Nornik

Nornik
Microtus[1]
Schrank, 1798[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – nornik bury (M. agrestis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Arvicolini

Rodzaj

nornik

Typ nomenklatoryczny

Microtus terrestris Schrank, 1798 (= Mus arvalis Pallas, 1778)

Gatunki

zobacz opis w tekście

Nornik[31], norniczek[31] (Microtus) – rodzaj gryzonia z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie, północnej Azji, Ameryce Północnej i Środkowej[32][33][34].

Charakterystyka

Niewielkie gryzonie. Posiadają niewielkie uszy i stosunkowo krótki ogon. Długość ciała (bez ogona) 63–178 mm, długość ogona 12–98 mm, długość ucha 7–20 mm, długość tylnej stopy 9–34 mm; masa ciała 14–170 g[33].

Wykopują w ziemi nory, w których żyją. Gromadzą tam też zapasy pożywienia. Nie zapadają w sen zimowy. Żyją samotnie, w grupach rodzinnych lub koloniach. Samice kilka razy w roku rodzą młode, które po kilku tygodniach osiągają dojrzałość płciową.

Systematyka

Etymologia

  • Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[35].
  • Mynomes: gr. μυς mus, μυος muos „mysz”; νομη nomē „pastwisko”[36]. Gatunek typowy: Mynomes pratensis Rafinesque, 1817 (= Arvícola pennsylvanicus Ord, 1815).
  • Psammomys (Ammomys): gr. ψαμμος psammos „piasek”; μυς mus, μυος muos „mysz”[37]. Gatunek typowy: Psammomys pinetorum Le Conte, 1830.
  • Pitymys: gr. πιτυς pitus, πιτυος pituos „sosna”; μυς mus, μυος muos „mysz”[38]. Nowa nazwa dla Psammomys Le Conte, 1830 (nazwa zajęta przez Psammomys Cretzschmar, 1830 (Muridae)).
  • Pinemys: łac. pinus „sosna”; μυς mus, μυος muos „mysz”[39]. Gatunek typowy: Psammomys pinetorum Le Conte, 1830.
  • Agricola: łac. agricola „farmer, rolnik”, od ager, agri „pole”; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[40]. Gatunek typowy: Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Chilotus: gr. χειλος kheilos, χειλεος kheileos „warga, usta, brzeg, skraj”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[41]. Gatunek typowy: Arvicola oregoni Bachman, 1839.
  • Pedomys: gr. πεδον pedon „grunt, ziemia”, od πους pous, ποδος podos „stopa”; μυς mus, μυος muos „mysz”[42]. Gatunek typowy: Arvicola austerus Le Conte, 1853 (= Hypudaeus ochrogaster Wagner, 1842).
  • Sylvicola: łac. silvicola „mieszkaniec lasu, leśny”, od silva „las”; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[43]. Gatunek typowy: Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Terricola: łac. terricolus „mieszkaniec ziemi, lądowy”, od terri „ziemia”; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[44]. Gatunek typowy: Arvicola subterraneus de Selys-Longchamps, 1836.
  • Isodelta: gr. ισος isos „równy, podobny”; δελτα delta „gr. litera delta Δ” (tj. trójkąt)[45]. Gatunek typowy: †Arvicola speothen Cope, 1871 (= †Microtus guildayi van der Meulen, 1978).
  • Micrurus: gr. μικρος mikros „mały”; ουρα oura „ogon”[35]. Gatunek typowy: Arvicola nebrodensis Mina Palumbo, 1868 (= Arvicola savii de Selys-Longchamps, 1838).
