Nowy cmentarz żydowski w Krakowie

Cmentarz żydowski
nowy
Obiekt zabytkowy nr rej. A-1101 z 24 marca 1999[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

ul. Miodowa 55

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

judaizm

Powierzchnia cmentarza

ok. 4,5 ha

Data otwarcia

1800

Zarządca

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowskinowy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowskinowy”
Ziemia50°03′12″N 19°57′07″E/50,053333 19,951944

Nowy cmentarz żydowskikirkut znajdujący się w Krakowie w Dzielnicy II przy ul. Miodowej 55, na Grzegórzkach.

Cmentarz został założony w 1800 roku[2] na gruncie kupionym przez gminę żydowską od augustianów. W 1836 roku teren cmentarza powiększono o dalszy kawałek zakupiony od zakonników. Podczas II wojny światowej cmentarz został zamknięty przez Niemców, a macewy sprzedane kamieniarzom. Po zakończeniu wojny inż. Stending odnalazł na terenie niemieckiego obozu w Płaszowie wiele nagrobków i znów umieścił je na cmentarzu. W 1957 roku przeprowadzono uporządkowanie terenu ze środków Joint Distribution Committee.

Cmentarz ma powierzchnię ok. 4,5 ha[3], lapidarium, pomnik oraz 10000 nagrobków (najstarszy z 1809 roku). Na terenie cmentarza jest wiele płyt upamiętniających śmierć Żydów zabitych podczas II wojny światowej. Na kirkucie znajduje się także dom przedpogrzebowy, projektu Władysława Kleinbergera, zbudowany w 1903 roku.

Pochowani

Rabini

Cadykowie i chasydzi

  • Aron Elimelech Szneur Zalman z Krosna (zm. 1923) – cadyk.
  • Aron Epstein (zm. 1881) – cadyk.
  • Kalonimus Kalman Epstein (zm. 1832) – cadyk.
  • Szlomo Zalman z Wielopola (zm. 1857) – cadyk.
  • Samuel Teitelbaum (zm. 1888) – rabin Gorlic.

Dajani

  • Mosze Jaakow Dembitzer (zm. 1863) – dajan Krakowa.
  • Pinchas Elijahu Dembitzer (zm. 1920) – dajan Krakowa.
  • Abraham Golds (zm. 1825) – dajan Krakowa.
  • Abraham Jener (zm. 1876) – dajan Krakowa.
  • Jehuda Liber Korngold (zm. 1811) – dajan Krakowa.
  • Akiba Kornitzer (zm. 1892) – dajan Krakowa.
  • Samuel Kornitzer (zm. 1941) – dajan Krakowa.
  • Saul Rafael Landau (zm. 1854) – dajan Krakowa.
  • Icchak Cwi Hirsz Lemler (zm. 1824) – szames, darszan i dajan w synagodze Izaaka.
  • Mosze Elijahu Neimenc (zm. 1838) – dajan Krakowa.
  • Meszulam Feiwel Stern (zm. 1837) – dajan Krakowa.

