Ołownik (roślina)

Ołownik
Ilustracja
(c) Dr. Avishai Teicher, CC BY 2.5

Plumbago auriculata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

ołownicowate

Rodzaj

ołownik

Nazwa systematyczna
Plumbago Linnaeus
Sp. Pl. 151. 1 Mai 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

P. europaea Linnaeus[3]

Synonimy
  • Thela Loureiro.[4]
Plumbago europaea
Plumbago zeylanica

Ołownik[5][6], ołownica[7] (Plumbago) – rodzaj roślin z rodziny ołownicowatych (Plumbaginaceae). Obejmuje od ok. 12[8] do ok. 17 gatunków[4]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej[8][4]. Rosną zwykle na obszarach suchych i skalistych[9].

Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne, szczególnie popularna jest ołownik uszkowaty[9], jednak na obszarach występowania przymrozków rośliny z tego rodzaju wymagają uprawy w szklarniach[6].

Morfologia

Pokrój
Byliny i półkrzewy o pędach wzniesionych, płożących się lub wspinających[8], osiągające do 3 m wysokości[9].
Liście
Ułożone naprzemianlegle[6], siedzące lub krótkogonkowe o blaszce eliptycznej do łopatkowatej, u nasady zwężonej, całobrzegiej, na szczycie tępej lub zaostrzonej[8], u nasady z zaokrąglonymi przylistkami[9].
Kwiaty
Zebrane w groniastych lub wiechowatych kwiatostanach, a ponieważ szypuły i szypułki kwiatowe są krótkie – kwiatostany są nieco kłosokształtne. Kielich trwały, rurkowaty, 5-kanciasty, na końcu z ząbkami trójkątnymi. Korona z płatkami w dole rurkowato zrośniętymi i rozpostartymi końcami. Płatki koloru białego, niebieskiego i czerwonego[6]. Pręcików jest 5 i mają one długość rurki korony. Zalążnia jest elipsoidalna, jajowata do gruszkowatej, z pojedynczą szyjką słupka na końcu z 5 znamionami[8].
Owoce
Torebki z długimi dzióbkami[8] zawierające pojedyncze nasiono[9].

Systematyka

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z rodziny ołownicowatych (Plumbaginaceae) należącej do rzędu goździkowców reprezentującego dwuliścienne właściwe[2]. W obrębie rodziny rodzaj należy do podrodziny Plumbaginoideae[10].

Wykaz gatunków [11]
  • Plumbago africana (Lam.) Christenh. & Byng
  • Plumbago amplexicaulis Oliv.
  • Plumbago aphylla Bojer ex Boiss.
  • Plumbago arabica (Boiss.) Christenh. & Byng
  • Plumbago auriculata Lam. – ołownik uszkowaty[5], ołownica uszkowata, ołownik przylądkowy
  • Plumbago caerulea Kunth
  • Plumbago ciliata Engl. ex Wilmot-Dear
  • Plumbago dawei Rolfe
  • Plumbago europaea L. – ołownik europejski[5]
  • Plumbago glandulicaulis Wilmot-Dear
  • Plumbago hunsbergensis van Jaarsv., Swanepoel & A.E.van Wyk
  • Plumbago indica L. – ołownik czerwony[5], ołownik indyjski, ołownica indyjska
  • Plumbago ituriensis Ntore
  • Plumbago madagascariensis M.Peltier
  • Plumbago montis-elgonis Bullock
  • Plumbago pearsonii L.Bolus
  • Plumbago pendula (Kuntze) Christenh. & Byng
  • Plumbago pulchella Boiss.
  • Plumbago socotrana (Balf.f.) ined.
  • Plumbago stenophylla Wilmot-Dear
  • Plumbago tristis W.T.Aiton
  • Plumbago wissii Friedrich
  • Plumbago zeylanica L. – ołownik niebieski[5]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-12-08] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-12-08].
  4. ↑ a b c Plumbago. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-08]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 135, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 690-691, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  8. ↑ a b c d e f Alan R. Smith: Plumbago Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-08].
  9. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. I. Trees and shrubs. London: Macmillan, 1988, s. 93. ISBN 0-333-73003-8.
  10. ↑ Genus: Plumbago L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-12-08].
  11. ↑ Plumbago Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-25].
Rośliny mięsożerne i pseudoowadożerne
Ogólne
Pseudoowadożerne
Wymarłe

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
PikiWiki Israel 21319 Plumbago capensis.JPG
(c) Dr. Avishai Teicher, CC BY 2.5
Plumbago capensis
Starr 080209-2633 Plumbago zeylanica.jpg
(c) Forest & Kim Starr, CC BY 3.0
Plumbago zeylanica (habit). Location: Kahoolawe, Puu Moaulanui