Nowy Żmigród

Nowy Żmigród

wieś
Rynek
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jasielski
Gmina	Nowy Żmigród
Liczba ludności (2020)	1342[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-230[2]
Tablice rejestracyjne	RJS
SIMC	0357268[3]
Położenie na mapie gminy Nowy Żmigród Nowy Żmigród
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Nowy Żmigród
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Nowy Żmigród
Położenie na mapie powiatu jasielskiego Nowy Żmigród
49°36′27″N 21°31′30″E/49,607500 21,525000

Kaplica cmentarna

Zabytkowy cmentarz wojenny nr 8

Zabytkowy akwedukt

Nowy Żmigród (do 1968 Żmigród Nowy^[4]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Nowy Żmigród^[3]. Liczy ok. 1,4 tysiąca mieszkańców.

Nowy Żmigród uzyskał lokację miejską po 1331 roku, zdegradowany w 1934 roku^[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Nowy Żmigród oraz parafii św. Apostołów Piotra i Pawła oraz dekanatu Nowy Żmigród.

Położenie

Miejscowość ta położona jest w województwie podkarpackim, przy ujściu potoku Głojsce do Wisłoki, na równinnym wzniesieniu o wysokości 313 m n.p.m. Zasłonięty od południa i północy zalesionymi wzgórzami. Stąd wychodzą drogi w sześciu kierunkach: na płn. zach. do Osieka, na zachód do Gorlic, na wschód do Dukli, na południe do Krempnej i na Słowację, na wschód do Sanoka i w Bieszczady i na północ do Jasła.

Części wsi

Historia

Ziemie te zamieszkiwało plemię – czy raczej związek plemion – Lędzian, tworzących protopaństwo, które w IX wieku dostało się pod nieokreśloną bliżej zależność Wielkich Moraw. Po upływie wieku przeszło pod panowanie Czech, a potem Wiślan. I tak jeszcze w IX wieku tereny Nowego Żmigrodu stały się nadgraniczną dzielnicą ponadplemiennego państwa Wiślan. O Lędzianach świadczą nazwy miejscowości np. Łężyny, dawniej Lędziny, lub też nazwiska tu często spotykane.

Prace wykopaliskowe świadczą, że była tu osada w X w.

Nowy Żmigród w okresie średniowiecza posiadał ratusz. Przy granicy diecezji krakowskiej mieszkała tu głównie ludność polska, która broniła się przed wpływami Rusinów. Przed uformowaniem się wczesnofeudalnego państwa polskiego, tereny Żmigrodu, należały do Wiślan i znajdowały się w pobliżu pogranicza osadnictwa dwu różnych grup słowiańskich: zachodniej i wschodniej. Rzeka Wisłok, a nie Wisłoka, była granicą między Polską piastowską i Rusią halicką. Obszary na wschód od rzeki Wisłok, zostały zagarnięte przez Włodzimierza Wielkiego w roku 981 na ziemiach zachodnich Lędzian.

W IX wieku tereny Nowego Żmigrodu stały się nadgraniczną dzielnicą ponadplemiennego państwa Wiślan. Stanowiły naturalną granicę między państwem polskim a Węgrami. Od 1031 do 1340 roku tereny Nowego Żmigrodu graniczyły z Rusią Kijowską.

Z terenów nadwiślańskich – z doliny Dunajca, Białej, Wisłoki, zaczęli przybywać pierwsi osadnicy. Początkowo ziemie Beskidu Niskiego, porośnięte dziewiczymi lasami, były w całości własnością polskiego króla, a od XI wieku rozpoczęły się nadania na rzecz klasztorów, biskupstw i świeckich feudałów.

Od XIII wieku tereny Nowego Żmigrodu zaczęli zasiedlać Wołosi – pasterskie ludy bałkańskie, zakładając wsie na prawie wołoskim, dostosowanym do pasterskiego trybu życia. Wieś Nowy Żmigród jako osadę odnotowano w 1277 roku, a jej zalążkiem był istniejący tu wcześniej gród.

W 1305 r. w sfałszowanym dokumencie pojawia się Albert ze Żmigrodu jako wojewoda krakowski, a był wojewodą sandomierskim. Istnieje wzmianka o mieście z 1305 roku, kiedy stanowiło własność rodu Bogoriów, np. Wojciecha Bogorii ze Żmigrodu (1274–1316), szlachcica z rycerskiego rodu, syna Piotra z Bogorii i Skotnik – wojewody sandomierskiego (1306–1316), a potem dziedzicem był Mikołaj Stadnicki ze Żmigrodu h. Drużyna (ok. 1446–1490) kasztelan przemyski, wojewoda bełski.

