OA vz.27

Obrněný automobil (OA) vz.27 (Škoda PA-III) – czechosłowacki samochód pancerny z okresu międzywojennego, konstrukcji zakładów Škody. W 1929 roku wyprodukowano serię 15 sztuk, używanych przez armię Czechosłowacji do 1939 roku. Samochody te zostały następnie przejęte przez Słowację, Rumunię i Niemcy.

Historia konstrukcji

W wytwórni Škoda w 1924 roku rozpoczęto opracowywanie nowego samochodu pancernego, który otrzymał oznaczenie fabryczne PA-III^[2]. Był on następcą niezaakceptowanych formalnie przez armię samochodów Škoda PA-I i Škoda PA-II i zachowywał pewne ich cechy konstrukcyjne, przede wszystkim nietypowy symetryczny kształt nadwozia, z przedziałem bojowym pośrodku i podobnym przodem i tyłem. Założeniem było uzyskanie samochodu lżejszego i bardziej mobilnego oraz tańszego w produkcji niż PA-II^[2]. Charakterystyczny pancerz z wygiętych płyt pancerza, nadający poprzedniemu modelowi potoczną nazwę "żółwia" (Želva), został zastąpiony przez nieco łatwiejszy do produkcji, lecz nadal skomplikowany pancerz z licznych płaskich lub wygiętych płyt, poustawianych pod różnymi kątami względem siebie. Samochód ponadto otrzymał ponownie centralnie umieszczoną wieżę obrotową, jak w modelu PA-I. Już w 1925 roku Škoda zbudowała podwozia dla 12 samochodów, natomiast prace nad konstrukcją pancernego nadwozia przeciągały się. W sierpniu 1925 drewniana makieta ostatecznego nadwozia została wybrana przez komisję wojskową, po czym 28 lipca 1927 wojsko przyjęło nieopancerzony prototyp^[2]. 16 grudnia 1927 został on zatwierdzony do produkcji i otrzymał oznaczenie wojskowe Obrněný automobil vz. 27 (OA vz. 27) - samochód pancerny wzór 1927^[2].

Między majem a październikiem 1929 roku Škoda wyprodukowała serię 15 samochodów pancernych, w tym trzy na zamianę PA-II sprzedanych do Austrii^[2].

Planowano zamówienie dalszych 9 samochodów OA vz. 27, na zamianę dalszych samochodów PA-II, lecz z uwagi na wysoki koszt wytwarzania (626 770 koron - ok. 25 000 dolarów USA) i opracowanie lżejszego samochodu pancernego OA vz.30, zrezygnowano ostatecznie z dalszych zamówień^[2].

Użycie

Samochód pancerny OA vz. 27 został wprowadzony na uzbrojenie armii czechosłowackiej w 1929 roku. Początkowo sześć weszło w skład pułku pancernego w Milovicach, a dziewięć w skład szwadronu samochodów pancernych kawalerii, ostatecznie po reorganizacji dziewięć weszło w skład 1. Pułku Pancernego (PÚV-1) w Milovicach, a po trzy w skład PÚV-2 w Ołomuńcu i PÚV-3 w Turčianskym Svätým Martinie^[2]. Samochód był uważany za udaną konstrukcję, dobrze sprawującą się pod względem eksploatacji^[2]. Mimo to, nie spełnił pokładanych oczekiwań, będąc niewiele lżejszy i równie drogi w produkcji, jak PA-II, a przy tym miał niższą o połowę prędkość maksymalną w warunkach drogowych^[3]. Konstrukcja spotkała się z zainteresowaniem potencjalnych nabywców zagranicznych z Europy, Chin i Japonii (będąc w chwili powstania jednym z niewielu nowoczesnych samochodów pancernych), ale nie doszło do żadnych zamówień, a przy tym zakłady Škody były wówczas przeciążone produkcją dla armii czechosłowackiej^[2].

Pod koniec 1938 roku samochody te używane były w walkach przeciwdywersyjnych w Sudetach^[2]. W marcu 1939 roku po rozpadzie Czechosłowacji, 3 samochody otrzymała nowo powstająca armia słowacka. Słowackie pojazdy złomowano w lutym 1943^[2].

Trzy samochody zostały przejęte przez Rumunię w marcu 1939, kiedy ich załogi postanowiły przekroczyć granicę z Rumunią uciekając przed zajmującymi Karpato-Ukrainę siłami węgierskimi. Używane były następnie przez jej armię do zadań ochronnych. Dwa z nich zostały zniszczone podczas nalotu alianckiego na zagłębie naftowe Ploesti w 1944^[2]. Pozostałe samochody vz. 27 przejęli Niemcy po zajęciu Czech w marcu 1939^[2].

Konstrukcja

Samochód vz.27 miał podwozie w formie ramy, w której przedniej części umieszczony był silnik z chłodnicą i zbiornikiem paliwa przed nim^[2]. Napędzał go 4-cylindrowy silnik gaźnikowy Škoda o pojemności 5700 cm³ i mocy 60 KM (44,3 kW) przy 1600 obr/min, sprzęgnięty z 4-biegową skrzynią biegów^[4]. Nadwozie pancerne o skomplikowanym kształcie wykonane było z płaskich i częściowo wygiętych płyt grubości od 3 do 5,5 mm, nitowanych do ramy^[4]. Dostęp zapewniały drzwiczki umieszczone centralnie w bocznych ścianach^[2].

Jedną z osobliwości konstrukcyjnych samochodu był napęd przenoszony na przednią lub tylną oś w zależności od tego, w którym kierunku samochód się poruszał (nie był to napęd 4x4). Samochód miał dwóch kierowców i także przednia lub tylna oś była kierowana w zależności od kierunku jazdy^[2]. Kierowcy zajmowali miejsce po prawej stronie centralnego przedziału bojowego, dla obu kierunków jazdy^[2]. Kierowcy mieli przed sobą oraz za sobą luk obserwacyjny zamykany klapą, w której znajdowała się szczelina obserwacyjna ze szkłem pancernym^[2].

Wieża miała stożkowe ściany i skomplikowany kształt dachu, w którym znajdował się właz dowódcy. Z przodu wieży był umieszczony karabin maszynowy w jarzmie kulistym, dwa dodatkowe jarzma kuliste znajdowały się w jej bocznych ścianach, a w tylnej ścianie był reflektor szperacz Scintilla, z osłoną pancerną^[2]. Drugi karabin maszynowy był zamontowany centralnie w wykuszu w tylnej ściance przedziału bojowego, z polem ostrzału 72°^[2]. Chłodzone wodą karabiny maszynowe Schwarzlose vz.7/24 wyposażone były w lunetki celownicze, co polepszało celność broni w porównaniu z samochodem PA-II^[2]. Samochód nie był wyposażony w radiostację, pomimo prowadzenia takich prób^[2].

Stosowane były podczas normalnego szkolenia koła z oponami 38×7", a do walki przeznaczono koła z ogumieniem z komorami powietrznymi, o wymiarach 720×30 mm^[2]. Samochody były malowane nietypowo dla czechosłowackich pojazdów, całe w kolorze szarym, w chęci lepszego maskowania na szosie^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Charles K. Kliment, Vladimir Francev: Czechoslovak armored fighting vehicles 1918-1948, ISBN 0-7643-0141-1

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia. 2svetovavalka.kvalitne.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-20)].