Niszczyciele typu G/H

Niszczyciele typu G/H
(dane dla typu G)
Ilustracja
HMS „Glowworm”
Użytkownicy Royal Navy
 Royal Canadian Navy
 Marynarka Wojenna
 Koninklijke Marine
 Dominikana
Wejście do służby1936–1939
Zbudowane okręty24
Dane taktyczno-techniczne
Wypornośćstandardowa: 1340–1350 ts
pełna: 1854–1859 ts
Długość98,5 m
Szerokość10,1 m
Zanurzenie3,8 m
Napęd3 kotły Admiralicji, 2 turbiny parowe Parsonsa o łącznej mocy 34 000 shp
2 śruby
Prędkość35,5–36 węzłów
Zasięg5530 Mm przy 15 w.
Załoga145
Uzbrojenie4 działa kal. 120 mm
8 wkm plot. Vickers kal. 12,7 mm
8 wyrzutni torped kal. 533 mm

Niszczyciele typów G i H – seria dwudziestu czterech brytyjskich niszczycieli wodowanych w okresie od 1935 do 1939 roku. Służyły w czasie II wojny światowej w Royal Navy, dwa z nich zostały przekazane Royal Canadian Navy a jeden Polskiej Marynarce Wojennej (ORP „Garland”). Siedemnaście z nich zostało utraconych w trakcie działań wojennych. Po wojnie jeden okręt został sprzedany Holandii, a jeden Dominikanie.

Historia

Okręty typów G i H stanowiły kolejną grupę średniej wielkości niszczycieli, budowanych w Wielkiej Brytanii w końcu lat 20. i w latach 30. XX wieku, określanych zbiorczo jako typy A–I. Stępki pod osiem jednostek typu G położono w 1934 roku, typu H rok później. Podobnie jak we wcześniejszych typach, zbudowano również po jednym liderze dla każdego typu, mocniej uzbrojonym i posiadającym dodatkowe pomieszczenia sztabowe. Dodatkowo sześć opartych na bardzo zbliżonych planach okrętów budowanych w brytyjskich stoczniach na zamówienie brazylijskie zostało po wybuchu wojny zarekwirowanych przez Royal Navy i wcielonych jako typ Havant.

Niszczyciele typów G, H i Havant były budowane w następujących stoczniach: A. Stephen & Sons w Govan, Fairfield w Govan, Thornycroft w Woolston, Yarrow w Scotstown, Vickers Armstrong w Barrow-in-Furness i w Newcastle upon Tyne, Cammell Laird w Birkenhead, Denny w Dumbarton, Scotts w Greenock, Swan Hunter w Wallsend i J. Samuel White w Cowes.

Rozwinięciem typu H i ostatnim ogniwem w linii rozwojowej klasycznych przedwojennych niszczycieli brytyjskich były niszczyciele typu I oraz zbliżone do nich cztery jednostki budowane na zlecenie Turcji. Na projekcie typów G i H oparte zostały także okręty budowane dla flot innych państw: siedem jednostek typu Buenos Aires, wybudowanych przed II wojną światową w stoczniach brytyjskich na zamówienie argentyńskie, brazylijskie okręty typu Acre i greckie „Vasilefs Georgios” i „Vasilissa Olga”, zbudowane w Yarrow w 1939 roku.

Opis konstrukcji

Jednostki typów G i H miały klasyczną konstrukcję kadłuba z wzniesioną dziobówką i uskokiem na wysokości masztu. Ich wyporność standardowa wynosiła 1340–1350 ton angielskich (ts), pełna 1854–1859 ts, długość całkowita 98,5 m (na konstrukcyjnej linii wodnej 97,5 m, między pionami 95,1 m), szerokość maksymalna 10,1 m, zaś średnie zanurzenie 3,8 m. Napęd stanowiły dwie turbiny parowe Parsonsa, zasilane w parę przez trzy kotły typu Admiralicji, umieszczone w dwóch kotłowniach. Turbiny napędzały dwie śruby. Łączna moc siłowni, wynosząca 34 000 shp, zapewniała okrętom prędkość maksymalną 35,5–36 węzłów.

Uzbrojenie po wejściu do służby składało się z czterech pojedynczych dział QF 4,7 inch Mark IX kal. 120 mm, umieszczonych po dwa na dziobie i rufie w superpozycji, ośmiu przeciwlotniczych wielkokalibrowych karabinów maszynowych Vickers kal. 12,7 mm, dwóch poczwórnych wyrzutni torped kal. 533 mm („Glowworm” miał eksperymentalnie zamontowane wyrzutnie pięciorurowe) oraz miotaczy i zrzutni bomb głębinowych.

