Niwiska (województwo lubuskie)

Artykuł

51°49′23″N 15°23′41″E

- błąd

38 m

WD

51°53'N, 15°24'E, 51°53'N, 15°24'E

- błąd

20079 m

Odległość

1116 m

Niwiska
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

zielonogórski

Gmina

Nowogród Bobrzański

Liczba ludności (2011)

403 [1]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-007

Tablice rejestracyjne

FZI

SIMC

0912630

Położenie na mapie gminy Nowogród Bobrzański
Mapa konturowa gminy Nowogród Bobrzański, po prawej znajduje się punkt z opisem „Niwiska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Niwiska”
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego
Mapa konturowa powiatu zielonogórskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Niwiska”
Ziemia51°49′23″N 15°23′41″E/51,823056 15,394722

Niwiska (niem. Niebusch, Bergenwald)[1]wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Nowogród Bobrzański. Wieś typu łańcuchówka.

Historia

Jest to wieś o metryce średniowiecznej[1]. Od XIV aż do połowy XVIII stulecia z wsią był związany rycerski ród von Berge. W 1442 roku jego przedstawiciel był odnotowany wraz z nazwą miejscowości, która brzmiała Nibisch. W ręce Hansa Juliusa von Schweinitz dobra niwiskie przeszły w 1742 roku. Na terenie wsi około 1790 roku odnotowano m.in. folwark, pańską rezydencję, kościoły: katolicki filialny i ewangelicki, młyn wodny oraz wiatrak. W 65 gospodarstwach mieszkało 399 osób[1].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie zielonogórskim.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 290.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[2]:

  • kościół filialny pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej[1]. Zbudowany w drugiej połowie XIII wieku z kamienia i rudy darniowej. W XVIII wieku podczas remontu tego wczesnogotyckiego kościoła zostały poszerzone niemal wszystkie okna, a w 1766 roku na wieżę nasadzono hełm. Przetrwał on do naszych czasów[1]. Jest to jednonawowa budowla z wyodrębnionym, prostokątnym prezbiterium, z północną wieżą i stojącą przy niej zakrystią, a dachami dwuspadowymi nakryte są nawa i prezbiterium. Ośmioboczną iglicą przykryta prostokątna wieża[1]. Gontem pokryty jest hełm wieży, a do wnętrza świątyni prowadzi od południa wejście przez dwa ostrołukowe portale[3]. W ścianie prezbiterium od wschodu zachowało się wąskie, obustronnie rozglifione, ostrołukowe okno, a pozostałe są zamknięte półkoliście. Na wysokości drugiej kondygnacji w wieży widać otwory strzelnicze świadczące o jej obronnym charakterze. Drewniany strop wsparty na trzech płaskorzeźbionych słupach z zastrzałami przykrywa nawę, a słupy te dźwigają też unikalną gotycką więźbę dachową[3]. Przy północnej i zachodniej ścianie stoją drewniane empory, a przy ścianach znajdują się renesansowe i barokowe płyty nagrobne. W zakrystii zachowało się sklepienie kolebkowe, a w prezbiterium strop skrzyniowy. Gotycka polichromia, która przedstawia sceny z życia Chrystusa i Marii oraz św. Jerzego ze smokiem zdobi ściany nawy i prezbiterium. Drewniana figura Matki Boskiej z około roku 1520, kamienna chrzcielnica z 1583 roku i dwoje późnośredniowiecznych drzwi stanowią resztki zabytkowego wyposażenia kościoła. Przez prostokątną bramę nakrytą dachem czterospadowym prowadzi droga na cmentarz przykościelny[3].
  • kościół – zbór ewangelicki, ul. Szkolna, z XVIII wieku, przebudowanego około połowy XIX stulecia w stylu późnoklasycystycznym. Z tego interesującego obiektu pozostały jedynie fragmenty muru obwodowego z półkoliście zamkniętymi otworami drzwiowymi i okiennymi[3].
  • zespół pałacowy i folwarczny, z XVIII wieku, w XIX wieku:
    • pałac wzniesiony w drugiej połowie XVI wieku dla rodziny von Berge. W 1582 roku ukończono jego budowę[3]. Było to renesansowe założenie zbudowane w kształcie litery „L”. Przeprowadzono przebudowę rezydencji na barokowy pałac w drugiej połowie XVIII stulecia, wykorzystując przy tym mury północnego skrzydła dworu. Jeszcze w czwartej ćwierci XVIII wieku trwały prace modernizacyjne prowadzone dla rodziny von Schweinitz, kiedy to ozdobiono go późnobarokowym portalem. W rezydencji w 1826 roku wybuchł pożar, który zniszczył częściowo jego wnętrze[3]. W upaństwowionym po II wojnie światowej pałacu prowadzono jedynie bieżące naprawy. W 1991 roku przeprowadzono ostatni remont. Barokowa budowla wzniesiona została na planie prostokąta. Piętrowy pałac nakryty jest dachem czterospadowym z lukarnami, a elewację frontową zdobi późnobarokowy portal z końca XVIII wieku. Jest on wsparty na kolumnach z jońskimi kapitelami. Murowany balkon z balustradą umieszczono nad portalem. Stan budynku jest dziś zły i ulega postępującej destrukcji. Już wcześniej wnętrze zostało gruntownie przebudowane, a z dawnego wystroju pałacu pozostała część stolarki oraz drzwi wejściowe. W jednym z pomieszczeń zachowało się sklepienie krzyżowe[3].
    • park założono prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku. Około połowy następnego został urządzony jako kompozycja krajobrazowa. Otoczenie parkowe pałacu o powierzchni 10,1 ha jest zaniedbane, choć jeszcze są czytelne alejki, polany, kanały oraz staw. Stare dęby mają ponad 5 m obwodu[4].
    • folwark składał się z ośmiu budynków zgrupowanych przy prostokątnym dziedzińcu, a zbudowano je w drugiej połowie XVIII stulecia, przebudowany w XIX i XX wieku. Do dziś przetrwały cztery murowane parterowe obiekty gospodarcze i dwie oficyny. Są one nakryte dachami mansardowymi i czterospadowymi[4].
      • obora
      • gorzelnia
      • piwnica-lodownia
      • oficyna mieszkalna

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e f Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 49.
  2. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 106. [dostęp 2013-02-28].
  3. a b c d e f g Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 50.
  4. a b Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. s. 51.

Bibliografia

  • Krzysztof Garbacz: Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego tom 1. Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2011, s. 49-52. ISBN 978-83-919914-8-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lubusz Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.18 N
  • S: 51.33 N
  • W: 14.40 E
  • E: 16.60 E
Zielona Góra County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Zielona Góra County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 52.23 N
  • S: 51.72 N
  • W: 15.06 E
  • E: 16.02 E
Kosciol w niwiskach wisniowy.jpg
Autor: Wisniowy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Niwiska - kościół filialny p.w. św. Katarzyny, mur., XIII/XIV, 1766 (zabytek nr rejestr. 304)