Inne osoby

  • Ignacy Akerman (zm. 2007) – działacz społeczności żydowskiej.
  • Aleksander Ameisen (zm. 1961) – lekarz, szachista.
  • Zofia Ameisenowa (zm. 1967) – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, kustosz Biblioteki Jagiellońskiej.
  • Izaak Bauminger (zm. 1930) – przemysłowiec, działacz społeczności żydowskiej.
  • Róża Berger (zm. 1945) – ofiara antyżydowskich zamieszek na Kazimierzu.
  • Roma Weissglas z Silberstelnów (1885-1924)- żona Dr. med. Wilhelma Weissglasa
  • Daniel Dawid Bertram (zm. 2009) – ostatnia w Krakowie osoba wywodząca się z rodu kapłańskiego.
  • Jehuda Birnbaum (zm. 1917) – prezes krakowskiej gminy żydowskiej.
  • Karol Buczyński (zm. 1981) – adwokat.
  • Ruth Buczyńska (zm. 2012) – adwokat.
  • Maria Bujańska (zm. 1999) – pisarka, poetka i pianistka.
  • Jakub Drobner (zm. 1896) – lekarz i uczestnik powstania styczniowego.
  • Maria Einhorn-Susułowska (zm. 1998) – psycholog kliniczna.
  • Irena Fessel (zm. 2008) – tłumaczka, chemiczka, pracownik naukowy.
  • Maksymilian Fiszgrund (zm. 1978) – dziennikarz, działacz społeczności żydowskiej.
  • Ludwik Flaszen (zm. 2020) - teatrolog i reżyser tatralny, współzałożyciel Teatru 13 Rzędów.
  • Abram Fogel (zm. 1984) – kantor synagogi Remuh.
  • Jerzy Gert (zm. 1969) – dyrygent i kompozytor.
  • Mieczysław Goldsztajn (zm. 2001) – neurolog.
  • Jan Goślicki (zm. 2006) – eseista, tłumacz.
  • Maurycy Gottlieb (zm. 1879) – malarz.
  • Henryk Halkowski (zm. 2009) – historyk, publicysta i tłumacz.
  • Chaim Hanft (zm. 1951) – malarz, rzeźbiarz, metaloplastyk, ilustrator książek.
  • Czesław Jakubowicz (zm. 1997) – prezes Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.
  • Maciej Jakubowicz (zm. 1979) – prezes Kongregacji Wyznania Mojżeszowego w Krakowie.
  • Nesanel Kichler (zm. 1983) – działacz ruchu robotniczego.
  • Łucjan Kops (zm. 2015) – naukowiec, prof. dr inż. Uniwersytet McGilla.
  • Ignacy Krieger (zm. 1889) – fotograf, jeden z pionierów fotografii w Polsce.
  • Józef Kwiatek (zm. 1910) – działacz socjalistyczny i dziennikarz.
  • Stanisław Lack (zm. 1909) – poeta, myśliciel, krytyk literacki i teatralny.
  • Abraham Lesman (zm. 1984) – rzezak, ostatni kantor synagogi Tempel.
  • Aron Marcus (zm. 1916) – współtwórca ortodoksyjnego syjonizmu.
  • Artur Markowicz (zm. 1934) – malarz i grafik.
  • Józef Oettinger – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Maria Orwid (zm. 2009) – lekarz-psychiatra.
  • Szymon Platner (zm. 1994) – ostatni żydowski mieszkaniec Brzeska.
  • Ferdynand Rajchman (zm. 1999) – filolog klasyczny.
  • Maksymilian Rose (zm. 1937) – neurolog, neuroanatom i psychiatra.
  • Józef Rosenblatt – profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Ignacy Rosenstock (zm. 1935) – działacz sportowy, sędzia piłkarski, współzałożyciel i pierwszy redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego”.
  • Szymon Samelsohn (zm. 1881) – prezes krakowskiej gminy żydowskiej.
  • Józef Sare (zm. 1929) – architekt, wiceprezydent Krakowa, poseł na Sejm Krajowy.
  • Adolf Sas (1878-1951) – podpułkownik lekarz Wojska Polskiego
  • Mieczysław Staner (zm. 2003) – pisarz i wykładowca.
  • Samuel Tilles (zm. 1937) – adwokat, przewodniczący gminy żydowskiej w Krakowie.
  • Jonatan Warschauer (zm. 1880) – lekarz, dobroczyńca biednych Żydów.
  • Maurycy Wiener (zm. 1990) – adwokat, przewodniczący krakowskiego oddziału TSKŻ.
  • Renata Zisman (zm. 1999) – pianistka, pedagog.

Groby symboliczne

Na cmentarzu znajduje się wiele symbolicznych grobów i tablic pamięci upamiętniających osoby zamordowane podczas II wojny światowej oraz osoby, które zostały pochowane na innych cmentarzach:

  • Maurycy Allerhand (zm. 1942) – prawnik, profesor Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego.
  • Mordechaj Gebirtig (zm. 1942) – poeta i pieśniarz ludowy.
  • Zofia Jasińska-Filipowska (zm. 2003) – aktorka teatralna.
  • Rafał Landau (zm. 1941) – prezes gminy żydowskiej w Krakowie.
  • Wanda Ładniewska-Blankenheimowa (zm. 1995) – rzeźbiarka.
  • Chris Schwarz (zm. 2007) – fotograf, założyciel Muzeum Galicja.
  • Leon Sternbach (zm. 1940) – filolog klasyczny i bizantynista.
  • Henryk Vogler (zm. 2005) – pisarz i krytyk literacki.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 47 [dostęp 2011-06-28].
  2. Burchard podaje datę założenia cmentarza jako XVIII w.
  3. Burchard podaje powierzchnię 0,5 ha.

Bibliografia

  • Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 202–206.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kraków location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Kraków. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.15 N
  • S: 49.95 N
  • W: 19.76 E
  • E: 20.26 E
Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda miejsce kultu.svg
Symbol miejsca kultu do legendy mapy
Jewish New Cemetery, matzevahs (tombstones) of Tzadiks and Rabies, 55 Miodowa street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, macewy cadyków i rabbich, ul. Miodowa 55, Kraków
New Jewish Cemetery, 55 Miodowa street, Kazimierz, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, ul. Miodowa 55, Kazimierz, Kraków
New Jewish Cemetery, matzevah (Jewish tombstone), 55 Miodowa street, Kraków, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put Zetpe0202, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cmentarz żydowski nowy, macewa, ul. Miodowa 55, Kraków
Jewish New Cemetery, memorial, 55 Miodowa street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, pomnik, ul. Miodowa 55, Kraków
Nowy cmentarz żydowski Krakow.jpg
Autor: User:Cancre, Licencja: CC BY-SA 2.5
Nowy cmentarz żydowski w Krakowie, ul. Miodowa
Jewish New Cemetery, matzevah, 55 Miodowa street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, macewa, ul. Miodowa 55, Kraków
Jewish New Cemetery, funeral home, 1903 design. Władysław Kleinberger, 55 Miodowa street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, dom przedpogrzebowy, 1903 proj. Władysław Kleinberger, ul. Miodowa 55, Kraków
Jewish New Cemetery, 55 Miodowa street, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy cmentarz żydowski, ul. Miodowa 55, Kraków