Noirtier de Villefort

Noirtier de Villerot – postać fikcyjna z powieści Aleksandra Dumasa Hrabia Monte Christo. Agent i gorliwy zwolennik Napoleona Bonaparte, ojciec prokuratora Gérarda de Villefort, dziadek Walentyny, zabójca ojca Franza d’Epinay. Niewiele wiadomo o jego przeszłości oraz o nim samym. Prawdopodobnie „Noirtier” nie jest imieniem, a jedynie częścią nazwiska tej postaci. Sam Dumas nie odpowiada na to pytanie, za to w niektórych ekranizacjach postać ta nazywa się Francois de Noirtier de Villefort. Imię pana Noirtier w książce nie pada jednak ani razu.

Opis postaci

Noirtier w młodości był człowiekiem dumnym, przebiegłym i zarozumiałym. Śmiał się w oczu prawu, działał śmiało nie obawiając się śmierci ani konsekwencji swych czynów. W ostatnich latach swego życia był sparaliżowany, co jednak nie umniejszało jego aktywności w życiu rodziny. Ogromnym uczuciem darzył wnuczkę, Walentynę, dla której był gotowy na wszystko. Jako młody człowiek związał się z partią żyrondystów i brał aktywny udział w pierwszej fazie Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Skazany na śmierć po upadku swej partii zdołał podstępem ocalić życie i stał się gorliwym zwolennikiem Napoleona. Reprezentował go na dworze królowej Etrurii.

Noirtier i jego syn nigdy nie mieli ze sobą dobrych relacji. Ojciec był bowiem zatwardziałym bonapartystą, zaś Gérard popierał rojalistów. Z tego też powodów syn odrzucił ze swego nazwiska człon „de Noirtier”, zaś ojciec człon „de Villefort” i długo nie kontaktowali się ze sobą nawet po upadku cesarza i zesłania go na Elbę. Villefort przypomniał sobie o ojcu dopiero w 1815 r., kiedy ujrzał jego nazwisko na liście od Napoleona. Obawiając się, iż ktoś może się dowiedzieć, że jego ojciec dalej działa jako agent upadłego cesarza (fakt taki mógłby zniszczyć jego karierę), Gérard zesłał bez sądu na dożywocie w zamku If doręczyciela tegoż feralnego listu, młodego marynarza Edmund Dantesa. Następnie udał się do Paryża uprzedzić króla Ludwika XVIII o planowanej ucieczce cesarza. W międzyczasie Noirtier zorganizował tajne spotkanie zwolenników Napoleona, na które zaprosił również generała Quesnel, barona d’Epinay, kiedyś wielkiego bonapartystę, a obecnie zagorzałego rojalistę. Spiskowcy chcieli odbić cesarza z Elby. Baron jednak odmówił udziału w całej tej sprawie, nazywając spiskowców bandą szaleńców oraz deklarując swoją wierność królowi. Noirtier widząc, że go nie przekona zmusił barona do złożenia przysięgi, że nikomu nie powie o tym, czego był teraz świadkiem i chciał go puścić wolno. D’Epinay jednak zachowywał się tak arogancko i wyniośle wobec niego, że cała sytuacja zakończyła się pojedynkiem, w którym baron poniósł śmierć. Noirtier nazajutrz po tym wydarzeniu spotkał się z synem w Paryżu, który opowiedział mu o całej sprawie z listem Napoleona. Ojciec i syn postanowili sobie nawzajem pomagać, a przynajmniej nie szkodzić. Ponieważ ciało barona d’Epinay znaleziono bardzo szybko rozpoczęto poszukiwania jego zabójcy. Noirtier więc dla pewności na oczach zszokowanego syna zgolił wąsy i bokobrody, żeby zmylić poszukujących go stróżów prawa, a także obiecał Gérardowi, że nie zapomni o nim, gdy wróci cesarz. Dotrzymał słowa i podczas stu dni Napoleona Villefort zachował swoje stanowisko prokuratora dzięki wsparciu ojca. Gdy jednak Napoleon ponownie upadł i został zesłany na Wyspę Św. Heleny Villefort dzięki sobie tylko znanym sposobom utrzymał się na stanowisku, a ojciec jego musiał porzucić plany powrotu cesarza.

Po tych wydarzenia Noirtier znika z kart powieści i widzimy go dopiero w roku 1838, gdy na skutek pęknięcia żyłki w mózgu od kilku już lat jest on sparaliżowany i pozostaje pod opieką wiernego sługi Barroisa oraz ukochanej wnuczki Walentyny, z którymi porozumiewał się za pomocą specjalnego języka gestów twarzy. Walentyna z woli ojca miała wyjść za Franza d’Epinay, którego nie kochała. Noirtier jako jedyny okazywał życzliwość wnuczce i stanął po jej stronie. Próbował nie dopuścić do tego ślubu grożąc synowi wydziedziczeniem Walentyny, ale Villefort nie uległ presji ojca. Dlatego też Noirtier wymyślił inny plan i w dzień podpisania intercyzy ujawnił Franzowi, że to on zabił w pojedynku jego ojca, barona d’Epinay. Zrozpaczony Franz zerwał kontakty z Walentyną i jej rodziną, lecz nie oznaczało to niestety końca kłopotów, bowiem druga żona Gérarda, Heloiza, próbowała otruć pasierbicę. Najpierw zamordowała brucyną rodziców jej matki, państwa de Saint-Meran, a potem zaatakowała nią Noirtiera, który przeżył atak tylko dlatego, że od dawna zażywał brucynę jako lek na paraliż. Zamiast niego zmarł wierny sługa Barrois. Noirtier podejrzewał, że celem kolejnego ataku będzie jego ukochana wnuczka i dlatego nakazał swemu nowemu służącemu dodawanie do posiłków Walentyny odrobiny brucyny w celu uodpornienia jej na tę truciznę. Heloiza jednak zmieniła rodzaj broni i dopiero interwencja hrabiego Monte Christo ocaliła dziewczynę od śmierci. Dzięki niemu Heloiza nie osiągnęła swego celu i została zdemaskowana. W rozmowie z synem Noirtier wyjawił mu swoje podejrzenia wobec tego, kto jest trucicielem w ich domu. Villefort rozmówiwszy się z żoną upewnił się co do jej winy i zmusił ją do tego, by popełniła samobójstwo, sam zaś postradał zmysły. Walentyna wyszła za mąż za ukochanego Maksymiliana Morrela i zamieszkała razem z nim i Nortierem w dawnym domu hrabiego Monte Christo na Polach Elizejskich.

Noirtier w filmie

W licznych ekranizacjach powieści Dumasa postać Noirtiera de Villefort zagrali m.in. następujący aktorzy:

Bibliografia

  • Aleksander Dumas: Hrabia Monte Christo. Państwowe Wydawnictwo Iskry. Warszawa 1988
  • Francois Taillandier: Pamiętniki hrabiego Monte Christo. Wydawnictwo Książnica. Katowice 2005
  • Henri Troyat: Dumas-Piąty muszkieter. Wydawnictwo Książkowe. Warszawa 2007
  • Andre Maurois: Trzej panowie Dumas. Warszawa: Muza. 1998