Norweskie okręty podwodne typu B

Norweskie okręty podwodne typu B
Ilustracja
Kraj budowy Norwegia
StoczniaKarljohansvern, Horten
Zbudowane6
Użytkownicy Norweska KMW
 Kriegsmarine
Typ poprzedzającyA
Służba w latach1923-1944
Stracone1
Uzbrojenie:
6 torped, 1 działo kal. 76 mm
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
4 x 450 mm
Załoga23 oficerów i marynarzy
Wyporność:
• na powierzchni420 ton
• w zanurzeniu545 ton
Rodzaj kadłubajednokadłubowy
Zanurzenie testowe60 m
Długość51 metra
Szerokość5,33 m
Zanurzenie3,5 m
Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 900 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 700 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu
14,5 węzła
10,5 węzła
Zasięg:
• na powierzchni2900 Mm przy prędkości 9 węzłów
• w zanurzeniu150 Mm przy prędkości 3 węzłów

Okręty podwodne typu B – norweskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego. W latach 1915-1930 w krajowej stoczni Karljohansvern w Horten zbudowano sześć okrętów tego typu. Przyjęte do służby w marynarce norweskiej w latach 1923–1930 do wybuchu II wojny światowej operowały na Morzu Północnym. Podczas kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku cztery jednostki (B-2, B-4, B-5 i B-6) zostały zdobyte przez Niemców, którzy dwie ostatnie wcielili następnie do Kriegsmarine jako UC-1 i UC-2. Napaść niemiecką jako jedyny przetrwał B-1, któremu udało się przedostać do Wielkiej Brytanii, natomiast B-3 został samozatopiony w kwietniu 1940 roku.

Projekt i budowa

Po wybuchu I wojny światowej i przejęciu przez Niemcy ostatniej jednostki typu A – A-5 Norwegowie rozpoczęli poszukiwania innych dostawców w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Pod uwagę brano stocznie brytyjskie, włoskie i amerykańskie, z których zdecydowano się na położoną na terenie neutralnych w tym momencie Stanów Zjednoczonych stocznię Electric Boat, co miało dać gwarancję dostawy okrętów mimo toczących się działań wojennych[1]. Rząd Norwegii w 1915 roku zamówił więc sześć okrętów według projektu EB 406B (EB 64B), bardzo zbliżonego do koncepcji amerykańskich jednostek typu L, które miały powstać w krajowej stoczni w Horten z materiałów dostarczonych z USA[1][2]. Tocząca się na Atlantyku wojna podwodna spowodowała jednak zatrzymanie dostaw amerykańskich podzespołów i materiałów do Norwegii, a przez to budowa okrętów po położeniu stępek została przerwana[1]. W zamian stocznia usiłowała sprzedać Norwegom sześć nieodebranych przez Rosję z powodu wybuchu rewolucji okrętów typu H, jednak zostały one przejęte przez US Navy[1]. W rezultacie okręty zostały ukończone długo po wojnie, wchodząc do służby w latach 1923–1930[1][3].

Wszystkie jednostki typu B zostały zbudowane w stoczni Karljohansvern w Horten[3][4]. Stępki okrętów położono w latach 1915–1925, a zwodowane zostały w latach 1922–1929[2][3].

OkrętStoczniaPoczątek budowyWodowanieWejście do służby
B-1Horten19151 sierpnia 19221 lutego 1923
B-2?15 sierpnia 19231 października 1924
B-325 stycznia 19241 czerwca 1926
B-419 grudnia 19232 maja 1927
B-5grudzień 192517 czerwca 19291 października 1929
B-64 września 19291 maja 1930

Dane taktyczno-techniczne

Jednostki typu B były jednokadłubowymi okrętami podwodnymi o długości całkowitej 51 metrów, szerokości 5,33 metra i zanurzeniu 3,5 metra[3][4]. Wyporność standardowa w położeniu nawodnym wynosiła 420 ton, a w zanurzeniu 545 ton[4][5][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Sulzer o łącznej mocy 900 KM, zaś pod wodą poruszały się dzięki dwóm silnikom elektrycznym o łącznej mocy 700 KM (zarówno silniki Diesla, jak i elektryczne wyprodukowano w Horten)[4][5][b]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość 14,5 węzła na powierzchni i 10,5 węzła w zanurzeniu[3][6][c]. Zapas paliwa wynosił 19 ton[7]. Zasięg wynosił 2900 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym i 150 Mm przy prędkości 3 węzłów w zanurzeniu[3][d]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 60 metrów[3].

Okręty wyposażone były w cztery dziobowe wyrzutnie torped kalibru 450 mm z łącznym zapasem sześciu torped[3][4][e]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło pokładowe działo przeciwlotnicze Bofors kal. 76 mm L/28[2][3].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 23 oficerów, podoficerów i marynarzy[4][5][f].