Wzmianki, m.in. Andrzeja de Vercilis – kanonika wrocławskiego, który po soborze w latach 1311–1312 zbierał na tych ziemiach fundusze na wyprawę krzyżową, oraz dokumenty papieża Jana XXII (1321 r.) i Jana Długosza (1326 r.) piszącego już o kościele w Nowym Żmigrodzie świadczą, że miejscowość ta istniała jeszcze przed lokacją na prawie magdeburskim. W 1326 r. Nowy Żmigród jako miasto zapisane zostało w spisie kościołów (Theiner Monument I, 228). Wymieniono tu parafię in antiqua Smigrod, czyli Nowy Żmigród na ziemiach Polski. W 1331 roku (jak wynika z niżej przedstawionego dokumentu), gród ten nazywał się Żmigród. Lokowany był za panowania Kazimierza Wielkiego na szlaku z Sandomierza przez Karpaty na Węgry, na prawie magdeburskim z polską nazwą „Żmigród”. Był to stary gród przygraniczny, przy którym pobierano cło. Ludność, która zasiedlała te tereny była przeważnie polska.

Wzmianki te o Żmigrodzie pochodzą z 1331 roku, kiedy to Jan XXII ze względu na dużą tu ilość wiernych, daje zezwolenie dla polskiego prowincjała oo. Dominikanów na założenie klasztoru w Nowym Żmigrodzie. Przyczynę powstania klasztoru, papież podał w dokumencie erekcyjnym wydanym w Awinionie, w którym proszono go „aby pozwolił w twierdzy Żmigrodzie, na krańcach diecezji krakowskiej, ku granicom schizmatyckich Rusinów, którzy mieszkają tuż bezpośrednio poza diecezją krakowską, założyć klasztor oo. dominikanów, dla wielkiej ilości wiernych tam mieszkających, z powodu sąsiedztwa ze schizmatykami, ze względu na ich zbawienie, celem pouczenia ich o wierze katolickiej”.

W 1332 r. Władysław Łokietek na zjeździe w Wiślicy wydaje przywilej dla Nowego Żmigrodu, aby kupcy nie omijali tego grodu. Prawo miejskie ustanowił w 1332 r. Władysław Łokietek. Kazimierz Wielki nadał takie prawo dla Nowego Żmigrodu w 1345 r.

Przed rokiem 1340 granica państwowa między państwem piastowskim Kazimierza Wielkiego, a księstwem halickim przebiegała przez krótki czas na rzece Wisłok.

Z aktu wydanego w 1345 r. dla Sącza dowiadujemy się, że trakt handlowy na Ruś prowadził z Sącza na Biecz Żmigród i Sanok.

Dokument z 1345 r. podaje, że wsie Głojsce, Kopytowa, Łubno leżą na terytorium Żmigrodu. W akcie z 1359 r. wspomniano cło królewskie ze Żmigrodu.

Ruś Halicka została przyłączona do Polski przez Królową Jadwigę, ale tereny Nowego Żmigrodu nie należały wtedy do Rusi Halickiej.

W XIV w. ród Wojszyków zaczął rozwijać w okolicy swoje posiadłości (latyfundium), które przeszły w ręce Stadnickich herbu Szreniawa.

Jan Długosz w XV w. podaje, że Nowy Żmigród posiadał już kościół parafialny.

Dziedzicami miasta w XV w. byli jan h. Drużyna oraz Jan i Czesław z Wojczy h. Powała, a także według Długosza Jan i Jakub Sieniawa z Sieniawy. Ze Złotej Księgi wynika, że w Nowym Żmigrodzie 1438 r. istniał zamek, który wraz ze Żmigrodem otrzymał Przybysław. Po jego zgonie majątek przeszedł na siostrę Katarzynę, która wyszła za mąż za Mikołaja Stadnickiego ze Stadnik, a potem w 1436? r. za Krzesława Wojczyka, którego synowie współdziedziczyli ze Stadnickimi te dobra. W 1467 r. Jan Kobyleński został pozwany przez Mikołaja i Katarzynę Stadnickich oraz Jana i Krzesława Wojszyków, rodzeństwo przyrodnie niepodzielone, dziedziców Żmigrodu o to, że nie chce z nimi dokonać rozgraniczenia i usypania kopców między ich posiadłościami: Siedliskami, Lisią Górą (dziś Łysa Góra), a należącymi do niego: Makowiskami, Leszczyną, Draganową i Głoścami (dziś Głojsce).

