Ołeksandr Małynowski
 Administrator Apolstolski Łemkowszczyzny dr Ołeksandr Małynowski oczekuje wraz z ochotnikami do 14 Dywizji Grenadierów SS na starostę sanockiego Hofstettera przed cerkwią pw. Zesłania Ducha Świętego w Sanoku | |
| Data i miejsce urodzenia | 12 stycznia 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 18 listopada 1957 |
| Administrator Apostolski Łemkowszczyzny | |
| Okres sprawowania | 1941–1945 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Nominacja biskupia | 5 lutego 1941 |
Ołeksandr Iwan[1] Małynowski, także jako Małynowśkyj, ukr. Олександр Іван Малиновський (ur. 12 stycznia 1888 w Żukowie, zm. 18 listopada 1957 w Bradford) – greckokatolicki duszpasterz archidiecezji lwowskiej o orientacji narodowo-ukraińskiej[2], wicerektor lwowskiego Seminarium Duchownego, Administrator Apostolski Łemkowszczyzny (od 5 lutego 1941 do września 1945) z siedzibą w Sanoku (cerkiew pw. Zesłania Ducha Świętego w Sanoku), Krynicy i Wróbliku Szlacheckim, kapitan armii ukraińskiej do 1919.
Życiorys
Po wybuchu II wojny światowej zajęciu Lwowa przez Sowietów przeniósł się do niemieckiej strefy okupacyjnej. W okresie okupacji niemieckiej ziem polskich uchodził za zdecydowanego zwolennika ukrainizacji Łemkowszczyzny, cieszył się poparciem okupacyjnych władz niemieckich[3]. Od 10 czerwca 1940 był wikariuszem generalnym AAŁ w Sanoku. Pod naciskiem kierowanego przez Kubijowicza Ukraińskiego Komitetu Centralnego (UCK) w Krakowie[4] został 5 lutego 1941 przez nuncjusza apostolskiego w Berlinie Cesare Orsenigo mianowany administratorem apostolskim Łemkowszczyzny). Obowiązki administratora przejął po ustępującym w styczniu 1941 ks. J. Medweckim. Działania Małynowskiego prowadziły w głównej mierze do ukrainizacji struktur administracji poprzez usuwanie z diecezji księży sprzyjających w okresie międzywojennym orientacji staroruskiej, wprowadzeniu rozporządzeń i stosowaniu w pracach ordynariatu języka ukraińskiego oraz utrzymywaniu jak najlepszych relacji z władzami niemieckimi[5]. W 1940 wystosował petycję do okupacyjnych władz niemieckich o odebranie rzymskim katolikom kościoła parafialnego w Sanoku pw. Przemienienia Pańskiego i przekazania go grekokatolikom.
Na początku 1944 przeniósł ordynariat z Sanoka do Krynicy. Dzięki niemu Krynica stała się w okresie okupacji Polski ważnym ośrodkiem ukraińskiego życia narodowego. 26 lutego 1945 Małynowski podjął się ponownej konsolidacji ordynariatu AAŁ. Opuścił Krynicę i przeniósł swoją siedzibę do Wróblika Szlacheckiego. We Wróbliku nawiązał kontakty z pozostałymi księżmi pełniącymi posługę we wschodnich dekanatach AAŁ.
20 marca 1945 Małynowski zwołał kongregację duchowieństwa AAŁ. Uczestnikami spotkania byli ks. I. Pidharbi, proboszcz z Czerteża, ks. Konstanty Polański, proboszcz z Zahutynia, ks. Iwan Cehełyk, ks. Stepan Menciński z Nowosielec, ks. wikariusz generalny S. Jadłowski, ks. Teofil Kmycikiewicz z Surowicy, ks. Zinowij Fedorowicz z Daliowej. W trakcie obrad powołani zostali nowi członkowie Rady (kapituły) AAŁ: ks. K. Polański, ks. Stepan (Stefan) Wenhrynowicz, ks. I. Cehełyk, ks. S. Jadłowski, ks. T. Kmycikiewicz. Pod koniec kwietnia 1945 Małynowski jako administrator AAŁ powrócił ponownie do Sanoka.
19 maja 1945 został poinformowany przez sanockie UB o podjętej decyzji przesiedlenia jego oraz pozostałych księży greckokatolickich do ZSRR. W związku z tym we wrześniu 1945 Małynowski opuścił terytorium Polski przy pomocy UPA, udając się przez Czechosłowację do amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech.
Przypisy
- ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 7.
- ↑ "Z wychowaniem alumnów i duszpasterską pracą człowiek ten nie miał nic wspólnego. We wrześniu lub początkiem października zjechał do Krakowa i rozpoczął aktywną działalność polityczną, a przez czas pewien piastował jakiś urząd przy General Gouvernament. Zawsze odznaczał się głęboką nienawiścią do tego co nie jest ukraińskie i nie przebierał w środkach, jeżeli rozchodziło się o zniszczenie i pognębienie wrogów. Wielka gorliwość i wybitna praca w tym kierunku poddała ukraińskiemu sztabowi myśl posadzenia go na stanowisku apostolskiego administratora." [w:] Memoriał z 16 października 1941 skierowany do bp. Czesława Kaczmarka, autorzy memoriału księża grecko-katoliccy; Włodzimierz Mochnacki, Włodzimierz Wengrynowicz, Bazyli Bartko, Emilian Wengrynowicz, Jan Polański, Eugeniusz Chylak, Julian Sembratowicz, Zenon Kaliniak i Andrzej Orszak. Archiwum Diecezji Kieleckiej. OP-17/4.
- ↑ Stanisław Stępień, Polska-Ukraina, 1000 lat sąsiedztwa: Katolickie unie kościelne w europie środkowej i wschodniej, 1998, s. 346
- ↑ "W wyniku nacisków Ukraińskiego Centralnego Komitetu w Krakowie powołano wikariusza generalnego, którym mianowany został 10 VI 1940 r. ks. Aleksander Malinowski (ur. 12 I 1888 r. w Żukowie). Urzędowanie rozpoczął 2 VIII 1940 r. ..." [w:] Polska-Ukraina, 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, 1990. s. 235
- ↑ "Niektórzy duchowni greckokatoliccy o świadomości ukraińskiej pracujący w AAŁ angażowali się w działania polityczne z nadzieją utworzenia samodzielnego państwa – Ukrainy. Popierali oni struktury Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii) czy tworzonej u boku armii niemieckiej 14 Dywizji Grenadierów SS. Akces do niej, jako kapelan, zgłosił m.in. ks. (greckokatolicki z Sanoka, przedwojenny nauczyciel Stepan Wenhrynowycz). Duchowni tej orientacji wspierali działania Ukraińskiego Komitetu Centralnego. [w:] Dziubyna, op. cit., s. 72; Krzysztof Z. Nowakowski, Administracja Apostolska Łemkowszczyzny w latach 1939-1947, (w:) Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, Przemyśl 1996, s. 235.
Publikacje
- Krzysztof Z. Nowakowski, Administracja Apostolska Łemkowszczyzny w latach 1939-1947, (w:) Polska - Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 3, Przemyśl 1996
- ks. dr. Henryk Borcz. Struktury kościoła greckokatolickiego. [w:] Dekanat sanocki w latach 1944-1956. Powiat sanocki 1944-1956. str. 63 ISBN 978-83-60380-13-0
Media użyte na tej stronie
Dr. Malinowski, Lemko Apostolic Administrator. SS Galizien recruits waiting for head of district, Sanok. 1943