Lidery miały piąte działo kal. 120 mm na stanowisku na śródokręciu, dodatkowe pomieszczenia sztabowe w nadbudówce rufowej i bardziej rozbudowane środki łączności. Miały większą o 105 ton wyporność standardową. Z kolei jednostki typu Havant weszły do służby pozbawione jednego rufowego działa artylerii głównej i ze zwiększonym zapasem bomb głębinowych. W trakcie działań wojennych pozostałe w linii okręty były przystosowywane do działań eskortowych przez demontaż jednego lub dwóch stanowisk artylerii głównej oraz jednej wyrzutni torpedowej i instalację w zamian działa przeciwlotniczego kal. 76 mm i wzmocnionego uzbrojenia przeciw okrętom podwodnym. Mało skuteczne wielkokalibrowe karabiny maszynowe były wymieniane na działka Oerlikon kal. 20 mm.

Okręty

Typ G

  • HMS „Gallant” (H59) – położenie stępki 15 września 1934, wodowanie 26 sierpnia 1935, w służbie od 25 lutego 1936. Stocznia A. Stephen & Sons w Govan. 10 stycznia 1941 roku wszedł na minę w okolicy Pantellerii (65 zabitych i 15 rannych). Poważnie uszkodzony okręt z oderwanym dziobem został przeholowany na Maltę i odstawiony do stoczni. Poważne uszkodzenia odniesione podczas nalotów spowodowały jego skreślenie z listy floty w 1942 roku. Rok później wrak został użyty do zablokowania podejść do wyspy[1].
  • HMS „Garland” (H37) – położenie stępki 22 sierpnia 1934, wodowanie 24 października 1935, w służbie od 3 marca 1936. Stocznia Fairfield w Govan. 3 maja 1940 roku (w rocznicę Konstytucji 3 maja) przejęty przez Polską Marynarkę Wojenną, z niezmienioną ze względów kurtuazyjnych nazwą, jako ORP „Garland”. W 1946 roku zwrócony Royal Navy, został w roku następnym sprzedany Holandii, gdzie służył pod nazwą „Marnix” do 1964 roku[2].
  • HMS „Gipsy” (H63) – położenie stępki 4 września 1934, wodowanie 7 listopada 1935, w służbie od 22 lutego 1936. Stocznia Fairfield w Govan. Zatopiony na minie w pobliżu Harwich 21 listopada 1939 roku (30 zabitych, w tym dowódca okrętu)[3].
  • HMS „Glowworm” (H92) – położenie stępki 15 sierpnia 1934, wodowanie 22 lipca 1935, wejście do służby 22 stycznia 1936. Stocznia Thornycroft w Woolston. Zatopiony 8 kwietnia 1940 roku w starciu z krążownikiem „Admiral Hipper”, po udanej próbie staranowania przeciwnika. Zginęło 111 członków załogi, 39 dostało się do niewoli[4].
  • HMS „Grafton” (H89) – położenie stępki 30 sierpnia 1934, wodowanie 18 września 1935, wejście do służby 20 marca 1936. Stocznia Thornycroft w Woolston. Został storpedowany przez U-Boota 29 maja 1940 roku podczas ewakuacji Dunkierki i zatopiony ogniem artyleryjskim przez towarzyszący HMS „Ivanhoe”[5].
  • HMS „Grenade” (H86) – położenie stępki 3 października 1934, wodowanie 12 listopada 1935, wejście do służby 28 marca 1936. Stocznia A. Stephen & Sons w Govan. Zbombardowany i zatopiony przez samoloty Luftwaffe podczas ewakuacji Dunkierki 29 maja 1940 roku[6].
  • HMS „Greyhound” (H06) – położenie stępki 20 września 1934, wodowanie 15 sierpnia 1935, w służbie od 1 lutego 1936. Stocznia Vickers Armstrong. Zatopiony przez niemieckie bombowce nurkujące 22 maja 1941 roku, podczas bitwy o Kretę[7].
  • HMS „Griffin” (H31) – położenie stępki 30 września 1934, wodowanie 15 sierpnia 1935, w służbie od 6 marca 1936. Stocznia Vickers Armstrong. 1 marca 1943 roku przekazany Royal Canadian Navy, od 10 kwietnia tegoż roku jako HMCS „Ottawa” (drugi o tej nazwie niszczyciel w służbie kanadyjskiej w czasie II wojny światowej). Pozostawał w linii do zakończenia działań wojennych, złomowany w 1946 roku[8].

