Nyks

Nyks
Νύξ
—bogini nocy (ciemności nocnej)—
Ilustracja
William-Adolphe Bouguereau: Noc, obraz olejny na płótnie, 1811
Występowanie

mitologia grecka

Atrybuty

skrzydła u ramion, ciemna szata, zawój wokół twarzy, rydwan, gwiazdy

Siedziba

na dalekim Zachodzie (poza krainą Atlasa)

Teren kultu

starożytna Grecja

Szczególne miejsce kultu

Megara

Rodzina
Rodzeństwo

Ereb

Dzieci

z Erebem:
Hemera, Nemezis, Eter, Charon;
z Tartarem:
Tanatos, Hypnos;
z Uranosem:
Lyssa;
bez udziału pierwiastka męskiego:
Apate, Filotes, Geras, Momos, Moros, Kery, Eris, Mojry

Nyks (także Noc; stgr. Νύξ Nýx ‘noc’, łac. Nox ‘noc’) – w mitologii greckiej bogini i uosobienie nocy (ciemności nocnej)[1][2].

Należała do bogów pierwotnych (Protogenoi). Uchodziła za córkę Chaosu[3][4][5]. Z Erebem, który był jej bratem, miała córki: Hemerę i Nemezis oraz synów: Eter i Charona, natomiast z Tartarem (niektóre źródła podają, iż para boskich braci nie miała ojca) – Tanatosa (Śmierć) i Hypnosa (Sen), a z Uranosem – Lyssę (Szał)[4][5][6][7]. Bez udziału pierwiastka męskiego zrodziła szereg bóstw, uosobień, abstrakcji, demonów: Apate (Zdrada, Oszukaństwo), Filotes (Czułość, Przyjaźń), Geras (Starość), Momos (Szyderstwo, Sarkazm), Morosa (Los, Zgon), kery, Eris (Niezgoda), Mojry[1][4][8]. Niekiedy uważano ją za matkę Erynii i Hesperyd[1][3].

W gigantomachii walczyła po stronie bogów olimpijskich[1]. Swą siedzibę miała na dalekim Zachodzie (poza krainą Atlasa).

Jej kult należał do rzadkości, czczono ją w Megarze.

W sztuce przedstawiana jest zwykle jako kobieta ze skrzydłami u ramion, w ciemnej szacie, z zawojem wokół twarzy, na rydwanie, w towarzystwie Gwiazd[1][2].

Wyobrażenie o bogini przejawia się w sztukach plastycznych między innymi w greckim malarstwie wazowym i rzeźbie (sarkofagi i nagrobki; fryz Ołtarza Pergamońskiego, przedstawiający sceny z gigantomachii)[1].

Imieniem bogini nazwano jedną z planetoid – (3908) Nyx, a także drugi księżyc Plutona – Nix.

Potomstwo Nyks

Większość zrodziła sama z siebie lub z Erebem, wersje są różne.

Demony i bogowie spraw śmierci, niedoli, różnych uczuć

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 307. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  2. ↑ a b Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 530. ISBN 83-01-03529-3.
  3. ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 254. ISBN 83-04-04673-3.
  4. ↑ a b c Mity o powstaniu świata, bogów i ludzi. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 18. ISBN 83-221-0111-2.
  5. ↑ a b Początki świata. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 39. ISBN 83-7391-077-8.
  6. ↑ Vojtech Zamarovský, op. cit., s. 307, 120, 195, 198. ISBN 80-8046-098-1.
  7. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 87, 254, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.
  8. ↑ Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Jerzy Łanowski (red.), Maria Bronarska (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, 2008, s. 103, 254, ISBN 978-83-04-04673-3, OCLC 297685612.

Bibliografia

  • Aaron J. Atsma: Nyx. theoi.com. [dostęp 2010-07-28]. (ang.).
  • Nyx. mythindex.com. [dostęp 2010-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)]. (ang.).
  • Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
  • Homer: Iliada. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968, s. 246. ISBN L-16-1023.Sprawdź autora:1.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003, s. 842. ISBN 83-7399-022-4.
  • Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: νύξ. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-01]. (ang.).
  • Carlos Parada: Nyx. maicar.com. [dostęp 2010-07-28]. (ang.).
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Nyx. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Nyx. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
  • Theoi.com: Nyx. theoi.com. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - La Nuit (1883).jpg
La Nuit by William-Adolphe Bouguereau (1884)