W 1474 roku pobliskie wsie padły ofiarą najazdu węgierskiego. Oddziały zaciężne Tomasza Tharczaya, starosty zamku z Lipian, utworzywszy sobie na dwa lata (do 1476 r.) bazę w zdobytym Nowym Żmigrodzie, plądrowały okolicę, paląc nawet krośnieńskie przedmieścia. Między królem Kazimierzem Jagiellończykiem, a Maciejem Korwinem doszło do normalizacji warunków współżycia na pograniczu. Pertraktacje polsko-węgierskie doprowadziły do pokoju, który został zawarty 21 lutego 1475 r. Na podstawie układów wydano sobie jeńców, zwrócono zamki, np. w Nowym Żmigrodzie, wynagrodzono szkody i zawarto trzyletni rozejm.

W 1522 r. był olbrzymi pożar Żmigrodu, dlatego Zygmunt I Stary na prośbę dziedziców Andrzeja Stadnickiego i Czesława Wojszyka zwolnił miasto od podatków na 12 lat. W 1545 r. uzyskał dla miasta prawo na jarmarki i połączył beneficium Nowego ze Starym Żmigrodem. Andrzej Stadnicki, syn Mikołaja, podkomorzy przemyski i kasztelan sanocki, posiadał okoliczne wioski oraz Krempną. Potem dziedziczył jego syn Mikołaj. W 1577 roku, jak podają lustratorzy miasto, spłonęło powtórnie.

Znaczne nasilenie osadnictwa Wołochów nastąpiło w XVI w., co spowodowało ponowne lokacje na prawie wołoskim, wsi wcześniej lokowanych na prawie niemieckim. Wzajemne przenikanie różnych narodowości, kultur, religii i gospodarki przyczyniło się do powstania odrębnej grupy etnicznej Łemków wyznania greckokatolickiego. W późniejszym okresie część Łemków przeszła na prawosławie, stąd widoczne w krajobrazie beskidzkim cerkwie, a oprócz greckokatolickich, także cerkwie prawosławne. W 1603 roku Andrzej Stadnicki odnowił Klasztor Dominikański.

XVI–XVIII w. był okresem rozkwitu gospodarczego Nowego Żmigrodu. Rozkwit ten i bogactwo przyciągały na tereny Nowego Żmigrodu oprócz kupców także bandy węgierskich rabusiów zwanych „tołhajami”. Napadali oni na handlarzy przemierzających słynny trakt winny z Węgier do Polski.

Prawa miejskie nadane zostały w 1625 roku. Kościół parafialny w Nowym Żmigrodzie pw. św. Piotra i Pawła, wybudowany pierwotnie w XVI wieku, był kilkakrotnie odbudowywany, m.in. w roku 1643.

Potop szwedzki (1655–1660) zakończył okres dobrobytu. O tym, że ludność potrafiła przeciwstawić się różnowiercom ze Szwecji i stanąć po stronie króla Jana Kazimierza, świadczy fakt jego trasy, która omijała Jasło, a przebiegała z Biecza przez Nowy Żmigród do Dukli i Krosna. W pierwszych dniach stycznia 1656 roku król Jan Kazimierz przybywa do Nowego Żmigrodu owacyjnie witany przez mieszkańców. Wiele zniszczeń przyniósł też najazd księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego w 1657 roku na Nowy Żmigród. W 1694 r. po pożarze pozostały w Żmigrodzie z wielu budowli tylko nagie mury.

W styczniu 1770 r. w ramach konfederacji barskiej (1768–1772 r.) działały tu oddziały Skotnickiego i Karola Radziwiłła (dziedzica Żmigrodu), w których byli nie tylko Polacy, ale i Łemkowie. 21 lipca 1770 r. na przełęczy Majdan koło Bartnego i pod Żmigrodem doszło do starć Konfederatów z wojskami rosyjskimi.

W Nowym Żmigrodzie na cmentarzu postawiono im pamiątkowy pomnik, a w południowej części regionu znajdziemy na cmentarzach groby konfederatów i upamiętniające je wzgórze Trzech Krzyży.

W 1775 r. licznie zgromadzona tu szlachta witała wracającego z zagranicy ks. Karola Radziwiłła.

