Norma (aksjologia)

Ten artykuł od 2011-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Norma - pojęcie bardzo bliskie pojęciu wartości, powinność określonego zachowania się.

Norma domaga się od nas realizacji dobrego stanu rzeczy. Oznacza:

  • obowiązujący wzór, schemat postępowania
  • idealną powinność
  • rozkaz nakazujący postępowanie
  • kryterium poznawcze (rozumienie Spinoza)

Roman Ingarden rozróżniał dwa typy zdań:

  • Zdania typu "A jest B", które należą do nauki. Stwierdzają faktyczny stan rzeczy. Wskazują, że coś jest czymś
  • Zdania typu "A powinno być B", czyli zdania normatywne. Wskazują trudną do sprecyzowania zależność, między czymś a czymś, którą można nazwać powinnością.

Normy nie muszą być sformułowane w formie zalecenia, choć są tak sformułowane zazwyczaj. O zakwalifikowaniu zdania do zdań normatywnych decyduje praktyka. Normy grupuje się w kodeksy. Zasadniczo można wyróżnić 5 typów kodeksów normatywnych:

  • religijny
  • moralny
  • prawny
  • zwyczajowy
  • stylu (mody)

W społeczeństwach pierwotnych obowiązuje tylko jeden system norm. We współczesnym społeczeństwie pluralistycznym występuje wiele systemów norm, między którymi często zachodzi sprzeczność.

Rodzaje norm w aksjologii ze względu na normodawcę:

  • norma autonomiczna
  • norma heteronomiczna

Zobacz też