  • Campicola: łac. campus, campi „pole”; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[46]. Gatunek typowy: Arvicola subterraneus de Selys-Longchamps, 1836.
  • Aulacomys: gr. αυλαξ aulax, αυλακος aulakos „bruzda, rowek”; μυς mus, μυος muos „mysz”[47]. Gatunek typowy: Aulacomys arvicoloides Rhoads, 1894 (= A[rvicola] richardsoni DeKay, 1842).
  • Tetramerodon: gr. τετραμερης tetramerēs „czteroczęściowy”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[48]. Gatunek typowy: Arvicola (Tetramerodon) tetramerus Rhoads, 1894 (= Arvicola townsendii Bachman, 1839).
  • Herpetomys: gr. ἑρπης herpēs, ἑρπητος herpētos „pełzacz, coś pełzającego”, od ἑρπω herpō „pełzać, poruszać się powoli”; μυς mus, μυος muos „mysz”[49]. Gatunek typowy: Microtus guatemalensis Merrem, 1898.
  • Orthriomys: gr. ορθριος orthrios „poranny, wczesny”, od ορθος orthos „prosty”; μυς mus, μυος muos „mysz”[50]. Gatunek typowy: Microtus umbrosus Merrem, 1898.
  • Euarvicola: gr. ευ eu „ładny, dobry”[51]; rodzaj Arvicola Lacépède, 1799. Gatunek typowy: Mus agrestis Linnaeus, 1761.
  • Stenocranius: gr. στηνος stēnos „wąski, cienki”; κρανιον kranion „czaszka”, od καρα kara, καρατος karatos „głowa”[52]. Gatunek typowy: Arvicola slowzowi Poljakov, 1881 (= Mus gregalis Pallas, 1779).
  • Arbusticola: łac. arbustum „sad, plantacja”, od arbor, arboris „drzewo”[53]; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”. Gatunek typowy: Microtus rubelianus Shidlovsky, 1919 (= Microtus (Pitymys) majori Thomas, 1906).
  • Campicoloma: wariant nazwy Campicola Schulze, 1890[23]. Nazwa zastępcza dla Campicola Schulze, 1890 (nazwa zajęta przez Campicola Swainson, 1827 (Aves)).
  • Blanfordimys: dr William Thomas Blanford (1832–1905), angielski geolog, zoolog, kolekcjoner z Etiopii, Persji i Indii; μυς mus, μυoς muos „mysz”[24]. Gatunek typowy: Microtus bucharensis Vinogradov, 1930.
  • Sumeriomys: Sumer, starożytna kraina leżąca w południowej części Mezopotamii (dzisiaj południowy Irak); μυς mus, μυος muos „mysz”[25]. Gatunek typowy: Microtus socialis Pallas, 1773.
  • Iberomys: łac. Iberia „Hiszpania”[54]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[26]. Gatunek typowy: Microtus cabrerae Thomas, 1906.
  • Suranomys: rzeka Suran, wschodnia Francja; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[27]. Gatunek typowy: †Microtus malei Hinton, 1927.
  • Arvalomys: łac. arvalis „z pola”, od arvum, arvi „pole”, od arare „orać”[55]; gr. μυς mus, μυος muos „mysz”[28]. Gatunek typowy: Mus arvalis Pallas, 1778.
  • Tibercola: Tyberiada (ang. Tiberias), miasto w północnym Izraelu; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[29]. Gatunek typowy: †Arvicola (?) jordanica Haas, 1966.
  • Hyrcanicola: łac. Hyrcania, starożytna prowincji Azji, znajdująca się na wybrzeżu Morza Kaspijskiego; -cola „mieszkaniec”, od colere „zamieszkać”[30]. Gatunek typowy: Microtus schelkovnikovi Satunin, 1907.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki zgrupowane w kilku podrodzajach[32][31]:

  • Blanfordimys Argyropulo, 1933
    • Microtus afghanus O. Thomas, 1917 – norniczek afgański
    • Microtus bucharensis Vinogradov, 1930 – norniczek bucharski
    • Microtus juldaschi (Severtzov, 1879) – nornikowiec jałowcowy
  • Agricola Blasius, 1857
    • Microtus agrestis (Linnaeus, 1761) – nornik bury
    • Microtus levernedii (Crespon, 1844)
    • Microtus rozianus (Bocage, 1865)
  • ?
    • Microtus abbreviatus G.S. Miller, 1899 – nornik wyspowy
    • Microtus miurus Osgood, 1901 – nornik śpiewający
    • Microtus chrotorrhinus (G.S. Miller, 1894) – nornik skalny
    • Microtus umbrosus Merriam, 1898 – nornik stokowy
    • Microtus oaxacensis G.G. Goodwin, 1966 – nornik poziomkowy
    • Microtus guatemalensis Merriam, 1898 – nornik gwatemalski
    • Microtus pinetorum (Le Conte, 1830) – nornik sosnowy
    • Microtus quasiater (Coues, 1874) – nornik aztecki
    • Microtus californicus (Peale, 1848) – nornik kalifornijski
    • Microtus mexicanus (Saussure, 1861) – nornik meksykański
    • Microtus mogollonensis (Mearns, 1890) – nornik mogoloński
    • Microtus ochrogaster (Wagner, 1843) – nornik preriowy
    • Microtus xanthognathus (Leach, 1815) – nornik żółtolicy
  • Iberomys Chaline, 1972
    • Microtus cabrerae O. Thomas, 1906 – nornik iberyjski
  • ?
    • Microtus richardsoni (DeKay, 1842) – nornik nadwodny
    • Microtus canicaudus G.S. Miller, 1897 – nornik szaroogonowy
    • Microtus townsendii (Bachman, 1839) – nornik wilgociolubny
    • Microtus montanus (Peale, 1848) – nornik górski
    • Microtus dukecampbelli Woods, Post & Kilpatrick, 1982
    • Microtus drummondii (Audubon & Bachman, 1853)
    • Microtus pennsylvanicus (Ord, 1815) – nornik łąkowy
    • Microtus longicaudus (Merriam, 1888) – nornik długoogonowy
    • Microtus oregoni (Bachman, 1839) – nornik oregoński
  • Terricola Fatio, 1867
    • Microtus majori O. Thomas, 1906 – nornik kaukaski
    • Microtus subterraneus (de Sélys Longchamps, 1836) – nornik darniowy
    • Microtus daghestanicus Shidlovsky, 1919 – nornik dagestański
    • Microtus multiplex (Fatio, 1905) – nornik alpejski
    • Microtus liechtensteini (Wettstein, 1927) – nornik dynarski
    • Microtus tatricus (Kratochvil, 1952) – nornik tatrzański
    • Microtus duodecimcostatus (de Sélys Longchamps, 1839) – nornik śródziemnomorski
    • Microtus lusitanicus (Gerbe, 1879) – nornik luzytański
    • Microtus gerbii Gerbe, 1879 – nornik pirenejski
    • Microtus savii (de Sélys Longchamps, 1838) – nornik apeniński
    • Microtus brachycercus (Lehmann, 1961) – nornik kalabryjski
    • Microtus nebrodensis (Mina-Palumbo, 1868)
    • Microtus thomasi Barrett-Hamilton, 1903 – nornik helleński
    • Microtus felteni (Malec & Storch, 1963) – nornik macedoński
  • Hyrcanicola Nadachowski, 2007
    • Microtus schelkovnikovi Satunin, 1907 – nornik kaspijski
  • Sumeriomys Argyropulo, 1933
    • Microtus hartingi Barrett-Hamilton, 1903
    • Microtus guentheri (Danford & Alston, 1880) – nornik lewantyński
    • Microtus dogramacii Kefelioğlu & Kryštufek, 1999 – nornik reliktowy
    • Microtus mustersi Hinton, 1926
    • Microtus socialis (Pallas, 1773) – nornik towarzyski
    • Microtus anatolicus Kryštufek & Kefelioğlu, 2001 – nornik anatolijski
    • Microtus irani O. Thomas, 1921 – nornik perski
    • Microtus elbeyli Yiğit, Çolak & Sözen, 2016
    • Microtus paradoxus (Ognev & Heptner, 1928) – nornik przedziwny
  • Microtus Schrank, 1798
    • Microtus arvalis (Pallas, 1779) – nornik zwyczajny
    • Microtus obscurus (Eversmann, 1841)
    • Microtus mystacinus (de Filippi, 1865)
    • Microtus kermanensis Roguin, 1988
    • Microtus transcaspicus Satunin, 1905 – nornik transkaspijski
    • Microtus ilaeus O. Thomas, 1912 – nornik kazachski