Tablica na budynku Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Żmigrodzie, upamiętniająca węgierskiego poetę epoki odrodzenia – Bálinta Balassiego.

Po Stadnickich dziedziczyli te dobra Wiśniowieccy i w końcu XVIII w. Radziwiłłowie, w XIX w. Bobowscy i Józef Zubrzycki.

W czasie zaborów zaborcy zlikwidowali klasztor Dominikanów w Żmigrodzie oraz zastosowali represje względem księży za cesarza Józefa II (tzw. Reformy józefińskie).

W 1843 r. pożar ponownie zniszczył część Żmigrodu, w tym i kościół.

Jesienią 1863 r. 18-letni chłopcy ze Żmigrodu i z okolic uciekają z domu, m.in. Michał Siwiński wraz z kolegami Arteckim i Kollerem oraz Adolf Kłapkowski (1846–1932, zesłany na Sybir), którzy wstąpili do oddziału powstańczego, liczącego ok. 1000 osób (głównie złożonego z byłych żołnierzy austriackich), z komendantem Chruściakiewiczem. Dowodzić nimi miał Zygmunt Jordan. Żmigrodzianie przedostają się przez granicę do zaboru rosyjskiego i walczą w powstaniu styczniowym, a potem dostają się do niewoli rosyjskiej. Na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie pochowany jest pochodzący z Harklowej, powstaniec i długoletni zesłaniec – katorżnik Jan Siwiński oraz m.in. Adolf Kłapkowski.

W 1878 r. – odbyło się wydzielenie ze Starostwa krośnieńskiego Sądu Powiatowego w Żmigrodzie i przydzielenie go do starostwa jasielskiego.

Na przełomie XIX i XX w. nawiedziła miasto epidemia tyfusu. Jeden z Potulickich, właścicieli miasta, był lekarzem i stwierdził, że przyczyną rozszerzania się epidemii była głównie zanieczyszczona woda. W wyniku tego już w 1904 r. miasto otrzymało wodociąg^[7].

W czasie I wojny światowej toczyły się tu walki. Tereny te zdobywali raz Rosjanie, a raz Austriacy. Cmentarz z I wojny światowej znajduje się w centrum cmentarza komunalnego – Cmentarz wojenny nr 8 – Nowy Żmigród.

Ostatnimi właścicielami tutejszych włości byli hrabiowie Potuliccy. W ich dworze po II wojnie światowej mieściła się przez pewien czas szkoła rolnicza, później – nieużytkowany – dwór popadł w ruinę i został rozebrany. Pozostał po nim park w rejonie skrzyżowania z drogą do Gorlic^[7].

II wojna światowa w Nowym Żmigrodzie

Kirkut w Nowym Żmigrodzie

W czasie II wojny światowej i walk wrześniowych w 1939 r. słabo powiodło się 2. Batalionowi KOP z 2. Brygady Górskiej majora Jerzego Dembowskiego, wycofującemu się wzdłuż szosy Gorlice-Nowy Żmigród. Posiadał nieuzbrojoną kompanię roboczą i ewakuowanych cywilów, dlatego poniósł duże straty. Wielu żołnierzy dostało się do niewoli, a reszta, po wielogodzinnej walce, odchodząc w kierunku północno-wschodnim, przybyła pod Jasło o świcie 8 września 1939 r. Działała tu Placówka AK Żmigród „Zimorodek” z dowódcą sierżantem Józefem Przybyłowskim „Zdzisławem”.

25 kwietnia 1943 r. gestapowiec Wilhelm Schuhmacher na cmentarz do Nowego Żmigrodu sprowadził 16 kalekich Łemków, Romów, Żydów i ich rozstrzelał. Na wiosnę 1943 r. Eugeniusz Morawski „Jur” z Walaszkiem „Szczygłem” opracował szczegółowy plan likwidacji obsady posterunków w Nowym Żmigrodzie. Patrole AK Antoniego Zawadzkiego „Teresy” urządzały różne akcje, m.in. zlikwidowały ukraińskiego komendanta posterunku w Krempnej. 20 kwietnia 1943 r. wykonano wyrok na niebezpiecznym konfidencie gestapo, winnym śmierci kilku Polaków w Nowym Żmigrodzie. 20 maja 1943 r. patrol dyw. Franciszka Płonki „Kubackiego” powstrzymał przed nieograniczonym rekwirowaniem bydła, napadając na samochód starosty krośnieńskiego F. Heinischa i kierownika krośnieńskiej rzeźni, jadących na spęd bydła kontyngentowanego. Zabrano im samochód i broń. W ramach Akcji „Burza” patrol por. Edwarda Krajewskiego w nocy z 10 na 11 sierpnia 1944 r. zniszczył most drogowy nad Iwielką w Tokach i czołg.

