Norbert Ramer

Norbert Ramer
Data i miejsce urodzenia

29 listopada 1911
Przemyśl

Data śmierci

22 kwietnia 1996

Miejsce spoczynku

Cmentarz żydowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

chemik

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Wydział

Wydział Chemii

Stanowisko

rabin

Wyznanie

judaizm

Rodzice

Artur

Małżeństwo

Helena

Dzieci

Tadeusz

Norbert Ramer (ur. 29 listopada 1911 w Przemyślu, zm. 22 kwietnia 1996) – polski Żyd, naukowiec z tytułem doktora.

Życiorys

Urodził się 29[1][2] lub 30 listopada 1911 w Przemyślu[3]. Był synem Arona (kupiec)[3][2]. Pochodził z rodziny żydowskiej zamieszkującej w Sanoku od co najmniej przełomu XVIII i XIX wieku (przedstawicielami byli wówczas Chaim i Lewor Ramer)[4]. W 1929 ukończył tamtejsze Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Adam Bieniasz, Stanisław Gerstmann, Lidia Sembratowicz, Eugeniusz Duda, Ryszard Linscheid, Mieczysław Wiśniowski - trzej ostatni to późniejsze ofiary zbrodni katyńskiej)[5]. Ukończył studia z zakresu matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i uzyskał tytuł naukowy doktora, zaś następnie podjął studia medycyny[6].

Przeniósł się do Lwowa, gdzie pracował jako doktor i rabin[7]. Podczas II wojny światowej na obszarze okupacji sowieckiej, 22 września 1940 we Lwowie ożenił się z pochodzącą z Leska Heleną Manaster (ur. 1917[8]). Po ataku Niemiec na ZSRR z 22 czerwca 1941, nastaniu okupacji niemieckiej oraz utworzeniu getta w listopadzie 1941, Norbert i Helena Ramerowie zostali zatrudnieni przez Niemców celem zwalczania tyfusu i wyjechali do miejscowości Orelec w okolicach Sanoka. Spotkali macochę Heleny jadącą wraz z grupą Żydów, po czym udali się wraz z nią, a następnie zostali wypuszczeni przez gestapo i powrócili do Leska, gdzie przebywał ojciec Heleny (natomiast grupa 120 Żydów została następnie zamordowana w lesie w okolicach wsi Olszanica i Ustjanowa).

Oboje trafili do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Zamościu. Norbert Ramer zgłosił się do pracy w laboratorium obozowym w Radymnie, gdzie pracował do czasu klęski Niemiec pod Stalingradem w lutym 1943. Oboje uciekli przed eksterminacją, dotarli przez Sośnicę, Przemyśl do Krakowa, gdzie ukryli się wśród ludności polskiej. W czerwcu 1943 Helena dzięki pomocy Polki trafiła do polskiego klasztoru katolickiego, gdzie 6 października 1943 urodziła syna Tadeusza (ich historia wojenna został opisana w książce pt. Bitter Freedom autorstwa Jafy Wallach[9]; pol. wyd. Gorzka Wolność[10][11]).

Po wojnie Norbert Ramer został członkiem założycielem reaktywowanego na przełomie 1947/1948 Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii w Krakowie, wydającego czasopismo „Urania”[12][13]. Został asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim[14]. W latach 50. zamieszkiwał przy ulicy św. Tomasza 30 w Krakowie[15]. Później został adiunktem w katedrze na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego[16]. Pełnił stanowisko kierownika Pracowni Krystalografii na tym wydziale (w okresie od 1946 do 1970 prócz N. Ramera kierowali ją także doc. Antoni Łaszkiewicz i prof. Ludwik Chrobak[17].

Jego żona Helena wyjechała w 1968 do USA, w 1982 do Izraela, skąd w 1988 ponownie wyjechała do USA, zaś Norbert Ramer pozostał w Polsce[18]. Helena Manaster była siostrą Hanny (Sabiny) Manaster, podczas wojny ukrywanej przez Józefa Zwonarza w Lesku[19].

Norbert Ramer zmarł 22 kwietnia 1996 i został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej na Woli w Warszawie[20].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii w Sanoku. Typ humanistyczny. Katalog główny, Rok 1927/1928. Klasa VIIb. s. 30.
  2. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 435 (poz. 334).
  3. ↑ a b Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 78.
  4. ↑ Tomasz Opas, Obszar i zabudowa, W czasach zaborów i niewoli, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 298.
  5. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2014-03-09].
  6. ↑ Helena Manaster - December 9, 1983. Living Under Occupation (ang.). holocaust.umd.umich.edu. [dostęp 2015-02-28].
  7. ↑ The Holocaust Gets Under Way with Full Fury, 1942–1945. W: Mark Paul: Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The Testimony of Survivors. Toronto: Polish Educational Foundation in North America, 2010, s. 92. (ang.)
  8. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 447 (poz. 490), 448 (poz. 495).
  9. ↑ Holocaust Survivor To Speak At Ohab Zedek (ang.). rockawave.com, 21 kwietnia 2006. [dostęp 2015-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 kwietnia 2015)].
  10. ↑ The Holocaust Gets Under Way with Full Fury, 1942–1945. W: Mark Paul: Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy. The Testimony of Survivors. Toronto: Polish Educational Foundation in North America, 2010, s. 92-93. (ang.)
  11. ↑ Norbert Ziętal: W Jarosławiu promocja książki – wspomnień ocalonej z Holokaustu. nowiny24.pl, 5 grudnia 2012. [dostęp 2015-02-28].
  12. ↑ Monitor Polski nr 32 z 27 marca 1948. Rejestr Stowarzyszeń. Urząd Wojewódzki krakowski. [dostęp 2015-02-27].
  13. ↑ Urania, Tom 38
  14. ↑ Seznam účasníků sjezdu. „Časopis pro pěstování matematiky a fysiky”, s. 12, Vol. 74 (1949) (cz.). 
  15. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 142.
  16. ↑ Kwartalnik historii nauki i techniki, Tom 50,Wydania 1-2
  17. ↑ Zofia Kosturkiewicz. Krystalografia w Polsce. „Wiadomości Chemiczne”, s. 371, 2014, 68, 5-6. ISSN 0043-5104. 
  18. ↑ Helena Manaster - December 9, 1983. Life in Post-War Poland (ang.). holocaust.umd.umich.edu. [dostęp 2015-02-28].
  19. ↑ Przed wojną. W: Bolesław Baraniecki: Opowieści leskie. Z pamięci i z fotografii. Olszanica: BOSZ, 2008, s. 95. ISBN 978-83-7576-007-1.
  20. ↑ Norbert Ramer. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2015-02-27].

Bibliografia