Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy

Stara siedziba zakładu (internat) – widok od ul. Reja
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Adres	ul. Reja 7 (do 1922 r.), ul. Akademicka 3 (od 1993 r.)
Ukończenie budowy	1876, 1897
Położenie na mapie Bydgoszczy Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. S. Maczka w Bydgoszczy
53°07′37″N 18°00′30″E/53,126944 18,008333
Strona internetowa

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej im. gen. Stanisława Maczka w Bydgoszczy – placówka oświatowo-wychowawcza w Bydgoszczy.

Historia

Okres pruski

Geneza pierwszego Zakładu dla dzieci głuchoniemych w Bydgoszczy sięga roku 1868, kiedy to nadprezydent Prowincji Poznańskiej Karol von Horn przysłał polecenie w jego sprawie do urzędników rejencji bydgoskiej. Uważał on za konieczne umieszczenie zakładu przy ewangelickim seminarium nauczycielskim, które wówczas mieściło się w byłym klasztorze Bernardynów^[1]. Zakład założono ostatecznie w 1871 r. Stanowił on początkowo tzw. eksternat - młodzież mieszkała w domach prywatnych i dochodziła do siedziby ośrodka na szkolenie. Przewidywano możliwość objęcia opieką 80 dzieci. Mieszkały one po dwoje u sprawdzonych rodzin, które za niewielką dopłatą były zobowiązane zadbać o mieszkanie, wyżywienie, utrzymanie i opiekę wychowanków^[1].

Przez kilka lat rozważano lokalizację Zakładu dla Głuchoniemych. Z uwagi na szczupłość miejsca nie udało się go umieścić na stałe obok budynku Seminarium Nauczycielskiego, natomiast przeważyła decyzja o jego lokalizacji w Śródmieściu. W 1876 r. przy ul. Reja 7, u zbiegu ul. Krasińskiego wzniesiono budynek szkoły^[1]. Sąsiadował on ze wznoszonym w tym samym czasie budynkiem Zakładu dla Niewidomych. W ostatniej dekadzie XIX w. nosił on nazwę Prowincjalny Zakład dla Głuchoniemych (niem. Provinzial Taubstummen Anstall zu Bromberg), obejmujący swym zasięgiem obszar ówczesnej prowincji poznańskiej^[2]. Uczniowie zamieszkiwali w internacie na terenie zakładu.

Po wejściu w 1911 r. w życie ustawy pruskiej, m.in. w sprawie przejęcia zakładów dla głuchych przez samorządy, zmieniono nazwę zakładu na Krajowy Zakład dla Głuchoniemych. W 1922 r., w dwa lata po przejęciu zakładu przez władze polskie, przeniesiono go do Kościana^[2].

Okres polski

W okresie międzywojennym dzieci i młodzież niesłysząca z Bydgoszczy i jej okolic była kierowana do zakładów znajdujących się w najbliższym sąsiedztwie, tj. do Poznania i Wejherowa^[3].

Po II wojnie światowej odżyła potrzeba utworzenia w Bydgoszczy szkolnictwa specjalnego w tym zakresie. 1 marca 1947 r. utworzono Państwowy Zakład Wychowawczy dla Głuchoniemych, który umieszczono w zespole pałacowo-parkowym w Ostromecku. Zakład początkowo liczył 50 uczniów, 4 nauczycieli i obejmował szkołę podstawową, zawodową, a także gospodarstwo przyzakładowe. W szkołę zawodowej młodzież przygotowywała się do zawodów: krawiec, szewc i cholewkarz. Trudności lokalowe, głównie brak odpowiednich pomieszczeń warsztatowych spowodowały likwidację szkoły zawodowej z końcem roku szkolnego 1964/1965. Z początkiem lat 70. XX w. w ramach zakładu działały już tylko dwie jednostki organizacyjne: szkoła podstawowa oraz internat^[3].

Pierwotnie pomieszczenia szkoły znajdowały się w XVIII-wiecznym pałacu myśliwskim i nie odpowiadały podstawowym warunkom bezpieczeństwa. Mimo to zajęcia w pałacu odbywały się aż do 1983 roku. Część pomieszczeń klasowych rozrzucona była również w budynkach mieszkalnych na terenie wsi. W 1977 r. oddano do użytku nowy budynek szkoły, który przejął klasy rozrzucone po Ostromecku. Natomiast uczniowie z zamkniętego pałacu myśliwskiego podjęli naukę m wsi Rafa, oddalonej od Ostromecka o 15 km. Internat znajdował się w tzw. nowym pałacu, wybudowanym w XIX w. W 1986 roku decyzją Państwowej Inspekcji Pracy sypialnię na I piętrze wyłączono z użytkowania, co spowodowało duże zagęszczenie wychowanków na parterze^[3]. Trudne warunki lokalowe spowodowały konieczność zmiany lokalizacji szkoły.