17 sierpnia 1944 r. zaatakowano Niemców, którzy zginęli. Wieźli na furmance sprzęt i broń.

W Hałbowie, przy drodze do Krempnej, na południe od Nowego Żmigrodu, w pobliżu przystanku PKS Hałbów i przełęczy, w lesie znajduje się cmentarz z mogiłami. W lipcu 1942 r. hitlerowscy oprawcy zamordowali ok. 1260 Polaków, głównie żydowskiego pochodzenia, z Nowego Żmigrodu i przywiezionych z Łodzi. O tym tragicznym wydarzeniu informuje tablica na pomniku w miejscu zbrodni. Niemcy część Żydów z Nowego Żmigrodu wymordowali na miejscowym kirkucie, a pozostałych ok. 500 wywieźli do obozu pracy w Płaszowie, i do obozu zagłady w Bełżcu. Trzy dni później na polanie w Przeczycy, Niemcy rozstrzelali większość Żydów z getta w Jodłowej. W 1944 r. patrol Suskiego zaatakował pod górą Hałbów Niemców zdobywając broń.

Michał Sałustowicz, starosta jasielski, w sprawozdaniu z dnia 15 września 1945 r. napisał:

Po roku 1944 rozpoczęły się represje na AK-owcach, których osadzano w więzieniach i w obozach, lub wywożono na Syberię.

Tutaj działali rabini z dynastii sądecko-żmigrodzkiej:

• Rabin Synai Halberstam (1870–1941), zmarł w okolicach Omska,
• Aryeh Leibish Halberstam „drugi rabin żmigrodzki” zmarł w 2007 r.,
• „trzeci” działa w Antwerpii.

Archeologia

W czerwcu 2016 w pobliżu Nowego Żmigrodu odnaleziono przypadkowo cztery miecze z brązu typu liptowskiego datowane wstępnie na lata pomiędzy 1200 a 1050 p.n.e. Miecze zakończone są tarczkami z guzkiem. Na rękojeści widoczne są charakterystyczne trzy taśmowate zgrubienia i wykonany w kształcie dzwonu jelec^[8].

