North Stradbroke Island

North Stradbroke Island

Kontynent	Australia i Oceania
Państwo	Australia
Stan	Queensland
Akwen	Morze Koralowe
Powierzchnia	275,2 km²
Najwyższy punkt	239 m n.p.m.
Populacja  • liczba ludności	2026
Położenie na mapie Queenslandu North Stradbroke Island
Położenie na mapie Australii North Stradbroke Island
27°35′S 153°28′E/-27,583333 153,466667

(c) David Liu, CC BY-SA 2.5

Wschodni brzeg wyspy widziany z Point Lookout

North Stradbroke Island (w językach aborygeńskich: Minjerribah^[1]), potocznie Straddie lub North Straddie^[2] – wyspa w stanie Queensland, w Australii. Wraz z South Stradbroke Island, Moreton oraz Bribie oddziela Zatokę Moreton od Morza Koralowego. Położona jest w gminie Redland City, w Brisbane.

Przed 1896, North Stradbroke Island i South Stradbroke Island stanowiły jedną wyspę Stradbroke Island, lecz w lecie 1896 potężny sztorm sprawił, że morze oddzieliło dwie wyspy od siebie, a w miejscu dawnego połączenia powstał Jumpinpin Channel.

Przy powierzchni równej 275,2 kilometra kwadratowego wyspa jest drugą pod względem wielkości piaskową wyspą na świecie^[3]. Na wyspie znajdują się trzy małe osiedla, wiele jezior, ale istotnym elementem jej krajobrazu są plaże nad Morzem Koralowym. Na wyspie przez wiele lat dominował przemysł wydobywania piasku, aczkolwiek w ostatnich latach za coraz większą część miejscowej ekonomii odpowiedzialny jest turyzm^[4]. Istotne jest także rybołówstwo. Rdzennymi mieszkańcami wyspy są członkowie plemienia Quandamooka^[5].

Geografia i środowisko

Wyspa jest długa na 38 kilometrów, a jej szerokość to około 11 km. Najwyższym punktem wyspy jest wzgórze osiągające wysokość 239 metrów. Wspólnie z wyspą Moreton, Bribie oraz South Stradbroke Island oddziela ona Zatokę Moreton od Morza Koralowego.

Wyspa leży w strefie klimatu subtropikalnego, opady to niewiele ponad 1500 mm deszczu na metr kwadratowy w ciągu roku, a średnia roczna temperatura to 25 °C^[3].

Populacja wyspy to 2026 osób, z czego 883 mieszka w tutejszej stolicy – Dunwich. W pozostałych miastach mieszka 678 osób w Point Lookout i 348 w Amity. Podstawowym sposobem dotarcia na wyspę to prom ze stałego lądu, z miasta Cleveland.

Blue Lake

Plaże

Widok z Point Lookout na Main Beach

Pięć głównych plaż zapewnia wyspie atrakcyjność turystyczną. Main Beach rozciąga się na 32 kilometry i jest uważana za najlepszą do surfowania, Cylinder Beach jest najbardziej chroniona od fal, co czyni ją najlepszą do kąpieli. Frenchmans Beach/Deadmans Beach nie posiada ochrony ratowników, ale jest popularna wśród turystów ze względu na unikalne widoki^[6][7]. Na wyspie znajdują się również Home Beach oraz Flinders Beach.

Jeziora, źródła i mokradła

Na wyspie znajduje się ponad 100 słodkowodnych jezior, mokradeł oraz źródeł wody gruntowej. Woda gruntowa jest głównym źródłem słodkiej wody, z której korzystają mieszkańcy oraz miejscowy przemysł^[8].

