mm w jednej podwójnej wieży na dziobie i jednej pojedynczej na rufie; dodano dwa działa przeciwlotnicze kal. 76 mm oraz usunięto dwie wyrzutnie torpedowe. 1 grudnia 1924 wprowadzono go do służby w Regia Marina jako „Cesare Rossarol”. W 1931 roku niemieckie wyrzutnie torpedowe zastąpiono włoskimi kal. 450 mm. Od 1932 niszczyciel był używany jako okręt eksperymentalny. 17 stycznia 1939 wycofano go ze służby[18].

Okręty

Nazwa[b][c]StoczniaZwodowany[10]Wprowadzony do służby[10]Los
SMS B 97Blohm und Voss, Hamburg15 grudnia 191413 lutego 1915Przekazany Włochom jako reparacje wojenne w 1920.
Wprowadzony do służby w Regia Marina 1 grudnia 1924 jako „Cesare Rossarol”.
Poważnie uszkodzony 17 stycznia 1939[18].
SMS B 98Blohm und Voss, Hamburg2 stycznia 191524 marca 1915Przejęty przez Wielką Brytanię 22 czerwca 1919[4]. Zezłomowany tego samego roku[3].
SMS V 99AG Vulcan Stettin, Szczecin9 lutego 191520 kwietnia 1915Zatopiony przez minę w czasie walki z rosyjskimi niszczycielami podczas bitwy w Zatoce Ryskiej, 17 sierpnia 1915[12].
SMS V 100AG Vulcan Stettin, Szczecin8 marca 191517 czerwca 1915Zatopiony przez załogę 21 czerwca 1919 w Scapa Flow. Wydobyty w 1919, zezłomowany w 1921 roku[3][10].
SMS B 109Blohm und Voss, Hamburg11 marca 19158 czerwca 1915Zatopiony przez załogę 21 czerwca 1919 w Scapa Flow. Wydobyty i zezłomowany w 1926 roku[10].
SMS B 110Blohm und Voss, Hamburg31 marca 191526 czerwca 1915Zatopiony przez załogę 21 czerwca 1919 w Scapa Flow. Wydobyty w 1925, zezłomowany w 1926 roku[3][10].
SMS B 111Blohm und Voss, Hamburg8 czerwca 191510 sierpnia 1915Zatopiony przez załogę 21 czerwca 1919 w Scapa Flow. Wydobyty i zezłomowany w 1926 roku[10].
SMS B 112Blohm und Voss, Hamburg17 czerwca 19153 września 1915Zatopiony przez załogę 21 czerwca 1919 w Scapa Flow. Wydobyty i zezłomowany w 1926 roku[10].

Uwagi

  1. ↑ "SK" oznacza Schnellfeuerkanone, czyli po niemiecku działo szybkostrzelne.
  2. ↑ "SMS" oznacza "Seiner Majestät Schiff", czyli po niemiecku "Okręt Jego Wysokości".
  3. ↑ Litera w nazwie torpedowca oznaczała jego producenta. B = Blohm + Voss, V = AG Vulcan Stettin[6].

Przypisy

  1. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 309-310.
  2. ↑ a b c d e Ruge 1972 ↓, s. 50.
  3. ↑ a b c d e f g h Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 169.
  4. ↑ a b c d e f Gröner 1983 ↓, s. 55.
  5. ↑ German 8.8 cm/45. navweaps.com, 9 sierpnia 2009. [dostęp 2015-09-03]. (ang.).
  6. ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 164.
  7. ↑ Ruge 1972 ↓, s. 55.
  8. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 140.
  9. ↑ Friedman 2009 ↓, s. 177.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k Gröner 1983 ↓, s. 55-56.
  11. ↑ Ruge 1972 ↓, s. 65, 67.
  12. ↑ a b Ruge 1972 ↓, s. 53-54.
  13. ↑ Ruge 1972 ↓, s. 55-56.
  14. ↑ Ruge 1972 ↓, s. 63.
  15. ↑ Friedman 2009 ↓, s. 175, 177.
  16. ↑ Sms B98: West Langamay, Bay Of Lopness, Sanday, Orkney, North Sea. Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments of Scotland. [dostęp 2016-02-01]. (ang.).
  17. ↑ Moore 1990 ↓, s. 116.
  18. ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 267.

Bibliografia

  • Norman Friedman: British Destroyers: From Earliest Days to the Second World War. Barnsley: Seaforth Publishing, 2009. ISBN 978-1-84832-049-9.
  • Robert Gardiner, Randal Gray: Conway's All The World's Fighting Ships 1906–1921. Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5.
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: Band 2: Torpedoboote, Zerstörer, Schnelleboote, Minensuchboote, Minenräumboote. Koblenz, Niemcy: Bernard & Graefe Verlag, 1983. ISBN 3-7637-4801-6.
  • John Moore: Jane's Fighting Ships of World War I. Londyn: Studio, 1990. ISBN 1-85170-378-0.
  • F. Ruge: Warship Profile 27: SM Torpedo Boat B110. Profile Publications, 1972.
Niszczyciele typu B 97

Media użyte na tej stronie

Bundesarchiv Bild 134-C2463, Libau, Torpedoboot nach Minentreffer.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 134-C2463 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Libau, Torpedoboot nach Minentreffer

Grosses Torpedoboot; Stapell: 2.1.1915;

17. Okt. 1917: Boot nach Minentreffer in Libau
War Ensign of Germany (1903–1919).svg
War Ensign of the en:German Empire from 1903-1919 (correction of date shown on image which shows 1918). Based on image of coat of arms at [1]. Currently unable to add further details for crown or further details to sceptor due to lack of high-quality images of the coat of arms.
RN Cesare Rosaroll.jpg
RN Cesare Rossarol, classified as scout cruiser by italian Regia Marina, formerly the destroyer SMS B 97.
SMS V 99.jpg
Torpedobootzerstörer V 99 (Postkarte Winterhilfswerk des Deutschen Volkes 1933/34)