Nowy kolos (sonet)

Rękopis sonetu The New Colossus Emmy Lazarus
Statua Wolności w Nowym Jorku
Protesty w Baltimore
Marsz kobiet w Nowym Jorku

Nowy kolos (ang. The New Colossus) – wiersz Emmy Lazarus napisany w 1883 roku. Jest to jeden z najbardziej znanych amerykańskich sonetów.

Treść

Sonet, który swoim tytułem nawiązuje do Kolosa rodyjskiego, jednego z siedmiu cudów świata starożytnego, poświęcony został nowojorskiej Statui Wolności. Poetka personifikuje posąg, wkładając w usta przedstawionej kobiety swoje własne credo. Sformułowania Lazarus kojarzą się z ewangelicznym wersetem Przyjdźcie do Mnie wszyscy, którzy utrudzeni i obciążeni jesteście, a Ja was pokrzepię[1].

Not like the brazen giant of Greek fame,
With conquering limbs astride from land to land;
Here at our sea-washed, sunset gates shall stand
A mighty woman with a torch, whose flame
Is the imprisoned lightning, and her name
Mother of Exiles. From her beacon-hand
Glows world-wide welcome; her mild eyes command
The air-bridged harbor that twin cities frame.
"Keep, ancient lands, your storied pomp!" cries she
With silent lips. "Give me your tired, your poor,
Your huddled masses yearning to breathe free,
The wretched refuse of your teeming shore.
Send these, the homeless, tempest-tost to me,
I lift my lamp beside the golden door!"[2]

W 1903, za sprawą przyjaciółki poetki, Georginy Schuyler, tekst sonetu został umieszczony na spiżowej tablicy na cokole Statui Wolności, stając się integralną częścią tego monumentu[3][4].

Forma

Wiersz jest kanonicznym sonetem włoskim[5], napisanym pentametrem jambicznym i rymowanym według najbardziej klasycznego wzoru czterorymowego: abba abba cdc dcd[6][7]. W utworze można zauważyć również liczne aliteracje, na przykład world-wide welcome[8][9]. Ten sam schemat rymów występuje na przykład w Stepach akermańskich Adama Mickiewicza[10]. W literaturze anglojęzycznej włoski schemat rymowania sonetu stosował John Milton[11]. Po nim tę odmianę sonetu wykorzystywali między innymi William Wordsworth (Composed upon Westminster Bridge, September 3, 1802) i Elizabeth Barrett Browning (How Do I Love Thee?) z Sonetów z portugalskiego.

Opinia krytyki

Brązowa płyta z tekstem wiersza

Kamila Sławińska tak pisała o poetce i jej utworze: Ta dama zdołała zawrzeć w zaledwie czternastu linijkach najbardziej uwodzicielski i nieśmiertelny mit Ameryki: obietnicę nowej ojczyzny[12]. Niezależnie od wartości artystycznej, utwór miał i ma nadal duże znaczenie dla kształtowania amerykańskiej świadomości narodowej[13].

Użycie w polityce

Cytat z wiersza (Give me your tired, your poor) stał się sloganem politycznym po ogłoszeniu przez nową administrację amerykańską ograniczeń we wjeździe do Stanów Zjednoczonych osób z krajów uznanych za zagrożenie. Pojawił się wtedy na transparentach noszonych przez protestujących[14]. W Polsce jako motto swojej książki o dyskursie imigracyjnym w prasie amerykańskiej na przełomie XIX i XX wieku wiersz Emmy Lazarus wykorzystał politolog Krzysztof Wasilewski[15].

Przekład

Wiersz przełożył na język polski, jako Nowy kolos rodyjski, Wiktor J. Darasz[16][17] Na język czeski wiersz przełożył Václav ZJ Pinkava[18].

Przypisy

  1. ↑ Ewangelia według św. Mateusza, rozdział 11, werset 28.
  2. ↑ The poems of Emma Lazarus in two volumes. Volume I. Narrative, lyric and dramatic, Boston 1889, s. 202.
  3. ↑ George Bornstein: Jak czytać stronę. Modernizm i materialność tekstu, tłum. Joanna Sobesto, Tomasz Kunz (PDF). ejournals.eu. s. 23. [dostęp 2018-01-08]. (pol.).
  4. ↑ Berndt Ingmnar Gutberlet: 20 najwspanialszych budowli świata. Tłum Barbara Niedźwiedzka. Katowice: Post Factum, 2018, s. 251-262. ISBN 978-83-8110-389-3.
  5. ↑ Stanisław Sierotwiński: Słownik terminów literackich. Wrocław: Ossolineum, 1966, s. 252-253.
  6. ↑ Sonetto. treccani.it. [dostęp 2017-01-01]. (wł.).
  7. ↑ Chris Baldick: About the Sonnet. english.illinois.edu. [dostęp 2017-01-01]. (ang.).
  8. ↑ “The New Colossus” by Emma Lazarus. experimentalwifery.com. [dostęp 2017-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-01)]. (ang.).
  9. ↑ The Elements of Poetry in The New Colossus. his-jenq.blogspot.com. [dostęp 2017-01-01]. (ang.).
  10. ↑ A. Mickiewicz "Stepy akermańskie" - analiza tekstu. wirtualnypolonista.blox.pl. [dostęp 2017-01-01]. (pol.).
  11. ↑ Melissa J. Sites: The Sonnet. rc.umd.edu. [dostęp 2017-01-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-25)]. (ang.).
  12. ↑ Kamila Sławińska, Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, Warszawa 2015, s. 30.
  13. ↑ Julie R. Enszer: On Emma Lazarus's "The New Colossus". poetrysociety.org. [dostęp 2017-01-01]. (ang.).
  14. ↑ ‘Give me your tired, your poor’: The story of poet and refugee advocate Emma Lazarus. washingtonpost.com. [dostęp 2017-09-27]. (ang.).
  15. ↑ Krzysztof Wasilewski: Bezdomnych gromady niemałe. Dyskur imigracyjny na łamach prasy amerykańskiej (1875-1924). Poznań: Oficyna Bractwa Trojka, 2017, s. 7. ISBN 978-83-947490-4-0.
  16. ↑ Antologia poezji angielskiej w wyborze i przekładzie W. J. Darasza (Nowy kolos rodyjski)
  17. ↑ Emma Lazarus: Nowy kolos. polskieradionyc.com. [dostęp 2017-01-01]. (pol.).
  18. ↑ Emma Lazarus: Nový kolos. vzjp.cz. [dostęp 2017-12-17]. (cz.).

Bibliografia

  • A Study Guide for Emma Lazarus’s "The New Colossus". Farmington Hills: GALE, seria: Poetry for Students.

Media użyte na tej stronie

New colossus.png
"New Colossus" plaque
Women's March NYC - January 21, 2017 (32104682140).jpg
Autor: Barry Solow from New York, United States, Licencja: CC BY-SA 2.0
Women's March NYC - January 21, 2017
Liberty-1536x2304.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Biersaufer~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Statue of Liberty on Liberty Island, Upper New York Bay (August 2004).
New Colossus manuscript Lazarus.jpg
Manuscript of the sonnet "The New Colossus" by Emma Lazarus, dated 1883. Appeared in the on-line exhibit https://www.loc.gov/loc/kidslc/live-haven.html "Haven to Home" at the Library of Congress.