Ludzie związani z Nowym Żmigrodem

• Bálint Balassi (ur. 1554–1594) – węgierski poeta epoki odrodzenia. Podczas swojego pierwszego pobytu w Polsce (1570–1572) mieszkał w Nowym Żmigrodzie^[9].
• Wojciech Bogoria ze Żmigrodu (1274–1316) – szlachcic z rycerskiego rodu Bogoriów, był synem Piotra z Bogorii i Skotnik, wojewoda sandomierski (1306–1316).
• Walenty Chłędowski (1797–1846) – polski literat, tłumacz, krytyk literacki, pisarz, zaangażowany w pomoc pogorzelcom Żmigrodu po pożarze w 1843^[10].
• Synaj Halberstam (1870-1941) – chasyd, ostatni rabin Nowego Żmigrodu.
• Jakub ze Żmigrodu – rycerz króla Władysława Łokietka, jego obrońca przed wojskami czeskimi w 1292 r.
• Stefan Fiałkiewicz (1916–1942) – uczestnik polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej, więzień obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, rozstrzelany przez hitlerowców.
• Władysław Findysz (1907–1964), polski duchowny katolicki, męczennik za wiarę. 19 czerwca 2005 roku beatyfikowany.
• Roman Gabryszewski (1832 lub 1833 – 1897) – c. k. radca Namiestnictwa, starosta Krosna i Jasła, honorowy obywatel miasta Żmigrodu.
• Leon Karciński (1868–1938) – samorządowiec, ostatni burmistrz miasta Żmigrodu Nowego, społecznik.
• Jan Karnkowski (1472–1537) – biskup przemyski i kujawski, sekretarz króla Zygmunta I Starego.
• Adolf Kłapkowski (1846–1932) – powstaniec styczniowy, Sybirak.
• Klemens Kmita z Nowego Żmigrodu herbu Szreniawa (1421–?) – starosta sanocki z zamku Sobień.
• Maria Kołsut (1896–1981) – członkini organizacji Eleusis, nauczycielka, patronka Publicznej Szkoły Podstawowej w Grabówce.
• Józef Bronisław Jastrzębiec Konopnicki (1844–1911) – powstaniec styczniowy.
• Adam Kopyciński (1849–1914) – ksiądz katolicki, profesor, wykładowca w Seminarium Duchownym w Tarnowie, teolog, homileta, wielokrotny poseł, honorowy obywatel miasta Żmigrodu.
• Władysław Kopyciński (1893–1920) – członek Eleusis, skaut, żołnierz Legionów Polskich, autor dziennika/pamiętnika „Czyny i marzenia. Pamiętnik Legionisty”.
• Władysław Leon Mech (1894–1973) – lekarz, prezes Związku Ludowo-Narodowego na Podhalu, więzień Berezy Kartuskiej.
• Edward Nowak (1940) – polski biskup rzymskokatolicki, doktor nauk teologicznych, urzędnik Kurii Rzymskiej, arcybiskup ad personam, sekretarz Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w latach 1990–2007.
• Piotr Nowosielski (1843–1923) – powstaniec styczniowy.
• Julian Jan Radoniewicz (1895–1940) – kapitan piechoty Wojska Polskiego i nadkomisarz Policji Państwowej, ofiara zbrodni katyńskiej.
• Karol Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku” h. Trąby (1734–1790) – wojewoda wileński, starosta lwowski, miecznik wielki litewski, podczaszy litewskim, ordynat nieświeski, właściciel Żmigrodu (przebywał tu w 1777).
• Jan Siwiński (1845–1924) – powstaniec styczniowy, zesłaniec, katorżnik, autor książki „Katorżnik, czyli pamiętnik Sybiraka” (Kraków, 1925 r.).
• Andrzej Stadnicki h. Drużyna, syn Mikołaja (?–1551) – podkomorzy przemyski, kasztelan sanocki, które potem objął jego syn Mikołaj.
• Antoni Stadnicki (1771–1836) – ziemianin, bibliofil, historyk.
• Franciszek Stadnicki (1742–1810) – polski kawaler Orderów Orła Białego i św. Stanisława, konfederat barski; starosta ostrzeszowski.
• Mikołaj Stadnicki ze Żmigrodu h. Drużyna (ok. 1446–1490) – kasztelan przemyski, wojewoda bełski.
• Stanisław Diabeł Stadnicki herbu Szreniawa (ok. 1551–1610) – starosta zygwulski, przeciwnik Jana Zamoyskiego, w latach 1606–1607 jeden z przywódców rokoszu Zebrzydowskiego.

Kluby sportowe

• Klub Sportowy „Wisłoka” Nowy Żmigród – klub piłkarski założony w 1950 roku. W sezonie 2014/2015 drużyna gra w klasie A grupa KrosnoII^[11]
• Gminny Ludowy Klub Sportowy „Beskid” Nowy Żmigród – sekcja tenisa stołowego działająca od 1997 roku

Atrakcje turystyczne

• cmentarz parafialny
• Cmentarz wojenny nr 8 – Nowy Żmigród
• cmentarz żydowski
• kapliczki z XVIII i XIX w.
• kaplica cmentarna pw. św. Trójcy
• Kościół parafialny pw. św. św. Piotra i Pawła – Sanktuarium bł. ks. Władysława Findysza
• Ośrodek Dokumentacji i Historii Ziemi Żmigrodzkiej
• rynek i kamieniczki z XVIII i XIX w.

Synagogi

• Synagoga Alte Szil w Nowym Żmigrodzie

Szlaki piesze

• Folusz – Mrukowa – Nowy Żmigród – Grzywacka Góra (567 m n.p.m.) – Kąty

Nowy Żmigród w literaturze

Miejscowość Nowy Żmigród jako miejsce akcji pojawia się m.in. w noweli pt. "Przyjaciel Icek" Kazimierza Chłędowskiego (1843–1920)^[12], opowiadaniu pt. „Czaradá. Opowiadanie malarza” Wincentego Łosia (1857–1918)^[12] i "Opowieści sylwestrowej" Andrzeja Stasiuka^[12].

Nowy Żmigród w malarstwie

Nowy Żmigród został utrwalony na obrazie Stanisława Dębickiego "Krajobraz ze Żmigrodu"^[13] oraz Stanisława Czajkowskiego "Jesień w Żmigrodzie". ^[14]

Zobacz też

• Stadniccy

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Żmigród (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 792 .
• Cmentarz żydowski w Nowym Żmigrodzie
• Gazeta Samorządowa "Region Żmigrodzki"