Przypisy

  1. ↑ Microtus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ F. de P. von Schrank: Fauna Boica: durchgedachte Geschichte der in Baiern einheimischen und zahmen Thiere. T. 1. Nürnberg: in der Stein’schen Buchhandlung, 1798, s. 72. (niem.).
  3. ↑ C.S. Rafinesque. Descriptions of seven new genera of North American Quadrupeds. „The American Monthly Magazine and Critical Review”. 2 (1), s. 45, 1817. (ang.). 
  4. ↑ J.E. Le Conte. Description of a new genus of the order Rodentia. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 3, s. 132, 1828–1836. (ang.). 
  5. ↑ Ch.L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 20. (wł.).
  6. ↑ H. McMurtrie: Appendix. W: G. Cuvier: The animal kingdom arranged in conformity with its organization. Cz. 1. New York: G. & C. & H. Carvill, 1831, s. 434. (ang.).
  7. ↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis la mort de Buffon. Cz. 5. Paris: Pourrat, 1836, s. 436. (fr.).
  8. ↑ J.H. Blasius: Naturgeschichte der Säugethiere Deutschlands und der Angrenzenden Länder von Mitteleuropa. Cz. 1. Braunschweig: F. Vieweg und Sohn, 1857, s. 334. (niem.).
  9. ↑ Baird 1859 ↓, s. 516.
  10. ↑ Baird 1859 ↓, s. 517.
  11. ↑ Fatio 1867 ↓, s. 63.
  12. ↑ Fatio 1867 ↓, s. 73, 75.
  13. ↑ E.D. Cope. Preliminary Report on the Vertebrata Discovered in the Port Kennedy Bone Cave. „Proceedings of the American Philosophical Society”. 12, s. 87, 1873. (ang.). 
  14. ↑ Ch.I.F. Major. Vertebrati italiani nuovi poco noti. „Atti della Società Toscana di Scienze Naturali, residente in Pisa”. 3 (1), s. 126, 1877. (wł.). 
  15. ↑ E. Schulze. Faunae hercynicae Mammalia. „Schriften des Naturwissenschaftlichen Vereins des Harzes in Wernigerode”. 5, s. 24, 1890. (łac.). 
  16. ↑ S.N. Rhoads. Description of a New Genus and Species of Arvicoline Rodent from the United States. „The American Naturalist”. 28 (1), s. 182, 1894. (ang.). 
  17. ↑ S.N. Rhoads. Descriptions of a new subgenus and new species of arvicoline rodents from British Columbia and Washington. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 46, s. 282, 1895. (ang.). 
  18. ↑ Merrem 1898 ↓, s. 107.
  19. ↑ Merrem 1898 ↓, s. 106.
  20. ↑ A.N.Ch. Acloque: Faune de France: contenant la description des espèces indigènes disposées en tableaux analytiques; et illustrée de figures représentant les types caractéristiques des genres. Cz. 1. Paris: Librairie J.-B. Baillière, 1899, s. 48. (fr.).
  21. ↑ Ch.I.F. Major. Rodents from the Pleistocene of the Western Mediterranean Region. „Geological Magazine”. 2 (10), 1905. (ang.). 
  22. ↑ M.V. Shidlovsky. Materialy k faune gryzunov Zakavkaz’ya, ch. 1. Polevki. 1. Podrod Arbusticola. „Raboty Zemskoi opytnoi stantsii po bor’be s gryzunami v Zakavkaz’e”. 2, s. 21, 1919. (ros.). 
  23. ↑ a b E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et palaeontologica I-II. „Archiv für Naturgeschichte”. 92 (A8), s. 61, 1926. (niem.). 
  24. ↑ a b Argyropulo 1933 ↓, s. 182.
  25. ↑ a b Argyropulo 1933 ↓, s. 180.
  26. ↑ a b Chaline 1972 ↓, s. 120.
  27. ↑ a b Chaline 1972 ↓, s. 142.
  28. ↑ a b J. Chaline. Esquisse de l'evolution morphologique, biometrique et chromosomique du genre Microtus (Arvicolidae, Rodentia) dans le Pleistocene de l’hemisphere nord. „Bulletin de la Societe de Geologie France”. 14, s. 450, 1974. (fr.). 
  29. ↑ a b W. von Koenigswald, O. Fejfar & E. Tchernov. Revision einiger alt- und mittelpleistozäner Arvicoliden (Rodentia, Mammalia) aus dem östlichen Mittelmeergebiet (‘Ubeidiya, Jerusalem und Kalymnos-Xi). „Neues Jahrbücher für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen”. 184 (1), s. 3, 1992. (niem.). 
  30. ↑ a b A. Nadachowski. The taxonomic status of Schelkovnikov’s Pine Vole Microtus schelkovnikovi (Rodentia, Mammalia). „Acta zoologica cracoviensia”. 50A (1–2), s. 68, 2007. (ang.). 
  31. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237–238. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  32. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 358–366. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  33. ↑ a b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 331–353. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  34. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Microtus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-26].
  35. ↑ a b Palmer 1904 ↓, s. 424.
  36. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 438.
  37. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 587.
  38. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 540.
  39. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 538.
  40. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 84.
  41. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 181.
  42. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 518.
  43. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 655.
  44. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 669.
  45. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 352.
  46. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 156.
  47. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 129.
  48. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 670.
  49. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 321.
  50. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 483.
  51. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 86.
  52. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 645.
  53. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 20.
  54. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 108.
  55. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 23.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Microtus agrestis 01 by-dpc.jpg
Autor: David Perez, Licencja: CC BY 3.0
Ten plik został załadowany za pomocą narzędzia Commonist.