Nosorożcowate

Nosorożcowate
	Rhinocerotidae
	J.E. Gray, 1821
	; Przedstawiciel rodziny – nosorożec biały (Ceratotherium simum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nieparzystokopytne
Podrząd	gruboskórce
Rodzina	nosorożcowate
	Typ nomenklatoryczny
	Rhinoceros Linnaeus, 1758
Synonimy
	Nasicornia Illiger, 1811; Ronzotheriinae Kretzoi, 1940; Trigoniadini Heißig, 1989;
	Nasicornia Illiger, 1811; Ronzotheriinae Kretzoi, 1940; Trigoniadini Heißig, 1989;
Podrodziny
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Zasięg występowania

Nosorożcowate^[6], nosorożce (Rhinocerotidae) – rodzina dużych ssaków z rzędu nieparzystokopytnych (Perissodactyla).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w Afryce i Azji^[7]^[8].

Charakterystyka

Ciało koloru siwego, masywne, ciężkie, okryte grubą skórą, prawie całkowicie pozbawioną włosów, kończyny słupowate, trójpalczaste, zakończone kopytami. W okolicy nosowej jedno lub dwa rogowe wyrośla, pierwsze osadzone na kości nosowej, drugie (jeśli występuje) na kości czołowej. Oczy i uszy małe. Skóra bez gruczołów łojowych i potowych, podzielona na twarde płyty.

Tryb życia głównie nocny. Żyją głównie samotnie, rzadziej parami lub rodzinami (samica z młodzieżą). Samica po 13-16-miesięcznej ciąży rodzi 1 młode co 3-4 lata. Zamieszkują sawanny i zarośla Afryki i Azji Południowo-Wschodniej.

W XIX wieku nosorożce zaliczano do rzędu gruboskórych, wraz ze słoniami i hipopotamami, obecnie zaliczane są do podrzędu gruboskórców (Ceratomorpha) w rzędzie nieparzystokopytnych (Perissodactyla).

Systematyka

Do rodziny należą następujące występujące współcześnie podrodziny^[7]^[6]:

Dicerotinae Ringström, 1924
Rhinocerotinae J.E. Gray, 1821

oraz podrodzina wymarła^[9]:

Diceratheriinae Dollo, 1885
Elasmotheriinae Bonaparte, 1850

Opisano również rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z podrodzin:

Amphicaenopus Wood, 1927^[10]
Gulfoceras Albright, 1999^[11]
Itanzatherium Belyayeva, 1966^[12]
Penetrigonias Tanner & Martin, 1976^[13]
Ronzotherium Aymard, 1854^[14]
Symphysorrhachis Belyayeva, 1954^[15]
Teletaceras Hanson, 1989^[16]
Trigonias F.A. Lucas, 1900^[17]
Uintaceras Holbrook & S.G. Lucas, 1997^[18]
Woodoceras Prothero, 2005^[19]

Uwagi

↑ Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.
↑ Typ nomenklatoryczny: †Ronzotherium Aymard, 1854.
↑ Typ nomenklatoryczny: †Trigonias F.A. Lucas, 1900.

Przypisy

↑ Rhinocerotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.).
↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 97. (łac.).
↑ M. Kretzoi. Alttertiäre Perissodactylen aus Ungarn. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 33, s. 87–98, 1940. (niem.).
↑ K. Heißig: Rhinocerotidae. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 405, 406, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 166–167. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 390. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Rhinocerotidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).
↑ J.S. Zijlstra: Elasmotheriinae. Hesperomys project. [dostęp 2022-11-06]. (ang.).
↑ H.E. Wood, 2nd. Some early Tertiary rhinoceroses and hyracodonts. „Bulletins of American paleontology”. 13 (50), s. 232, 1927. (ang.).
↑ L.B. Albright. Ungulates of the Toledo Bend local fauna (late Arikareean, early Miocene), Texas Coastal Plain. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. Biological Sciences. 42 (1), s. 22, 1999. (ang.).
↑ Е.И. Беляева: Семейство Rhinocerotidae. W: Э.А. Вангенгейм, Е.И. Беляева, B.E. Гарутт, Е.Л. Дмитриева & В.C. Зажигин: Млекопитающие эоплейстоцена западного Забайкалья. Москва: Издательство «Наука», 1966, s. 133. (ros.).
↑ L.G. Tanner & L.D. Martin. New Rhinocerotids from the Oligocene of Nebraska. „Life Science Miscellaneous Publications of the Royal Ontario Museum, Toronto”, s. 212, 1976. (ang.).
↑ A. Aymard. Des terrains fossilifères du bassin supérieur de la Loire. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 38, s. 675, 1854. (fr.).
↑ Е.И. Беляева. Некоторые данные по олигоценовым носорогам Монголии. „Труды Палеонтологического института”. 55, s. 192, 195, 1954. (ros.).
↑ C.B. Hanson: Teletaceras radinskyi, a new primitive rhinocerotid from the Late Eocene Clarno Formation of Oregon. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 380, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).
↑ F.A. Lucas. A new Rhinoceros, Trigonias osborni, from the Miocene of South Dakota. „Proceedings of the United States National Museum”. 23 (1207), s. 221, 1901. (ang.).
↑ L.T. Holbrook & S.G. Lucas. A new genus of rhinocerotoid from the Eocene of Utah and the status of North American „Forstercooperia”. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (2), s. 384, 1997. DOI: 10.2307/4523815. (ang.).
↑ D.R. Prothero: The Evolution of North American Rhinoceroses. Cambridge: Cambridge University Press, 2005, s. 124. ISBN 978-0-521-83240-3. (ang.).

