ORP Czajka (1918)

ORP Czajka
Ilustracja
ORP „Czajka”, ok. 1924 r.
Klasa

trałowiec

Typ

FM

Historia
Stocznia

Caesar Wollheim we Wrocławiu Cesarstwo Niemieckie

Wodowanie

1918

Zamówiony dla  Kaiserliche Marine
Nazwa

FM 28

 Marynarka Wojenna (II RP)
Nazwa

ORP Czajka

Wejście do służby

1 marca 1921

Wycofanie ze służby

12 października 1931

 Polska
Nazwa

Czajka

Wejście do służby

1932

Los okrętu

samozatopiony we wrześniu 1939
pocięty na złom

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

konstrukcyjna 170 t
pełna 193 t[1]

Długość

całkowita – 43 m

Szerokość

6 m

Zanurzenie

1,6 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy łącznej 600 KM; 2 śruby
Prędkość

12 węzłów
(początkowo 14)

Zasięg

650 mil morskich

Uzbrojenie
1 działko kaliber 47 mm,
2 ckm 7,92 mm Maxim wz. 08,
20 min
Załoga

32 ludzi

ORP Czajka – polski trałowiec redowy niemieckiego typu FM z okresu międzywojennego, pierwszy z trzech okrętów o tej nazwie w Polskiej Marynarce Wojennej, dawny niemiecki FM 28.

Historia

„Czajka” należała do czterech trałowców typu FM o numerach: 2, 27, 28 i 31, zakupionych 24 września 1920 roku przez Polskę od fińskiej firmy Hoffströms, z niemieckiego demobilu wojennego[2]. W publikacjach istnieją rozbieżności co do przyporządkowania konkretnych nazw, jednakże według najnowszej literatury dokumenty wskazują, że „Czajka” była dawnym trałowcem FM 28, zbudowanym w stoczni Caesar Wollheim z Wrocławia[3][a]. Publikacje niemieckie i część polskich podawały, że była trałowcem FM 2, zbudowanym w stoczni G. Seebeck w Geestemünde[1], lub FM 27, zbudowanym również w stoczni Caesar Wollheim[4]. FM 27 i FM 28 zostały wodowane w 1918 roku, lecz nie weszły do służby w Kaiserliche Marine przed końcem wojny[1]. Cena wynosiła 1,8 miliona marek niemieckich (ok. 34 tysięcy USD) za okręt[2]. Po remoncie w Danii, trałowce przybyły do Gdańska w lutym 1921 roku. FM 28 po zakupie otrzymał prowizoryczną nazwę „Finlandia III”, następnie „trawler nr 3”, po czym rozkazem ogłoszonym 7 kwietnia 1921 roku, ostateczną nazwę: „Czajka”, wprowadzając w polskiej marynarce tradycję nadawania nazw trałowców od ptaków[3]. 24 czerwca 1921 roku komisja wojskowa odebrała okręt[3]. Wszedł do polskiej służby 1 marca 1921 roku, a pierwszym dowódcą był por. mar. Bronisław Leśniewski[5]. Przez 10 lat służby okręt był wykorzystywany do trałowania min na Zatoce Gdańskiej, a także do szkolenia specjalistów morskich. Na skutek zużycia, został wycofany ze służby 12 października 1931[6]. Od 1929 do 1931 dowódcą ORP Czajka był por. mar. Konrad Namieśniowski[7].

W 1932 został sprzedany za 2400 zł firmie Maksymiliana Kureckiego w Gdyni i przebudowany kosztem ok. 4000 zł na statek towarowo-pasażerski[6]. Zdemontowano rufową nadbudówkę, urządzono ładownie w części dziobowej i rufowej, zainstalowano maszty z bomami ładunkowymi i hak holowniczy[6]. Statek miał pojemność 179 BRT i 87 NRT oraz nośność ok. 160 ton[6]. Używany był do transportu ładunków na trasie Tczew-Gdynia i Gdańsk-Gdynia oraz holowania barek, a w sezonie letnim woził turystów po Zatoce Gdańskiej, biorąc na pokład 180-200 osób[6]. Po śmierci armatora w 1934 roku, statek został w następnym roku sprzedany do Gdańska. Przez nowych właścicieli statek używany był m.in. do nielegalnych celów, jak przemyt spirytusu do Finlandii[6]. W 1938 roku polskie władze zaaresztowały statek, który odstawiono w Gdyni do wybuchu wojny[6]. We wrześniu 1939 został samozatopiony w Gdyni dla zablokowania wejścia do Basenu Żeglarskiego[8]. Po wydobyciu przez Niemców, pocięty na złom[1].

Dane techniczne

  • wyposażenie trałowe: 2 komplety trałów kontaktowych

Uwagi

  1. Fakt zbudowania w stoczni Caesar Wollheim, w której powstały FM 27 i FM 28, potwierdzają także ustalenia Jerzego Micińskiego na podstawie „Urzędowego spisu statków” z 1937 roku. