Normy moralne

Normy moralnenormy postępowania człowieka wynikające z moralności. Ich wypełnianie jest powinnością moralną, ich złamanie jest źródłem winy moralnej[1]. Jest to jedno z podstawowych pojęć etyki.

Normy moralne tworzą system odmienny od pozostałych systemów normatywnych: (prawa, obyczaju, etykiety). Wielu autorów przyznaje normom moralnym pierwszeństwo w stosunku do innych norm, a czasami także kategoryczność, bezwzględność, powszechność, niezmienność[1]. Inni wskazują, że absolutyzowanie uznawanych przez siebie norm moralnych i traktowanie ich jako powszechnych i bezwzględnie obowiązujących jest źródłem fanatyzmu[2].

Niektórzy autorzy rozróżniają „normę moralności” będącą naczelną zasadą etyczną i wynikające z niej szczegółowe normy moralne. Przykładami naczelnych norm moralności jest norma pochodząca od Tomasza z Akwinu: „dążyć do dobra, unikać zła”, pochodząca od Jeremy'ego Benthama zasada dążenia do „maksymalnej korzyści dla maksymalnej liczby ludzi”, Kantowski imperatyw kategoryczny, czy zasada „czci dla życia” Alberta Schweitzera[1].

Klasyfikacja norm moralnych

Maria Ossowska dokonała klasyfikacji szczegółowych norm moralnych[3]:

  • normy dotyczące biologicznego istnienia, m.in. zakazu zabijania, czy ochrony życia zwierząt,
  • normy dotyczące godności, w tym pojęcia honoru,
  • normy dotyczące niezależności, w tym podstawowych wolności osobistych,
  • normy dotyczące prywatności,
  • normy dotyczące zaufania, w tym prawdomówności, lojalności,
  • normy dotyczące sprawiedliwości,
  • normy dotyczące konfliktów społecznych,
  • normy niekategoryczne, formułowane w postaci zaleceń; są to różnego rodzaju cnoty etyczne,
  • normy dotyczące innych norm moralnych, w tym m.in.:
    • zasadę, zgodnie z którą podobne przypadki należy traktować w podobny sposób,
    • imperatyw kategoryczny Kanta, zgodnie z którym należy stosować jedynie te normy, które chcielibyśmy, by stały się prawem powszechnym (by dało się je uogólnić),
    • zasadę, zgodnie z którą nikt nie powinien być sędzią we własnej sprawie.

Przypisy

Bibliografia