Nitor inclite claredinis

Chrzest Władysława Warneńczyka – obraz Jana Matejki

Nitor inclite claredinis (pol. Niech blask niezwykłej jasności) – średniowieczna pieśń po łacinie, upamiętniająca narodziny Władysława Warneńczyka.

W opracowaniach utwór nazywany jest też Pieśnią na narodziny królewicza Władysława. Pieśń zachowała się wraz z nutami w tzw. rękopisie Kras 52. Została ułożona w okazji narodzin (31 października 1424) Władysława, syna Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Mogła być wykonana z okazji chrztu Władysława (17 lutego 1425).

Wiersz był błędnie przypisywany Stanisławowi Ciołkowi. W pierwszej jego zwrotce znajduje się akrostych „NICOLAUS”. Na tej podstawie utwór przypisywany jest autorowi o imieniu Mikołaj. Mógł to być Mikołaj z Błonia lub Mikołaj z Radomia, autor muzyki do innej pieśni z tego samego rękopisu – Hystorigraphi aciem.

Utwór zbliżony jest gatunkowo do genethliakonu, czyli pieśni pochwalnej z okazji narodzin dziecka. Składa się z 35 wersów, podzielonych na pięć strof o nierównej liczbie wersów i zróżnicowanych układach rymów, najczęściej dwuzgłoskowych, parzystych. Rytm wiersza jest trocheiczno-jambiczny. Słownictwo jest wyszukane i podniosłe. Użyte są także gry słów.

Tekst jest parafrazą bożonarodzeniowej pieśni zaczynającej się od słów „Nitor inclite claredinis / Cuncta rumpat labiminis”. W rękopisie pieśń religijna wpisana jest jako główna, zaś świecka parafraza wpisana jest nad nim. Parafraza jest niezbyt skomplikowana. Marię zastąpiła królowa Zofia, Jezusa – królewicz Władysław, zaś chrześcijan – lud polski. Utwór wzywa Polaków do wyrażania radości z okazji urodzin królewicza i oddawania czci Chrystusowi, który oświecił naród łaską wiary, a teraz zesłał następcę tronu. Autor wymienia w tekście rodziców, imię wybrane dla dziecka, podaje dokładną datę urodzin oraz wzywa do wysławiania królewicza w hymnach. Tekstowi towarzyszy zapis nutowy, jest on jednak niekompletny – zawiera tylko najwyższy głos (wokalny), pominięte są zaś głosy niższe (instrumentalne).

Bibliografia

• Teresa Michałowska: Średniowiecze. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 685-690, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 83-01-11452-5.
• Teresa Michałowska: Literatura polskiego średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 336, 569-570. ISBN 978-83-01-16675-5.
• * Maciej Włodarski: Wstęp. W: Średniowieczna poezja łacińska w Polsce. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2007, s. LV-LVI. ISBN 978-83-04-04605-4.