Typ H

  • HMS „Hasty” (H24) – położenie stępki 15 kwietnia 1935, wodowanie 5 Maja 1936, wejście do służby 11 listopada 1936. Stocznia Denny w Dumbarton. Po storpedowaniu przez niemiecki Schnellboot S-55 podczas eskortowania konwoju na zachód od Krety zatopiony 15 czerwca 1942 roku przez bliźniaczy HMS „Hotspur” (13 ofiar śmiertelnych)[9].
  • HMS „Havock” (H43) – położenie stępki 15 maja 1935, wodowanie 7 lipca 1936, wejście do służby 18 stycznia 1937. Stocznia Denny w Dumbarton. Zniszczony 6 kwietnia 1942 roku przez własną załogę po wejściu na mieliznę u wybrzeży Tunezji[10].
  • HMS „Hereward” (H93) – położenie stępki 28 lutego 1935, wodowanie 19 marca 1936, w służbie od 9 grudnia 1936. Stocznia Vickers Armstrong w Walker, Newcastle upon Tyne. Zatopiony przez niemieckie bombowce 29 maja 1941 roku, podczas ewakuacji wojsk z Krety. Zginęło 76 członków załogi, a 89 dostało się do niewoli[11].
  • HMS „Hero” (H99) – położenie stępki 28 lutego 1935, wodowanie 10 marca 1936, wejście do służby 21 października 1936. Stocznia Vickers Armstrong w Walker, Newcastle upon Tyne. 15 listopada 1943 roku przekazany Royal Canadian Navy i przemianowany na HMCS „Chaudière”. Po zakończeniu II wojny światowej wycofany z linii i sprzedany na złom[12].
  • HMS „Hostile” (H55) – położenie stępki 27 lutego 1935, wodowanie 24 stycznia 1936, w służbie od 10 września 1936. Stocznia Scotts w Greenock. 23 sierpnia 1940 roku wszedł na minę w pobliżu przylądka Bon w Tunezji (5 zabitych) i po ewakuacji załogi został zatopiony przez HMS „Hero”[13].
  • HMS „Hotspur” (H01) – położenie stępki 27 lutego 1935, wodowanie 23 marca 1936, wejście do służby 29 grudnia 1936. Stocznia Scotts w Greenock. Po zakończeniu wojny został przesunięty do zadań treningowych i w listopadzie 1948 roku sprzedany marynarce Dominikany. Służył pod nazwą „Trujillo” a później „Duarte” aż do lat 70. XX wieku[14].
  • HMS „Hunter” (H35) – położenie stępki 27 marca 1935, wodowanie 25 lutego 1936, w służbie od 30 sierpnia 1936. Stocznia Swan Hunter. Zatopiony 10 kwietnia 1940 roku podczas pierwszej bitwy pod Narwikiem. Zginęło 107 członków załogi, a pięciu kolejnych zmarło od odniesionych ran w ciągu następnych dni[15].
  • HMS „Hyperion” (H97) – położenie stępki 26 marca 1935, wodowanie 8 kwietnia 1936, w służbie od 3 grudnia 1936. Stocznia Swan Hunter. 22 grudnia 1940 roku, po wejściu na minę (2 zabitych), został zatopiony przez niszczyciel HMS „Janus”[16].

Lidery flotylli typów G i H

  • HMS „Grenville” (H03) – położenie stępki 29 września 1934, wodowanie 15 sierpnia 1935, wejście do służby 1 lipca 1936. Stocznia Yarrow w Scotstown. 18 stycznia 1940 roku wszedł na minę u wybrzeży Kentu i zatonął następnego dnia z 77 członkami załogi[17].
  • HMS „Hardy” (H87) – położenie stępki 30 maja 1935, wodowanie 7 kwietnia 1936, w służbie od 11 grudnia 1936. Stocznia Cammell Laird w Birkenhead. W czasie pierwszej bitwy pod Narwikiem 10 kwietnia 1940 roku został uszkodzony ogniem artyleryjskim niemieckich niszczycieli i płonąc został wyrzucony na brzeg Ofotfjordu[18].