Blue Lake

Blue Lake jest jednym z największych jezior na wyspie. Cała jego powierzchnia znajduje się na terenie Naree Budjong Djara National Park. Posiada ono olbrzymie kulturowe i historyczne znaczenie dla miejscowych Aborygenów z ludu Quandamooka, rdzennych mieszkańców wyspy. Stała hydrologia jeziora sprawiła, że znajduje się ono w niezmienionym stanie przez ostatnie 7500 lat. Jezioro jest ważnym azylem dla wielu gatunków fauny i flory. Australijscy aktywiści starają się, żeby wody jeziora nie zostały wykorzystane do stale rozwijającego się na wyspie przemysłu^[6][7].

Eighteen Mile Swamp

Od 26 października 1999 Eighteen Mile Swamp jest zarejestrowane w Australian Heritage Database^[9]. Bagno posiada powierzchnię ponad 30 kilometrów kwadratowych, jest również najdłuższym bagnem w południowym Queenslandzie^[9]. 27 marca 2011 cały jego teren został objęty ochroną w ramach Parku Narodowego Naree Budjong Djara^[10]. Terenem Parku zarządza lud Quandamooka wspólnie z gubernatorem Queenslandu^[11][7].

Fauna i flora

Żaba Olongburra (Litoria olongburensis) jest jednym z obecnych na wyspie gatunków zagrożonych wyginięciem

Wyspa jest siedliskiem wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt i roślin. Występuje na niej 780 gatunków zwierząt i roślin, z których 599 jest endemicznych dla wyspy. 14 z nich jest określane jako zagrożone, a 2 jako bliskie wyginięcia^[12][7].

Historia

Na North Stradbroke Island stwierdzono najwcześniejsze ślady ludzkiego zamieszkania w całym stanie Queensland^[13]. Aborygeńskia (w języku Jandai) nazwa wyspy to Minjerribah^[14], ale w 1827 Henry John Rous, kapitan statku HMS Rainbow, pierwszego brytyjskiego statku w Zatoce Moreton, nazwał wyspę po swoim ojcu – hrabim Stradbroke^[15].

Z wyspy pochodzi poetka Oodgeroo Noonuccal, publikującej pod zangielszczonym nazwiskiem – Kath Walker^[16]. Aborygenka jest aktywistką na rzecz praw rdzennej ludności^[17].

Rdzenni mieszkańcy

Rdzenni Aborygeni z plemienia Quandamooka obecni na wyspie składają się z klanów: Noonuccal, Goenpul oraz Ngugi^[18]. Quandamooka jest aborygeńskim określeniem Zatoki Moreton^[18]. Lud jest plemieniem nomadzkim i często zmienia miejsce zamieszkania na terenie wyspy. W lipcu 2011 członkowie plemienia wygrali wieloletnią batalię sądową przeciwko rządowi Australii o rozpoznanie ich jako oficjalnego plemienia, Sąd Federalny przyznał im również prawa do posiadania własnej ziemi, decydowania o niej oraz podejmowania działań na jej terenie^[19][20].

12 grudnia 2019, 8 lat po wyroku sądu, premier Queenslandu wzięła udział w oficjalnym przekazaniu 6483 hektarów ziemi (ponad 24% powierzchni wyspy) plemieniu Quandamooka^[21].

Fundusz wspólnotowy

W 2011, Sibelco – główna firma działająca na wyspie, ogłosiła utworzenie funduszu wspólnotowego fundowanego z części zysków z operacji wykonywanych na wyspie^[22]. Firma dokonała tego po wieloletniej krytyce faktu, że zarobiła na dzierżawie terenów przemysłowych wyspy ponad 1,5 miliarda dolarów nie dzieląc się przy tym z mieszkańcami wyspy. Fundusz jest zarządzany przez radę wybieraną przez mieszkańców wyspy oraz przedstawicieli Sibelco^[23].

12 grudnia 2019 roku firma Sibelco podpisała porozumienie z rządem Queenslandu i przedstawicielami plemienia Quandamooka, w którym zobowiązała się do wspólnych działań na rzecz przyszłości wyspy^[24]. 31 grudnia 2019 roku oficjalnie zakończona została górnicza eksploatacja wyspy^[23][24].

Przypisy