W 1990 roku Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Głuchych przeniesiono do Bydgoszczy do zaadaptowanego hotelu Ochotniczych Hufców Pracy przy ul Glinki 144^[2]. W 1989 roku ruszyła budowa nowego Ośrodka w bydgoskiej dzielnicy Fordon, którą zakończono w 1993 roku. Otwarcia nowego ośrodka przy ul. Akademickiej 3 dokonano 25 września 1993 r.^[3] Umieszczono w nim przedszkole, szkołę podstawową, szkołę zawodową o kierunkach: krawiec odzieży lekkiej oraz monter podzespołów elektronicznych, salę gimnastyczną i internat. Nazwę placówki zmieniono na Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabosłyszącej i Niesłyszącej, a w 1997 r. nadano jej mu gen. Stanisława Maczka. Odsłonięto też płaskorzeźbę z wizerunkiem generała autorstwo artysty rzeźbiarza Michała Kubiaka^[3].

W końcu 2020 zakończono budowę nowego, dwukondygnacyjnego budynku z 10 pracowniami nauki zawodu (po dwa warsztaty elektrotechniczne, gastronomiczne i dentystyczne oraz po jednym gabinecie kosmetycznym, fryzjerskim, ogrodniczym i florystycznym), umożliwiającymi kształcenie w zawodach: technik elektronik, informatyk, florysta, technik żywienia i usług gastronomicznych, kucharz i cukiernik oraz - od września 2021 - fryzjer, technik usług kosmetycznych, technik ogrodnik. W ośrodku młodzież z dysfunkcją słuchu po raz pierwszy w kraju uzyskała możliwość kształcenia się na kierunku technik dentystyczny^[4].

W 2004 roku liczba wychowanków wynosiła 140, a personelu ok. 60 osób^[2]. Pierwsze egzaminy maturalne odbyły się w maju 1999 roku Obecnie niektórzy absolwenci tej placówki studiują w bydgoskich uczelniach wyższych. Jednym z długoletnich sponsorów szkoły jest piosenkarz Krzysztof Krawczyk^[3].

Pierwotna siedziba zakładu

Najstarszy w Bydgoszczy budynek zakładu dla głuchoniemych wzniesiono w stylu eklektycznym. Rzut budynku założono na planie odwróconej litery „L”. Składa się on ze zbudowanego w 1897 r. dwukondygnacyjnego budynku głównego w ciągu ul. Reja (w nim zapewne mieścił się internat) i dostawionego doń, prostopadle (wzdłuż ul Krasińskiego) okazałego trzykondygnacyjnego skrzydła prawdopodobnie z lat 80. XIX w., krytego dwuspadowymi dachami^[2]. Na osi elewacji frontowej posiada on niewielki ryzalit, sień przejazdową (w przyziemiu) i nadwieszony w kondygnacji piętra pięcioboczny wykusz, kryty daszkiem pięciospadowym^[2].

W skład Zakładu wchodziła ponadto murowana, jednokondygnacyjna sala gimnastyczna (niem. Turnhalle) zbudowana przy narożniku ulic Krasińskiego i Gimnazjalnej ok. 1896 r. w stylu historyzującym i fragmentarycznie z formami neoromańskimi. Założono ja na planie prostokąta z niższym i węższym małym ryzalitem wejściowym od ul Krasińskiego. W 1897 r. obiekty zakładu od ul Krasińskiego zostały ogrodzone^[2].

Budynek obecnie pełni funkcję mieszkalną. Mimo częściowej przebudowy obiektu po 1945 r. zachowały się oryginalne stolarki okienne i drzwiowe^[2].

Przypisy

Zobacz też

• Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Słabowidzącej i Niewidomej im. L. Braille’a w Bydgoszczy
• Budynek Kołłątaja 9 w Bydgoszczy (dawny przytułek dla niewidomych w Bydgoszczy)
• Śródmieście (Bydgoszcz)

Bibliografia

• Janiszewska-Mincer Barbara: Pierwszy ośrodek dla Głuchoniemych w Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1996
• Jezierski Piotr: W świecie ciszy. [w.] Kalendarz Bydgoski 2005
• Umiński Janusz: Tradycja szkolnictwa dla głuchych. [w.] Kalendarz Bydgoski 2004