Niszczyciele typu Foriel

Niszczyciele typu Foriel

„Grozowoj” między 1899 a 1923 rokiem
Kraj budowy	Francja
Użytkownicy	MW Imperium Rosyjskiego  Royal Navy
Stocznia	Chantiers et Ateliers Augustin Normand, Hawr Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée, Hawr
Wejście do służby	1901–1902
Wycofanie	1904–1921
Zbudowane okręty	5
Okręty w służbie	0
Dane taktyczno-techniczne[1][2]
Wyporność	normalna: 312 ton pełna: 347 ton
Długość	56,6 metra
Szerokość	5,9 metra
Zanurzenie	3,02 metra
Napęd	2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły moc 5200 KM, 2 śruby
Prędkość	26,5 węzła
Zasięg	1250 Mm przy prędkości 13 węzłów
Załoga	57–59
Uzbrojenie	1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 2 wt kal. 381 mm (2 × I)

Niszczyciele typu Foriel – rosyjskie niszczyciele z przełomu XIX i XX wieku. W latach 1899–1902 we francuskich stoczniach Chantiers et Ateliers Augustin Normand i Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée w Hawrze zbudowano pięć okrętów tego typu. Jednostki weszły w skład Floty Bałtyckiej Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego w latach 1901–1902 i po przebazowaniu na Daleki Wschód wzięły udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. Podczas niej trzy okręty zostały zatopione, zaś dwa internowane w Chinach. Internowane niszczyciele zostały zwrócone Rosji i w czasie I wojny światowej służyły na Dalekim Wschodzie, a od 1916 roku zostały przeniesione do Arktyki. Podczas wojny domowej zostały przejęte przez Brytyjczyków, a w latach 20. sprzedane w celu złomowania.

Projekt i budowa

Niszczyciele typu Foriel zostały zamówione i zbudowane we Francji^[1][2]. Okręty były ulepszoną wersją pierwszego typu francuskich niszczycieli – Durandal, z odmiennym rozmieszczeniem kominów w dwóch parach po dwa^[1][2].

Spośród pięciu jednostek tego typu dwa zbudowane zostały w stoczni Chantiers et Ateliers Augustin Normand w Hawrze, zaś trzy powstały w stoczni Société Nouvelle des Forges et Chantiers de la Méditerranée, także w Hawrze^[1]. Stępki niszczycieli położono w latach 1899–1900, a zwodowane zostały w latach 1900–1902^[2][a].

Dane taktyczno-techniczne

Niszczyciel typu Foriel w suchym doku

Okręty były niewielkimi, czterokominowymi niszczycielami^[1][2]. Długość całkowita wynosiła 56,6 metra, szerokość 5,9 metra i maksymalne zanurzenie 3,02 metra^[1][2][b]. Wyporność normalna wynosiła 312 ton, zaś pełna 347 ton^[1][2][c]. Okręty napędzane były przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5200 KM, do których parę dostarczały cztery kotły Normand^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5 węzła^[1][2]. Okręty mogły zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 82 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1250 Mm przy prędkości 13 węzłów^[2][d].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętów stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm L/48 Canet oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm L/40 Hotchkiss^[1][2]. Jednostki wyposażone były w dwie pojedyncze obracalne nadwodne wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na pokładzie za pierwszą i drugą parą kominów^[1][2].

Załoga pojedynczego okrętu liczyła 57–59 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][3][e].

Służba

„Stierladʹ” w Hawrze około 1900 roku

Niszczyciele typu Foriel zostały wcielone do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w latach 1901–1902^[2]. Jednostki weszły w skład Floty Bałtyckiej^[4]. W marcu 1902 roku zmieniono nazwy okrętów: „Foriel” na „Wnimatielnyj”, „Osiotr” na „Wnuszytielnyj”, „Stierladʹ” na „Wynosliwyj”, „Kiefal” na „Włastnyj” i „Łosoś” na „Grozowoj”^[2]. Między 1902 a 1903 rokiem niszczyciele zostały przerzucone na Daleki Wschód^[4][5].

W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej wszystkie jednostki wchodziły w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur^[6][7]. Podczas działań wojennych utracone zostały trzy okręty: „Wnuszytielnyj”, zatopiony 12 lutego^?/ 25 lutego 1904 roku nieopodal Port Artur przez japońskie krążowniki^[8][9]; „Wnimatielnyj”, który w nocy 14 maja^?/ 27 maja 1904 roku wszedł na skały nieopodal Wyspy Murchisona (na północ od wybrzeży półwyspu Kwantung)^[2][10] oraz „Wynosliwyj”, który zatonął 11 sierpnia^?/ 24 sierpnia 1904 roku po wejściu na minę na redzie Port Artur^[11][12]. „Grozowoj” i „Włastnyj” zostały natomiast internowane w chińskich portach Szanghaj i Czyfu^[13]. Po zakończeniu działań wojennych oba okręty zostały zwrócone Rosji^[2].

W 1913 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostek: zdemontowano wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm L/48 Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm; przebudowano też mostek, instalując platformę z reflektorem^[2][14]. Podczas I wojny światowej niszczyciele początkowo bazowały we Władywostoku, a w 1916 roku zostały przerzucone do Arktyki^[14][15]. W lutym 1917 roku oba udały się do Wielkiej Brytanii na remont, podczas którego zostały przejęte przez Brytyjczyków w listopadzie 1917 roku podczas wojny domowej^[2][14]. Objęte przez Białych okręty zostały w maju 1918 roku sprzedane Brytyjczykom w rozliczeniu za węgiel, a od sierpnia służyły w Royal Navy w Archangielsku^[2][14]. Jednostki zostały sprzedane w celu złomowania na początku lat 20. XX wieku^[16].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.)
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
• Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
• Ivan Gogin: FOREL torpedo boats (1901 - 1902) (ang.). Navypedia. [dostęp 2022-01-12].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski: Od wojny krymskiej do bałkańskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985. ISBN 83-215-3259-4.
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: Stratus, 2011. ISBN 978-83-61421-55-9.
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
• The Naval Annual, 1902. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1902. (ang.)
• The Naval Annual, 1903. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1903. (ang.)