Ośmiornicowate

Ośmiornicowate

Octopodidae[1]
d'Orbigny, 1840
Ośmiornica zwyczajna (Octopus vulgaris) na rysunku E. Haeckela z 1904 roku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	mięczaki
Gromada	głowonogi
Podgromada	płaszczoobrosłe
Rząd	ośmiornice
Podrząd	ośmiornice właściwe
Rodzina	ośmiornicowate

Ośmiornicowate (Octopodidae) – rodzina ośmiornic z podrzędu ośmiornic właściwych (Incirrina), obejmująca głowonogi o zróżnicowanej wielkości i morfologii, występujące we wszystkich morzach pełnosłonych różnych stref geograficznych^[2]. Są poławiane gospodarczo (owoce morza).

Występowanie

Zasięg występowania przedstawicieli tej rodziny ośmiornic obejmuje wszystkie morza pełnosłone od Arktyki po Antarktydę. Większość gatunków jest spotykana w płytkich wodach przybrzeżnych, ale znane są również gatunki głębokowodne, w tym przynajmniej jeden (Vulcanoctopus hydrothermalis) bytujący w ujściach hydrotermalnych.

Octopus areolatus

Przyssawki ośmiornicy

Budowa

Ośmiornicowate mają bardzo duże oczy, duży, owalny w zarysie płaszcz i 8 silnych ramion zrośniętych nasadami. U samców jedno z ramion przekształcone jest w narząd kopulacyjny, nazywany hektokotylusem. Przyssawki ramion ułożone są w 1 lub 2 rzędach. Na przyssawkach nie występują ząbki ani haczyki. Na tułowiu brak płetw. Muszla wewnętrzna jest silnie zredukowana lub nie występuje^[2].

Masa ciała poszczególnych gatunków jest zróżnicowana. Najmniejsze ważą ok. 1 g (Octopus wolfi), masa wielu gatunków wynosi kilkadziesiąt kilogramów, a u największych przekracza 200 kg. Rekordową masę, 272 kg, stwierdzono u osobnika ośmiornicy olbrzymiej (Enteroctopus dofleini).

Tryb życia

Octopodidae są drapieżnikami. Atakują z kryjówki lub pod osłoną nocy. Polują na bezkręgowce (głównie skorupiaki) i ryby, które paraliżują i zabijają silnie trującą wydzieliną gruczołów ślinowych.

Kopulacja u ośmiornic kończy się umieszczeniem spermatoforu (mieszka z plemnikami) w jamie płaszczowej samicy za pomocą hektokotylusa samca. U Octopodidae hektokotylus nie odpada od ciała samców.

Ośmiornica zwyczajna (Octopus vulgaris) w State Museum of Natural History w Stuttgarcie

Thaumoctopus mimicus wykazuje duże zdolności mimetyczne

Samice mogą nosić mieszek z plemnikami do 10 miesięcy^[3]. Zapłodnienie następuje podczas składania jaj. Jaja są przytwierdzane do podłoża lub obiektów wodnych, a u Hapalochlaena i Amphioctopus są noszone na ramionach samicy^[3]. Ich rozwój trwa, w zależności od gatunku, wielkości jaj i temperatury wody, od 30 dni do roku^[3]. W czasie inkubacji jaj większość samic nie pobiera pokarmu^[2].

Długość życia przedstawicieli tej rodziny wynosi od 6 miesięcy u małych gatunków tropikalnych do 4 lat u gatunków zimnowodnych^[3].

Systematyka

Do Octopodidae zaliczono około 200 gatunków, co stanowi większość ośmiornic właściwych. Relacje pokrewieństwa pomiędzy nimi pozostają słabo poznane^[4]. Klasyfikacja biologiczna tej rodziny nie jest ustalona i wymaga rewizji taksonomicznej^[5]. Wyróżniono blisko 40 rodzajów, które tradycyjnie grupowane są w podrodzinach^[1]:

• Bathypolypodinae
• Eledoninae
• Graneledoninae
• Megaleledoninae
• Octopodinae

Rodzajem typowym jest Octopus.

Przypisy