Linki zewnętrzne

Mikko's Phylogeny Archive – Rhinocerotidae

[3] Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[5] Typ nomenklatoryczny: †Ronzotherium Aymard, 1854.

[7] Typ nomenklatoryczny: †Trigonias F.A. Lucas, 1900.

[itis-1] Rhinocerotidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.).

[ill-4] J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 97. (łac.).

[kre-6] M. Kretzoi. Alttertiäre Perissodactylen aus Ungarn. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 33, s. 87–98, 1940. (niem.).

[hei-8] K. Heißig: Rhinocerotidae. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 405, 406, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 166–167. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 390. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Rhinocerotidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-15]. (ang.).

[zij-12] J.S. Zijlstra: Elasmotheriinae. Hesperomys project. [dostęp 2022-11-06]. (ang.).

[wood-13] H.E. Wood, 2nd. Some early Tertiary rhinoceroses and hyracodonts. „Bulletins of American paleontology”. 13 (50), s. 232, 1927. (ang.).

[alb-14] L.B. Albright. Ungulates of the Toledo Bend local fauna (late Arikareean, early Miocene), Texas Coastal Plain. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History”. Biological Sciences. 42 (1), s. 22, 1999. (ang.).

[bal-15] Е.И. Беляева: Семейство Rhinocerotidae. W: Э.А. Вангенгейм, Е.И. Беляева, B.E. Гарутт, Е.Л. Дмитриева & В.C. Зажигин: Млекопитающие эоплейстоцена западного Забайкалья. Москва: Издательство «Наука», 1966, s. 133. (ros.).

[tan&mar-16] L.G. Tanner & L.D. Martin. New Rhinocerotids from the Oligocene of Nebraska. „Life Science Miscellaneous Publications of the Royal Ontario Museum, Toronto”, s. 212, 1976. (ang.).

[aym-17] A. Aymard. Des terrains fossilifères du bassin supérieur de la Loire. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 38, s. 675, 1854. (fr.).

[bel54-18] Е.И. Беляева. Некоторые данные по олигоценовым носорогам Монголии. „Труды Палеонтологического института”. 55, s. 192, 195, 1954. (ros.).

[han-19] C.B. Hanson: Teletaceras radinskyi, a new primitive rhinocerotid from the Late Eocene Clarno Formation of Oregon. W: D.R. Prothero & R.M. Schoch (redaktorzy): The evolution of perissodactyls. New York: Oxford University Press, 1989, s. 380, seria: Oxford Monographs on Geology and Geophysics, 15. ISBN 978-0195060393. (ang.).

[luc-20] F.A. Lucas. A new Rhinoceros, Trigonias osborni, from the Miocene of South Dakota. „Proceedings of the United States National Museum”. 23 (1207), s. 221, 1901. (ang.).

[hol&luc-21] L.T. Holbrook & S.G. Lucas. A new genus of rhinocerotoid from the Eocene of Utah and the status of North American „Forstercooperia”. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 17 (2), s. 384, 1997. DOI: 10.2307/4523815. (ang.).

[pro-22] D.R. Prothero: The Evolution of North American Rhinoceroses. Cambridge: Cambridge University Press, 2005, s. 124. ISBN 978-0-521-83240-3. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne