Nurzec-Stacja
| Artykuł | 52°27′47″N 23°5′14″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°27'0.0"N, 23°4'59.9"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 1559 m |
| osada | |
 Stacja kolejowa Nurzec w Nurcu-Stacji | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) | 1508[1] |
| Strefa numeracyjna | 85 |
| Kod pocztowy | 17-330[2] |
| Tablice rejestracyjne | BSI |
| SIMC | 0037894[3] |
Położenie na mapie gminy Nurzec-Stacja _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Nurzec-Stacja") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu siemiatyckiego  | |
 52°27′47″N 23°05′14″E/52,463056 23,087222 | |
| Strona internetowa | |
Nurzec-Stacja (białorus. Нурэц-Станцыя, Nurec-Stancyja) – osada w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim, w gminie Nurzec-Stacja[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Nurzec-Stacja, rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Częstochowskiej. Natomiast prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii św. Dymitra w Żerczycach.
Znajduje się tu Nadleśnictwa Nurzec oraz stacja kolejowa Nurzec.
Historia
Zaczątkiem miejscowości była osada robotników pracujących przy budowie linii kolejowej Białystok–Siedlce w 1904 roku.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku osadę zamieszkiwało 156 osób, wśród których 81 było wyznania rzymskokatolickiego, 30 prawosławnego, 7 ewangelickiego a 38 mojżeszowego. Jednocześnie 91 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 26 białoruską, 1 niemiecką a 38 żydowską. Było tu 16 budynków mieszkalnych[5].
Do 1934 roku osada Nurzec-Stacja (położona na północ od torów) znajdowała się w gminie Milejczyce, a stacja kolejowa Nurzec (z położonym na południe od torów osiedlem Zaolzie) w gminie Radziwiłłówka w powiecie bielskim. 16 października 1933 obie miejscowości utworzyły dwie odrębne gromady w poszczególnych gminach[6]. 1 października 1934 przeprowadzono obszerne zmiany granic gmin w powiecie bielskim, w związku z czym stację kolejową przeniesiono ze zeniesionej gminy Radziwiłłówka do gminy Milejczyce[7], gdzie została zintegrowana z osadą Nurzec-Stacja w jedną gromadę o nazwie Nurzec Stacja Kolejowa[8]. Ponadto 16 kwietnia 1936 gromadę Nurzec Stacja Kolejowa połączono z gromadą Nurzec (we wsi Nurzec) w jedną gromadę o nazwie Nurzec[9]. Podział na dwie gromady (Nurzec i Nurzec-Stacja) przywrócono ponownie 1 czerwca 1951[10]
W sierpniu 1942 Niemcy utworzyli w Nurcu getto dla ludności żydowskiej[11]. Mieszkało w nim ok. 250 osób[11]. Getto zostało zlikwidowane na początku listopada 1942, a jego mieszkańców wywieziono do getta w Kleszczelach[11].
W czasie okupacji niemieckiej Armia Krajowa przeprowadziła tutaj akcję mającą na celu uwolnienie Żydów transportowanych koleją do obozu zagłady w Treblince. Wydarzenie to opisuje relacja zawarta w książce:Zagłada Żydów (1939–1945) (wydanie II poprawione i poszerzone, oprac. Julian Grzesik, Lublin 2008): "W grudniu 1942 r. patrol AK dowodzony przez sierżanta „Sępa" (Kazimierz Wyszyński) zatrzymał pod Nurcem na wschód od Siemiatycz pociąg wiozący Żydów transportowanych z Wilna do Treblinki. Ci nie chcieli opuścić wagonów. Partyzanci trzymając w szachu litewskich konwojentów, którzy zabarykadowali się w swym wagonie, tłumaczyli Żydom, że jadą na pewną śmierć. W odpowiedzi usłyszeli, że jadą nie na śmierć, lecz do pracy, bo kazano im zabrać potrzebne do niej narzędzia."[12]
Rozwój miejscowości związany był z uruchomieniem tartaków i kaflarni działających w okresie międzywojennym i powojennym. Tartak w Nurcu-Stacji do 1994 roku zaliczano do największych w rejonie nadbużańskim.
Zabytki
- dworzec kolejowy, XIX/XX, nr rej.:A-59 z 27.08.2003
- wieża ciśnień, nr rej.:A-59 z 27.08.2003[13].
Zobacz też
- inne miejscowości o nazwie Nurzec
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 837 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 23.
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
- ↑ Dz.U. 1934 nr 70 poz. 675
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1935, nr 20, poz. 83
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki 1936, nr 5, poz. 29
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
- ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 343. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Podlascy Żydzi - Nurzec-Stacja. Próba odbicia więźniów z pociągu w Nurcu-Stacji. nawschodzie.pl. [dostęp 2016-08-04].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 60 [dostęp 2012-01-23].
Linki zewnętrzne
- Nieoficjalna strona gminy Nurzec Stacja. nurzecstacja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-10)].
Media użyte na tej stronie
Autor:
Mapa gminy Nurzec-Stacja, Polska
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podlaskie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.50 N
- S: 52.17 N
- W: 21.45 E
- E: 24.10 E
Autor:
Mapa powiatu siemiatyckiego, Polska
Autor: Mles, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na peron stacji kolejowej Nurzec, na linii 31 Siedlce - Siemianówka. Z prawej strony dawny budynek dworca kolejowego, wpisany do rejestru zabytków - obecnie pełni funkcje biblioteki.
Autor: Mles, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zabytkowa wieża ciśnień w Nurcu-Stacji, po generalnym remoncie w latach 2020-2021.
Autor: Janusz J., Licencja: CC BY-SA 4.0
Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Nurcu-Stacji.