Okręty budowane dla Brazylii

  • HMS „Harvester” (H19) – położenie stępki jako „Jurura” 3 czerwca 1938, wodowanie 29 września 1939, w służbie od 23 maja 1940. Stocznia Vickers Armstrong w Barrow-in-Furness. Początkowo miał nazywać się HMS „Handy”, ale zmieniono mu nazwę ze względu na możliwość pomyłki z HMS „Hardy”. 11 marca 1943 roku walcząc w obronie konwoju HX 228 staranował U-444 (zatopiony później przez inny okręt eskorty), odnosząc poważne uszkodzenia. Unieruchomiony okręt został storpedowany przez U-432 i zatonął z poważnymi stratami wśród załogi (146 zabitych)[19].
  • HMS „Havant” (H32) – położenie stępki jako „Javary” 30 marca 1938, wodowanie 17 lipca 1939. 5 września 1939 przejęty przez Royal Navy, wszedł do służby 19 grudnia 1939. Stocznia J. Samuel White. 1 czerwca 1940 roku poważnie uszkodzony przez niemieckie lotnictwo podczas ewakuacji Dunkierki i zatopiony ogniem artyleryjskim trałowca HMS „Saltash”[20].
  • HMS „Havelock” (H88) – położenie stępki jako „Jutahy” 31 maja 1938, wodowanie po przejęciu przez Wielką Brytanię 16 października 1939, w służbie od 10 lutego 1940. Stocznia J. Samuel White. Po zakończeniu wojny służył jako okręt-cel do 1946 roku, kiedy został sprzedany na złom[21].
  • HMS „Hesperus” (H57) – położenie stępki jako „Juruena” 6 lipca 1938, wodowanie 1 sierpnia 1939. Po przejęciu przez Royal Navy został nazwany HMS „Hearty” i wszedł do służby 15 stycznia 1940 roku. Stocznia Thornycroft. 27 lutego 1940 roku, dla uniknięcia pomyłek z HMS „Hardy” otrzymał nową nazwę HMS „Hesperus”. Po zakończeniu wojny wykorzystywany jako okręt-cel dla lotnictwa, został złomowany w 1947 roku[22].
  • HMS „Highlander” (H44) – położenie stępki 28 września 1938 jako „Jaguaribe”, wodowanie po przejęciu przez Royal Navy 17 października 1939, w służbie od 18 marca 1940. Stocznia Thornycroft. Po zakończeniu wojny używany jako okręt-cel i złomowany w 1947 roku[23].
  • HMS „Hurricane” (H06) – położenie stępki 3 czerwca 1938 jako „Japarua”, po przejęciu przez Wielką Brytanię zwodowany 29 września 1939, ukończenie budowy 3 maja 1940. Stocznia Vickers Armstrong w Barrow-in-Furness. Wcielony do Royal Navy 21 czerwca 1940 roku, odniósł poważne uszkodzenia po trafieniu bombą w trakcie nalotu niemieckiego na Liverpool w nocy z 7 na 8 maja 1941 roku. Do służby powrócił dopiero na początku 1942 roku. 23 grudnia 1943 roku został trafiony torpedą akustyczną przez U-415 (3 zabitych) i następnego dnia zatopiony przez HMS „Watchman”[24].

Przypisy

  1. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Gallant – G-class Destroyer.
  2. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Garland – G-class Destroyer.
  3. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Gipsy – G-class Destroyer.
  4. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Glowworm – G-class Destroyer.
  5. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Grafton – G-class Destroyer.
  6. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Grenade – G-class Destroyer.
  7. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Greyhound – G-class Destroyer.
  8. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Griffin – G-class Destroyer.
  9. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hasty – H-class Destroyer.
  10. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Havock – H-class Destroyer.
  11. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hereward – H-class Destroyer.
  12. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hero – H-class Destroyer.
  13. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hostile – H-class Destroyer.
  14. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hotspur – H-class Destroyer.
  15. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hunter – H-class Destroyer.
  16. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hyperion – H-class Destroyer.
  17. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Grenville – G-class Flotilla Leader.
  18. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hardy – H-class Flotilla Leader.
  19. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Harvester – ex-Brazilian H-type Destroyer.
  20. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Havant – ex-Brazilian H-type Destroyer.
  21. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Havelock – ex-Brazilian H-type Destroyer.
  22. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hesperus – ex-Brazilian H-type Destroyer.
  23. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Highlander – ex-Brazilian H-type Destroyer.
  24. Geoffrey B. Mason, Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2: HMS Hurricane – ex-Brazilian H-type Destroyer.

Bibliografia

  • Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.): Conway’s all the World’s Fighting Ships 1922-1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7.
  • M. E. Morozow (red.): Britanskie esmincy w boju. Czast 2 (Британские эсминцы в бою. Часть 2). Moskwa: 1997. S. 17–18. ISBN 5-88711-052-X.

Media użyte na tej stronie

Naval Ensign of Poland.svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Flag of Poland (state).svg. Zgodnie z decyzją podjętą w tym głosowaniu, symboliczne użycie polskiej flagi/godła powinno być oparte o uproszczone kolory HTML: white (#ffffff) i crimson (#dc143c).
Flag of the Dominican Republic.svg
The flag of the Dominican Republic has a centered white cross that extends to the edges. This emblem is similar to the flag design and shows a bible, a cross of gold and 6 Dominican flags. There are branches of olive and palm around the shield and above on the ribbon is the motto "Dios,Patria!, Libertad" ("God, Country, Freedom") and to amiable freedom. The blue is said to stand for liberty, red for the fire and blood of the independence struggle and the white cross symbolized that God has not forgotten his people. "Republica Dominicana". The Dominican flag was designed by Juan Pablo Duarte, father of the national Independence of Dominican Republic. The first dominican flag was sewn by a young lady named Concepción Bona, who lived across the street of El Baluarte, monument where the patriots gathered to fight for the independence, the night of February 27th, 1844. Concepción Bona was helped by her first cousin María de Jesús Pina.
HMS Glowworm (H92).jpg
British destroyer HMS GLOWWORM at anchor.