Ołeksandr Kornijczuk

Ołeksandr Kornijczuk

Data i miejsce urodzenia	12 maja 1905 Chrystyniwka, gubernia kijowska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	14 maja 1972 Kijów, USRR, ZSRR
Ludowy komisarz spraw zagranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
Okres	od 5 lutego 1944 do 12 lipca 1944
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia (bolszewików) Ukrainy
Poprzednik	Christian Rakowski
Następca	Dmytro Manuilśkyj
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR
Okres	od 4 marca 1947 do 8 września 1953
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia (bolszewików) Ukrainy / Komunistyczna Partia Ukrainy
Poprzednik	Michaił Burmistienko
Następca	Pawło Tyczyna
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR
Okres	od 24 marca 1959 do 14 maja 1972
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Ukrainy
Poprzednik	Pawło Tyczyna
Następca	Mychajło Bilij

Kornijczuk w mundurze Armii Czerwonej w 1942

Radziecka koperta pocztowa z wizerunkiem Kornijczuka z 1985, wydana z okazji 80. rocznicy jego urodzin

Ołeksandr Ewdokimowycz Kornijczuk, ukr. Олександр Корнійчук (ur. 12 maja^?/ 25 maja 1905 w Chrystynówce, zm. 14 maja 1972 w Kijowie) – ukraiński dramatopisarz i działacz społeczno–polityczny, przedstawiciel realizmu socjalistycznego w sztuce radzieckiej. Od lutego do lipca 1944 pełnił funkcję ludowego komisarza spraw zagranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. W latach 1947–1953 i 1959–1972 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej USRR. Bohater Pracy Socjalistycznej.

Moneta pamiątkowa wydana przez Narodowy Bank Ukrainy w 2005 z wizerunkiem Ołeksandra Kornijczuka

Życiorys

Urodził się w rodzinie ślusarza, w młodości pracował na kolei. Studia na wydziale literatury w Kijowie ukończył w 1929. Od 1940 członek Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy. Od lutego do lipca 1944 zajmował nowo utworzone stanowisko ministra spraw zagranicznych USRR. Zajmował wysokie stanowiska w Komitecie ds. Sztuki Ukraińskiej Republiki Radzieckiej, Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy.

Działalność literacką rozpoczął w 1925 roku opowiadaniem o Leninie On był wielki (Він був великий). W pierwszej sztuce Na krawędzi (На грані), napisanej w 1929 roku dla młodzieżowego teatru robotniczego, mówił o miejscu artysty w szeregach budowniczych socjalizmu. Kolejne sztuki: Kamienna wyspa (Камяний острів) z 1930 roku, Szturm (Штурм) z 1931 roku świadczą o próbach poszukiwania formy.

Talent dramaturgiczny Kornijczuka ujawnił się w dramacie historycznym: Upadek eskadry (Загибель ескадри) z 1933. Sztuka odnosiła sukcesy głównie dzięki takim wartościom scenicznym, jak zindywidualizowany język postaci, żywy, interesujący dialog, nasycone dramatyzmem sytuacje sceniczne. W sztuce Platon Kreczet (Платон Кречет), 1934, wyd. 1935 stworzył typową postać radzieckiego inteligenta, humanisty i niestrudzonego nowatora. Bohater jest pokazany w ostrym konflikcie z siłami hamującymi rozwój myśli twórczej. Kornijczuk połączył w tej postaci głęboki dramatyzm z liryzmem i humorem, czym udowodnił rozumienie istoty teatru. W romantyczno-heroicznym dramacie Bogdan Chmielnicki (Богдан Хмельницький), 1939 pokazał wydarzenia wojny narodowowyzwoleńczej 1648–1654 i polityczny akt połączenia Ukrainy z Rosją. Na kanwie tej sztuki powstały filmy: Bogdan Chmielnicki w reżyserii I. Sawczenki (1941), 300 lat temu w reżyserii W. Pietrowa (1956) i opera Bogdan Chmielnicki (1951-1953) z muzyką K. Dańkiewicza i librettem autorstwa Kornijczuka i W. Wasilewskiej.

Podczas II wojny światowej pracował jako publicysta, pisał sztuki o tematyce wojennej, w których bohaterowie Armii Czerwonej przeciwstawiają się „gorłowszczyźnie” (od postaci dowódcy Gorłowa). Od marca 1943 roku – zastępca komisarza ludowego spraw zagranicznych ZSRR.

W powojennych sztukach pisał o potrzebie rozwoju duchowego i intelektualnego. Bohaterów komedii – Na stepach Ukrainy (1941), Przyjeżdżajcie do Dzwonkowego (Приїздіть у Дзвонкове), Makar Dubrawa (Макар Дубрава, 1948), Kalinowy gaj (Калиновий гай, 1950), Dlaczego uśmiechały się gwiazdy (Чому посміхалися зорі, 1957), Nad Dnieprem (1960) czy Strona dziennika (1964) osadził głównie w przestrzeni wsi kołchozowej, posługiwał się elementami buffo i groteski.

W 1950 został sygnatariuszem apelu sztokholmskiego^[1]. 22 listopada 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w skład Światowej Rady Pokoju^[2].

Jego sztuki wystawiano również w Polsce, w tym w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie Kartkę z pamiętnika (premiera 29 czerwca 1969) z Marią Malicką w jednej z ról.

Pochowany został w Kijowie, na tamtejszym cmentarzu Bajkowa.

Życie prywatne

Był mężem Wandy Wasilewskiej.

Ordery, odznaczenia i nagrody

• Złoty Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (1967)
• Nagroda Stalinowska (pięciokrotnie)
• Nagroda Leninowska
• Leninowska Nagroda Pokoju (1960)
• Narodowa Nagroda im. Tarasa Szewczenki (1971)
• Order Lenina (sześciokrotnie)
• Order Rewolucji Październikowej (1971)
• Order Czerwonego Sztandaru (1943)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1944)
• Medal „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” I klasy (1944)
• Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
• Akademik Akademii Nauk ZSRR (1943)

Upamiętnienie

W 1972 jego imię otrzymał Kijowski Narodowy Uniwersytet Kultury i Sztuki^[3].

W 1985 poczta ZSRR wydała kopertę z wizerunkiem Ołeksandra Kornijczuka z okazji 80. rocznicy jego urodzin.

Na obszarze Ukrainy jego imieniem nazwano kilka ulic (m.in. w Chrystyniwce, rodzinnym mieście pisarza). Ulica jego imienia znajduje się również w Moskwie, gdzie zawieszona jest również poświęcona mu tablica pamiątkowa.

Tablica pamiątkowa poświęcona Ołeksandrowi Kornijczukowi na ulicy jego imienia w Moskwie

W 2005 Narodowy Bank Ukrainy wydał okolicznościową monetę o nominale 2 hrywien z wizerunkiem Kornijczuka. W ten sposób upamiętniono 100. rocznicę jego urodzin.

Bibliografia

• Краткая Литературная Энциклопедия, Мосва 1966.
• Універсальний Словник – Енциклопедія, Київ-Львів 2001

Przypisy