Ośmiał

Ośmiał
	; Morfologia (ośmiał mniejszy)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	ogórecznikowce
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	ośmiał
	Nazwa systematyczna
	Cerinthe L.; Sp. Pl. 136. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Cerinthe major L.
Synonimy
	Ceranthe (Rchb.) Opiz
	Ceranthe (Rchb.) Opiz

Ośmiał większy

Ośmiał (Cerinthe) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje około 10 gatunków^[5]^[6]. Występują one w Europie (4 gatunki) i basenie Morza Śródziemnego^[5]^[6] po Kaukaz, Iran i Kazachstan na wschodzie^[4]. W Polsce występują w naturze dwa gatunki: ośmiał mniejszy C. minor i alpejski C. glabra. Pierwszy uznany jest za gatunek rodzimy, a drugi występuje tylko jako efemerofit (przejściowo dziczejący z upraw)^[7].

Ośmiały zostały rozpowszechnione jako ozdobne, zwłaszcza ośmiał większy C. major^[5]. Wszystkie gatunki są dobrymi roślinami miododajnymi^[8].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i dwuletnie, rzadko byliny osiągające do 75 cm wysokości^[6].
Liście: Skrętoległe, pojedyncze i zwykle nagie^[6], całobrzegie i owalne do podługowatych^[8].
Kwiaty: 5-krotne^[6], wsparte podobnymi do liści przysadkami, czasem niebieszczejącymi. Działki kielicha zrośnięte tylko u nasady. Płatki korony zrośnięte w długą rurkę, zwykle dwukolorową (ciemniejszą u nasady) i zwisającą. Kwiaty mają różne odcienie koloru białego, żółtego, różowego, czerwonego, fioletowego i niebieskiego. Osklepek brak. Pręciki równej długości, krótsze od rurki korony, nitki krótkie, pylniki długie i prosto wzniesione, połączone u nasady. Zalążnia górna, czterokomorowa, z pojedynczą szyjką słupka zwykle wystającą z rurki korony^[6].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na cztery zwykle gładkie rozłupki^[6].

Systematyka

Rodzaj należy do plemienia Lithospermeae w podrodzinie Boraginoideae Arnott w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Cerinthe glabra Mill. – ośmiał alpejski
Cerinthe major L. – ośmiał większy
Cerinthe minor L. – ośmiał mniejszy
Cerinthe palaestina Eig & Sam.
Cerinthe retorta Sm.
Cerinthe tenuiflora Bertol.

Zastosowanie

Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Wszystkie najlepiej rosną na stanowiskach osłoniętych w pełnym słońcu lub częściowym zacienieniu. Rozmnaża się je przez nasiona lub przez podział^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).
↑ ^a ^b Cerinthe. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-30].
↑ ^a ^b ^c Cerinthe L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-26].
↑ ^a ^b ^c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 184. ISBN 978-1-107-11502-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 235. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 57, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Genus: Cerinthe L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-30].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).

[ing-3] Cerinthe. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-12-30].

[powo-4] Cerinthe L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-26].

[mabb-5] David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 184. ISBN 978-1-107-11502-6.

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 235. ISBN 0-333-74890-5.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 57, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[burnie-8] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[grin-9] Genus: Cerinthe L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2018-12-30].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Ośmiał

Spis treści

Morfologia

Systematyka

Zastosowanie

Przypisy

Media użyte na tej stronie