Służba

Marynarka norweska

Okręty podwodne typu B po ukończeniu sukcesywnie wcielano do służby w marynarce wojennej - pierwszy okręt (B-1) przyjęto w 1923 roku, zaś ostatni (B-6) w 1930 roku[3]. Jednostki operowały początkowo na Morzu Północnym[8]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręty były już przestarzałe[3]. Wszystkie wzięły udział w kampanii norweskiej w kwietniu 1940 roku, w wyniku której cztery jednostki (B-2, B-4, B-5 i B-6) zostały zdobyte przez Niemców[4][9], a jedna (B-3) została zatopiona przez własną załogę[6][10]. Napaść niemiecką jako jedyny przetrwał B-1, który przedostał się do Wielkiej Brytanii i służył do 1944 roku jako okręt szkolny[4][8].

Kriegsmarine

Z czterech zdobytych okrętów typu B Niemcy po przeprowadzeniu koniecznych remontów wcielili do Kriegsmarine w latach 1940–1941 dwa ostatnie (B-5 i B-6), odpowiednio jako UC-1 i UC-2[3][11]. Obie jednostki były wykorzystywane jako okręty szkolne w U-Abwehrschule w Gotenhafen i Bergen[11][12]. UC-1 został wycofany ze służby 28 marca 1942 roku i następnie złomowany[12][g]. UC-2 zakończył służbę w Bergen w październiku 1944 roku[4][11], a 3 maja 1945 roku został samozatopiony w Kilonii (po wojnie wrak wydobyto i zezłomowano)[11][h].

Uwagi

  1. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że wyporność wynosiła 450/548 ton, zaś Gogin 2014U ↓ – 427/554 tony.
  2. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że moc silników wysokoprężnych wynosiła 1200 KM, zaś silników elektrycznych 800 KM.
  3. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380 i Gogin 2014U ↓ podają, że prędkość na powierzchni wynosiła 14 węzłów, zaś pod wodą 11 węzłów.
  4. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że zasięg na powierzchni wynosił 3300 Mm przy prędkości 11 węzłów, a pod wodą 150 Mm przy prędkości 5 węzłów.
  5. ↑ Parkes 1933 ↓, s. 384 i Preston 1989 ↓, s. 216 podają, że okręty były wyposażone w dwie dziobowe i dwie rufowe wyrzutnie torped.
  6. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 166 podaje, że liczebność załogi wynosiła 28 osób.
  7. ↑ Gogin 2014U ↓ podaje, że 2 grudnia 1941 roku na przebywającym w Kilonii okręcie wybuchł pożar, po którym jednostki już nie naprawiono i UC-1 skreślono z listy floty 4 stycznia 1942 roku.
  8. ↑ Gogin 2014U ↓ podaje, że UC-2 został wycofany ze służby 26 września 1943 roku, po czym pod koniec 1943 roku zatonął w Bergen w wyniku sabotażu.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Friedman 1995 ↓, s. 72.
  2. ↑ a b c Fontenoy 2007 ↓, s. 166.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Gogin 2014B ↓.
  4. ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 380.
  5. ↑ a b c Parkes 1933 ↓, s. 384.
  6. ↑ a b Lipiński 1999 ↓, s. 607.
  7. ↑ Gogin 2014U ↓.
  8. ↑ a b Fontenoy 2007 ↓, s. 167.
  9. ↑ Kindell 1940A ↓.
  10. ↑ Kindell 1940B ↓.
  11. ↑ a b c d Helgason 2019U2 ↓.
  12. ↑ a b Helgason 2019U1 ↓.

Bibliografia

  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.)
  • Norman Friedman: U.S. submarines through 1945: an illustrated design history. Annapolis: U.S. Naval Institute, 1995. ISBN 1-55750-263-3. (ang.)
  • Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.)
  • Ivan Gogin: B1 submarines (1923-1930) (ang.). Navypedia. [dostęp 2019-08-07].
  • Ivan Gogin: UC1 coastal submarines (1929-1930/1940) (ang.). Navypedia. [dostęp 2019-08-07].
  • Guðmundur Helgason: UC-1 (ang.). uboat.net. [dostęp 2019-08-07].
  • Guðmundur Helgason: UC-2 (ang.). uboat.net. [dostęp 2019-08-07].
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, MAY 1940 (Part 3 of 4) Wednesday 15th – Tuesday 21st (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06].
  • Don Kindell: NAVAL EVENTS, JUNE 1940 (Part 1 of 4) Saturday 1st – Friday 7th (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2019-08-06].
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Oscar Parkes (red.): Jane’s Fighting Ships 1933. London: Sampson Low, Marston & Co., 1933. (ang.)
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.)
Norweskie okręty podwodne typu B

Media użyte na tej stronie

Flag of Norway, state.svg

The state flag of Norway. (See also the image of the national flag of Norway.)

The proportions of the state flag are 27:16, or 6:1:2:1:6:11 horizontally and 6:1:2:1:6 vertically.
B-2, B-3 & B-4.jpg
The Royal Norwegian Navy B class submarines B-2, B-3 and B-4 at quay in Norway