Nowołuczki

Nowołuczki

Навалучкі

Państwo	Białoruś
Obwód	brzeski
Rejon	janowski
Sielsowiet	Laskowicze
Populacja (2009) • liczba ludności	91[1]
Nr kierunkowy	+375 1652
Kod pocztowy	225807
Tablice rejestracyjne	1
Położenie na mapie obwodu brzeskiego Nowołuczki
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Nowołuczki
52°12′26″N 25°37′44″E/52,207222 25,628889
Portal Białoruś

Dwór Giedroyciów w Nowoszycach
od strony ogrodu,
rysunek podm. akwarelą i sepią,
Napoleon Orda, 1863

Nowołuczki (błr. Навалучкі; ros. Новолучки) – wieś na Białorusi, w rejonie janowskim obwodu brzeskiego, około 9 km na północny wschód od Janowa^[2].

Historia wsi Nowołuczki

Przed rozbiorami tereny, gdzie obecnie znajduje się wieś Nowołuczki, leżały w województwie brzeskolitewskim Rzeczypospolitej. Po III rozbiorze Polski znalazły się na terenie powiatu kobryńskiego, należącego do guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później grodzieńskiej (1801–1915) Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Nowołuczki wróciły do Polski, były w gminie Drużyłowicze powiatu drohiczyńskiego województwa poleskiego (od 1928 roku należały do gminy Janów), od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi^[2].

Majątek Nowoszyce

Półtora kilometra na północ od Nowołuczek jest miejsce, gdzie przed II wojną światową była siedziba majątku Nowoszyce (w niektórych źródłach: Nowoczczyce)^[3] (błr. Навашычы, ros. Новошичи).

Co najmniej od XVIII wieku dobra te należały do rodziny książąt Giedroyciów. Genowefa Giedroyciówna, wychodząc za Dominika Ordę, wniosła na przełomie XVIII i XIX wieku ten majątek w posagu do rodziny Ordów herbu Ostoja. Kolejnym dziedzicem był ich syn Wiktor, a po nim – jego syn Witold Orda (1828–1895), po nim jego syn Karol Orda (1871–1914) i ostatni właściciel, syn Karola, Witold Orda (1901–1945)^[3].

Rezydencją Giedroyciów był stary, XVIII-wieczny, parterowy, drewniany dwór, uwieczniony na rysunku Napoleona Ordy. W połowie XIX wieku Witold Orda postanowił wybudować nowy, obszerny dwór w innym miejscu. Tymczasowo zamieszkał w oficynie, w której jego rodzina i potomni mieszkali do II wojny światowej, a nowy dwór nigdy nie powstał. Oficyna stała się nowym dworem, był to prostokątny, parterowy budynek z dwoma symetrycznie rozmieszczonymi, identycznymi gankami, w każdym dwie pary masywnych kolumn dźwigały trójkątny szczyt. Układ pomieszczeń był dwutraktowy, amfiladowy. Od strony ogrodu w elewacji dominowała obszerna weranda o czterech szeroko rozstawionych kolumnach.

Na ścianach wisiały obrazy, m.in. 3 płótna Walentego Wańkowicza, dzieła Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza, Lampiego (młodszego), Tadeusza Ajdukiewicza i Michała Czepity.

Większość wyposażenia domu została zniszczona w czasie I wojny światowej, która dosłownie przetoczyła się przez dom Ordów: okopy wykopano w ogrodzie. Z pożogi wojennej uratowano parę obrazów i odrestaurowano kilka cenniejszych mebli.

Ogród składał się z dwóch części: starszej, nieużywanej, gdzie stał stary dwór Giedroyciów, i nowszej, w okolicach nowego dworu. Przed obydwoma gankami rozciągał się rozległy gazon, obsadzony lipami i kasztanami. Ogród od tylnej strony budynku miał otwarty charakter i prowadził do sadu owocowego i pomieszczeń gospodarczych.

Dwór został obrabowany we wrześniu 1939 roku, a wszystkie zabudowania zostały spalone w 1943 roku przez partyzantów radzieckich^[4][5]. W miejscu dworu dziś można pod liśćmi znaleźć resztki fundamentów^[6].

Majątek w Nowoszycach jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego^[4].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Nowołuczki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 391 .