Nowe Miasto (Toruń)

Nowe Miasto w Toruniu^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Fragment Nowego Miasta
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	835
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1997; na 21. sesji
	Położenie na mapie Torunia Stare Miasto
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stare Miasto
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Stare Miasto
	53°00′41,112″N 18°36′41,903″E/53,011420 18,611640
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO;

Stare Miasto zaznaczone zostało kolorem żółtym, Nowe Miasto niebieskim

Herby Starego i Nowego Miasta Torunia na fasadzie kamienicy przy ul. św. Katarzyny 4

Nowe Miasto w Toruniu – najmłodsza część Zespołu Staromiejskiego w Toruniu.

Toruń Nowe Miasto uzyskał lokację miejską w 1264 roku, zdegradowany około 1454 roku^[1].

Historia wpisów

Logo	Nazwa	Data wpisu	Źródło
	Rejestr zabytków	29 grudnia 1952	^[2]
	Pomnik historii	16 września 1994	^[3]
	Lista światowego dziedzictwa UNESCO	4 grudnia 1997	^[4]

Historia

Nowe Miasto zostało lokowane 13 sierpnia 1264. Rozplanowano je na wschód od Starego Miasta, w przeciwieństwie do niego nie miało bezpośredniego dostępu do Wisły. Bloki zabudowy są tutaj bardziej regularne, z ulicami o przebiegu ukośnym względem głównych stron świata. Centrum stanowi rynek, na którym w XIV w. powstał murowany ratusz. W części północno-zachodniej znajduje się teren klasztoru dominikanów, lokowanych tutaj w 1263, z pozostałościami zabudowań klasztornych i kościoła św. Mikołaja. W bloku narożnym na wschód od rynku stoi dawny nowomiejski kościół farny św. Jakuba, który zaczęto budować w 1309. Od razu po lokacji przystąpiono do wznoszenia murów miejskich, w których obwodzie znalazły się 3 bramy: św. Jakuba, św. Katarzyny i Prosta. Stare i Nowe miasto były rozdzielone murami i fosą, nad którą prowadziły dwa mosty zakończone bramami (Paulińską i Kotlarską). Nowe Miasto było uboższe od Starego, a jego mieszkańcami byli głównie rzemieślnicy.

Herb Nowego Miasta przedstawiał umieszczoną na belkowanej wieży strażnicę, po której dwóch stronach znajdowały się symetrycznie godła zakonne (tarcze krzyżackie), nad którymi widniały dwie gwiazdy; trzecia natomiast znajdowała się między podporami wieży^[5].

Zabytki

Wybrane zabytki na terenie Nowego Miasta^[6]:

średniowieczny układ urbanistyczny, z prostokątną siatką ulic i kwadratowym Rynkiem Nowomiejskim
kościół św. Jakuba
teren dawnego klasztoru dominikanów i kościoła św. Mikołaja
fragmenty murów miejskich (wzdłuż ul. Międzymurze i przy terenie klasztoru dominikanów, krótki odcinek na tyłach kamienicy przy ul. Wola Zamkowa)
kamienice:
- gotyckie przy ul. Małe Garbary 6, Wielkie Garbary 7, Sukienniczej 26, Królowej Jadwigi 9 (przebudowana w XIX w., z zachowanym układem wnętrza i gotyckimi malowidłami), Apteka Pod Lwem (pierwotnie gotycka kamienica, przebudowana w XIX w.)
- renesansowe przy ul. Małe Garbary 7, Rynku Nowomiejskim 23, Królowej Jadwigi 3
- barokowe przy Rynku Nowomiejskim 5 i 17
- klasycystyczna przy ul. Prostej 5
- zespół historyzujących kamienic przy ul. św. Katarzyny 4, 6, 8 i 10
dawny zbór ewangelicki, zbudowany na pocz. XIX w. na miejscu ratusza
neorenesansowa siedziba Towarzystwa Naukowego w Toruniu z 1881
neogotycki budynek dawnego gimnazjum (obecnie I Liceum Ogólnokształcące) przy ul. Zaułek Prosowy
kamienice secesyjne przy ul. Wielkie Garbary 17 i Prostej 10

Turystyczne nagrody i wyróżnienia

Toruńska starówka w 2007 roku w plebiscycie „Rzeczpospolitej” została uznana za jeden z siedmiu cudów Polski^[7].
Toruński Rynek i Ratusz Staromiejski zajęły 3. miejsce w plebiscycie czytelników polskiej edycji National Geographic Polska na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie^[8].
Toruń znalazł się w gronie 10 najpiękniejszych miejsc w Europie, które warto odwiedzić według Nowojorskiego portal The Huffington Post^[9].

Galeria

Kościół św. Jakuba
Ruiny zamku krzyżackiego
Kamienica przy ul. Piernikarskiej 1
Rynek Nowomiejski
Gospoda „Pod Modrym Fartuchem”
Rynek Nowomiejski, pierzeja pn-zach
Rzeźba Toruńskiej Piernikarki
Rzeźba wozu z dobytkiem upamiętniająca film Prawo i pięść
Instalacja przekupki z wagą
Szyld gospody „Pod Modrym Fartuchem”
Rzeźba sowy na szczycie kamienicy przy ul. Wielkie Garbary 17
Szyld - Galeria i Ośrodek Plastycznej Twórczości Dziecka

Zobacz też

Przypisy

↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 78-79.
↑ Konserwator - Rejestr zabytków nieruchomych, www.torun.wkz.gov.pl [dostęp 2017-10-13] (ang.).
↑ Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 422)
↑ Toruń na liście UNESCO | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
↑ Nowe Miasto w Toruniu
↑ Toruń – oficjalna strona miejska
↑ Wyniki naszego plebiscytu: oto siedem cudów Polski. Rzeczpospolita / Presspublica, 2007-09-20. [dostęp 2011-08-31].
↑ National Geographic. national-geographic.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-25)]..
↑ 10 najciekawszych miast według The Huffington Post. Jest Toruń!. torun.gazeta.pl. [dostęp 2015-05-01]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 78-79.

[4] Konserwator - Rejestr zabytków nieruchomych, www.torun.wkz.gov.pl [dostęp 2017-10-13] (ang.).

[toruń-5] Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 422)

[6] Toruń na liście UNESCO | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).

[7] Nowe Miasto w Toruniu

[8] Toruń – oficjalna strona miejska

[9] Wyniki naszego plebiscytu: oto siedem cudów Polski. Rzeczpospolita / Presspublica, 2007-09-20. [dostęp 2011-08-31].

[10] National Geographic. national-geographic.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-25)]..

[11] 10 najciekawszych miast według The Huffington Post. Jest Toruń!. torun.gazeta.pl. [dostęp 2015-05-01]. (pol.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne