Ołownicowate

Ołownicowate
Ilustracja
Plumbago europaea
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

ołownicowate

Nazwa systematyczna
Plumbaginaceae Juss.
Gen. Pl.: 92. 4 Aug 1789
Zatrwian wrębny

Ołownicowate, zawciągowate (Plumbaginaceae Juss.) – rodzina roślin okrytonasiennych z grupy dwuliściennych właściwych. Należy do niej 27 rodzajów i ponad 800 gatunków, w tym setki drobnych gatunków pochodzenia mieszańcowego w tym też apomiktów. Są szeroko rozprzestrzenione na kuli ziemskiej, szczególnie licznie występują w obszarze śródziemnomorskim. Spotykane są także na terenach okołobiegunowych[3]. Większość przedstawicieli występuje na siedliskach suchych lub zasolonych. Do rodzimej flory Polski należy tylko zawciąg pospolity (Armeria maritima), poza tym uprawiane są rośliny z rodzaju zatrwian (Limonium) i ołownica (Plumbago)[3].

Morfologia

Rośliny z tej rodziny to zarówno rośliny jednoroczne, byliny, jak i krzewy oraz liany. Liście ułożone są skrętolegle, często w rozecie przyziemnej. Są pojedyncze i całobrzegie, czasem uszkowate u nasady, ale bez przylistków. Promieniste i obupłciowe kwiaty zebrane są w wierzchotki i skrętki, skupione dodatkowo w główki (Armeria), kłosy (Acantholimon), grona i wiechy (Limonium). Przysadki są łuskowate i czasem tworzą okrywę. Kielich z 5 zrosłych działek ma kształt rurki, często suchobłoniastej i barwnej. Płatki korony, także w liczbie 5, są wolne, połączone u nasady lub tworzą długą rurkę. Pręciki w liczbie 5. Jednokomorowa zalążnia górna powstaje z 5 owocolistków i tyle też jest szyjek słupka. Owocem jest zwykle jednonasienny, niepękający orzeszek otulony w trwałym kielichu, rzadziej niełupka i torebka[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana dla rdestowatych, blisko spokrewniona także z tamaryszkowatymi i pomorzlinowatymi w obrębie kladu polygonids w rzędzie goździkowców:

Pozycja systematyczna w kladzie polygonids w obrębie rzędu goździkowców według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
polygonids



Droseraceae – rosiczkowate



Nepenthaceae – dzbanecznikowate





Drosophyllaceae – rosolistnikowate




Ancistrocladaceae



Dioncophyllaceae








Frankeniaceae – pomorzlinowate



Tamaricaceae – tamaryszkowate





Plumbaginaceae – ołownicowate



Polygonaceae – rdestowate





Pozycja według systemu Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Plumbaginanae Takht. ex Reveal, rząd ołownicowce (Plumbaginales Lindl.), rodzina ołownicowate (Plumbaginaceae Juss.)[5].

Podział rodziny[2][6][7]
  • podrodzina Plumbaginoideae Burnett – 4 rodzaje z Azji wschodniej i Afryki:
    • Ceratostigma Bunge – zawciągowiec
    • Dyerophytum Kuntze
    • Plumbagella Spach
    • Plumbago L. – ołownica
  • podrodzina Staticoideae Kosteletzky
    • plemię Aegialitideae Peng
      • Aegialitis Br. – rośnie w namorzynach Azji południowo-wschodniej i Australii
    • plemię Staticeae Bartling – ponad 20 rodzajów z Europy, Azji, Afryki, Australii i Ameryki Południowej:
      • Acantholimon Boiss. – akantolimon
      • Armeria Willd. – zawciąg
      • Bamiania Lincz.
      • Bukiniczia Lincz.
      • Cephalorhizum Popov & Korovin
      • Ceratolimon M. B. Crespo & Lledó
      • Chaetolimon (Bunge) Lincz.
      • Dictyolimon Rech.f.
      • Eremolimon Lincz.
      • Ghaznianthus Lincz.
      • Gladiolimon Mobayen
      • Goniolimon Boiss.
      • Ikonnikovia Lincz.
      • Limoniastrum Fabr.
      • Limoniopsis Lincz.
      • Limonium Mill. – zatrwian
      • Muellerolimon Lincz.
      • Myriolimon Lledó et al.
      • Neogontscharovia Lincz.
      • Popoviolimon Lincz.
      • Psylliostachys (Jaub. & Spach) Nevski
      • Saharanthus M. B. Crespo & Lledó
      • Vassilczenkoa Lincz.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-18] (ang.).
  3. ↑ a b Ołownicowate (pol.). Ogród Botaniczny we Wrocławiu. [dostęp 2011-05-29].
  4. ↑ Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 258-259. ISBN 1-55407-206-9.
  5. ↑ Crescent Bloom: Plumbaginaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-08-26].
  6. ↑ Royal Botanic Gardens Kew: List of genera in family PLUMBAGINACEAE (ang.). Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-08-26].
  7. ↑ Family: Plumbaginaceae. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-12-06].

Media użyte na tej stronie