Nizina Staropruska

Nizina Staropruska
Mapa regionu
Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion

Niż Wschodnioeuropejski

Prowincja

Niż Wschodniobałtycko-Białoruski

Podprowincja

Pobrzeża Wschodniobałtyckie

Makroregion

Nizina Staropruska

Zajmowane
jednostki
administracyjne

Polska:
woj. warmińsko-mazurskie
Rosja:
obwód kaliningradzki

Nizina Staropruska (Pruska) na polskiej mapie fizycznej z okresu międzywojennego

Nizina Staropruska, dawniej Nizina Pruska[1][2] (841.5) – makroregion fizycznogeograficzny w północnej Polsce i Rosji, część Pobrzeży Wschodniobałtyckich.

Mezoregiony

Na obszarze Polski leżą 3 mezoregiony Niziny Staropruskiej obejmujące jej południową część:

841.57 Wzniesienia Górowskie
841.58 Równina Ornecka
841.59 Nizina Sępopolska

Polska część regionu obejmuje około 2660 km2[3].

Opis

Większa część Niziny Staropruskiej znajduje się w należącym do Rosji obwodzie kaliningradzkim. Obszar ten nie jest podzielony na mezoregiony, ale w systemie liczbowym zarezerwowano dla niego oznaczenia od 841.51 do 841.56[3].

Nizina Staropruska wraz z Pojezierzem Mazurskim obejmowała niemal cały obszar dawnych Prus Wschodnich. Jednak w odróżnieniu od położonego na południe Pojezierza Mazurskiego jest ona prawie zupełnie pozbawiona jezior, ma natomiast dobrze rozwinięty system dolin. W bardzo małej ilości występują również formy lodowcowe (moreny czołowe)[3].

Prawie cała Nizina Staropruska należy do dorzecza Pregoły, z wyjątkiem dorzeczy Wałszy i Drwęcy Warmińskiej, które są dopływami Pasłęki.

Nazwa

Nazwa niziny nawiązuje do ludu Prusów oraz nazwy krainy historycznej Prusy, której znaczny obszar obejmowała nizina (w większości Prusy Dolne). Dawniej, jeszcze w okresie powojennym używano nazwy Nizina Pruska[4], min. pojawiła się na ściennej Fizycznej Mapie Polski Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych z 1954 roku[5]. Czasem ta forma nadal występuje w kontekście historycznym lub geopolitycznym[6] albo turystycznym[7].

Jednak w drugiej połowie XX wieku, aby odróżnić niemile widziane przez władze PRL nazewnictwo kojarzące się z zaborem pruskim, wprowadzono nazwy Nizina Staropruska i Wybrzeże Staropruskie, nawiązujące do bałtyjskiego ludu Prusów[8].

Przypisy

  1. Jerzy Kondracki Geografia regionalna Polski, PWN, 2002, str. 99
  2. Michał Janiszewski, Fizyczna Mapa Polski 1:2 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1954.
  3. a b c Jerzy Kondracki Geografia regionalna Polski, PWN, 2002, str. 101
  4. Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3 (1969), 440, przypis: „W dzisiejszym naszym nazewnictwie geograficznym na interesującym nas terenie mamy nazwę niżu Nizina Pruska”
  5. Michał Janiszewski, Fizyczna Mapa Polski 1:2 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1954.
  6. Paweł Ładykowski Rzecz o Nizinie Pruskiej, Opcja na Prawo, 19.122010. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)].
  7. Obwód Kaliningradzki – podstawowe informacje, Przegląd Turystyczny, 7.07.2016
  8. Jerzy Kondracki Geografia regionalna Polski, PWN, 2002, str. 99

Media użyte na tej stronie

Prusy Dolne 1920.jpg
Autor: Popik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa Prus Dolnych (Niederland) z ok. 1920 roku z polskimi odpowiednikami nazw.
Nizina Staropruska.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0

Physico-geographical regionalization of Poland
Macroregion 841.5 Old Prussian Lowland
Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski

Makroregion 841.5 Nizina Staropruska