Ożota zwyczajna

Ożota zwyczajna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Galatella
Gatunek	ożota zwyczajna
	Nazwa systematyczna
	Galatella linosyris (L.) Rchb.f; Icon. Fl. Germ. Helv. (H.G.L. Reichenbach) 16: 8. [1853-1854]
Synonimy
	Linosyris vulgaris DC.;
	Linosyris vulgaris DC.;

Morfologia

Ożota zwyczajna (Galatella linosyris (L.) Rchb.f.^[4]) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w Europie, zachodniej Azji i północnej Afryce^[5]. W Polsce roślina rzadka. Występuje na Kujawach, Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce, na Wyżynie Małopolskiej i Lubelskiej (tutaj jest dość częsta), a także w okolicach Przemyśla^[6].

Nazewnictwo

Zaliczana była do rodzaju ożota (Linosyris) jako Linosyris vulgaris DC. Według nowszych ujęć taksonomicznych prawidłowa nazwa tego taksonu to obecnie Galatella linosyris (L.) Rchb.f^[3]. Nowej polskiej nazwy nie utworzono.

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, naga, gęsto ulistniona, rozgałęziająca się tylko górą w obrębie kwiatostanu. Razem z kwiatostanem osiąga wysokość do 70 cm. Oprócz pędów kwiatowych roślina wytwarza również pędy płonne. Pod ziemią występuje grube kłącze.

Liście: Liście równowąskie o szerokości 1-2 mm, jednonerwowe. Górne liście drobne, ostro zakończone, o szorstkich brzegach i przeważnie przylegające do łodygi.

Kwiaty: Zebrane w koszyczki o szerokości 8-10 mm, tworzące na szczycie łodygi baldachogrono. Okrywa koszyczków złożona z wąskich, ostrych i miękko owłosionych listków rosnących w kilku szeregach. Listki są zielonkawe i mają odgięte szczyty. W koszyczku wszystkie kwiaty rurkowate, brak kwiatów języczkowych. Kwiaty są żółte i wszystkie obupłciowe.

Owoc: Owłosiona niełupka z puchem kielichowym o włoskach różnej długości.

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do września, nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Siedlisko: suche murawy, słoneczne wzgórza i zarośla (szczególnie z leszczyną i wiśnią karłowatą), zbocza wąwozów lessowych. Preferuje gleby z dużą zawartością wapnia, o odczynie obojętnym lub zasadowym. Gatunek światłolubny i ciepłolubny. Hemikryptofit.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Festuco-Brometea^[7].
Liczba chromosomów 2n=18, 36^[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)^[9]. Niektóre jej stanowiska są zagrożone wskutek zarastania przez drzewa i krzewy w wyniku naturalnej sukcesji ekologicznej, a także wskutek działalności człowieka – zalesiania lub zaorywania terenów, na których występuje^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Search results — The Plant List. [dostęp 2011-01-25].
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-04].
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[TPL-3] Search results — The Plant List. [dostęp 2011-01-25].

[4] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[5] Mapa rozmieszczenia gatunku na Den virtuella floran [dostęp 2013-12-04].

[C-6] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Ożota zwyczajna

Spis treści

Nazewnictwo

Morfologia

Biologia i ekologia

Zagrożenia i ochrona

Przypisy

Bibliografia

Media użyte na tej stronie