Norbert Elias

Norbert Elias
Ilustracja
Norbert Elias (1987)
Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1897
Wrocław

Data i miejsce śmierci

1 sierpnia 1990
Amsterdam

Tytuł naukowy

profesor

Norbert Elias (ur. 22 czerwca 1897 we Wrocławiu, zm. 1 sierpnia 1990 w Amsterdamie) – niemiecki filozof i socjolog pochodzenia żydowskiego, twórca socjologii procesusocjologii figuracyjnej.

Życie i kariera akademicka

Studiował medycynę, psychologię i filozofię. W 1933 wyjechał z hitlerowskich Niemiec i zamieszkał w Paryżu. W 1935 roku przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie wykładał kolejno na uniwersytetach w Londynie, Cambridge i Leicester. W latach 1962–1964 był profesorem socjologii na uniwersytecie w Akrze (stolica Ghany). Później wykładał na różnych uniwersytetach niemieckich (m.in. w Konstancji oraz Ośrodku Badań Interdyscyplinarnych w Bielefeld). Mieszkał głównie w Amsterdamie, gdzie zmarł.

Tablica pamiątkowa we Wrocławiu

Koncepcje i publikacje

Według Eliasa socjologia jest nauką dynamiczną, której przedmiotem jest proces społeczny oraz nieustanny ciąg regularnych zmian będących wynikiem niezamierzonych działań ludzkich. Obecne stany społeczeństwa mają pochodzenie procesowo-historyczne. Żaden z obiektów społecznych nie ma stanu stałego i niezmiennego.

W swojej najgłośniejszej pracy pt. Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu Elias przedstawia przemiany obyczajowości, jakie dokonały się w Europie od średniowiecza. Analizując podręczniki i inne dokumenty z kolejnych epok, przedstawia mechanizmy tworzenia się norm, które obecnie uznajemy za naturalne, głównie z zakresu zasad zachowania i moralności (np. zasady posługiwania się nożem i widelcem). Zdaniem Eliasa z czasem ludzie uzyskiwali coraz większą zdolność kontrolowania własnych emocji. Początkowo prace Eliasa pozostawały niezauważone, z czasem jednak uznano go za jedną z czołowych postaci współczesnej socjologii.

Wybrane prace

  • Über den Prozeß der Zivilisation, 1939
  • Die Höfische Gesellschaft, 1969
  • Was ist Soziologie?, 1970
  • Über die Einsamkeit der Sterbenden, 1982
  • Engagement und Distanzierung, 1983
  • Über die Zeit, 1984
  • Die Gesellschaft der Individuen, 1987
  • Studien über die Deutschen, 1989
  • Etablierte und Aussenseiter, 1990
  • Mozart. Zur Soziologie eines Genies, 1991
  • Symboltheorie, 2001

Tłumaczenia na język polski

  • O procesie cywilizacji, 2011, Wyd W.A.B., ISBN 978-83-7414-937-2 (Über den Prozeß der Zivilisation, 1939)
  • Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, tł. Tadeusz Zabłudowski, Warszawa 1980, PIW, ISBN 83-06-00258-X (na podstawie Über den Prozeß der Zivilisation, 1939)
  • Czym jest socjologia?, tł. Bogdan Baran, Warszawa 2010, Wydawnictwo Aletheia, ISBN 978-83-61182-44-3 (Was ist Soziologie?, 1970)
  • Zaangażowanie i neutralność, Warszawa 2003, Wyd. PWN, ISBN 83-01-14098-4 (oprawa twarda), ISBN 83-01-14099-2 (oprawa broszurowa) (Engagement und Distanzierung, 1983)
  • Społeczeństwo jednostek, tł. Janusz Stawiński, red. nauk. i przedm. do wyd. pol. Mirosława Marody, Warszawa 2008, Wyd. PWN, ISBN 978-83-01-15438-7 (Die Gesellschaft der Individuen, 1987)
  • Rozważania o Niemcach: zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany, Poznań 1996, Wydawnictwo Poznańskie, ISBN 83-86138-62-9 (Studien über die Deutschen. Machtkämpfe und Habitusentwicklung im 19. und 20. Jahrhundert, 1989)
  • Mozart. Portret geniusza, tł. Bogdan Baran, 2006, Wyd W.A.B., ISBN 83-7414-172-7 (Mozart. Zur Soziologie eines Genies, 1991)
  • Esej o czasie, tł. Ada Łobożewicz, Warszawa 2017, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, ISBN 978-83-235-2420-5 (Über die Zeit, 1984)

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Elias-tablica.JPG
Autor: Bonio, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica ku czci Norberta Elisa przy ul. Podwale 14 we Wrocławiu
Norbert Elias, 1987 (cropped).jpg
Autor: Rob Bogaerts / Anefo, Licencja: CC0
Collectie / Archief : Fotocollectie Anefo

Reportage / Serie : [ onbekend ]
Beschrijving : Socioloog Norbert Elias onderscheiden door minister Deetman (Amsterdam)
Datum : 22 juni 1987
Locatie : Amsterdam, Noord-Holland
Trefwoorden : onderscheidingen, sociologen
Persoonsnaam : Deetman, Wim
Fotograaf : Bogaerts, Rob / Anefo
Auteursrechthebbende : Nationaal Archief
Materiaalsoort : Negatief (zwart/wit)
Nummer archiefinventaris : bekijk toegang 2.24.01.05

Bestanddeelnummer : 934-0168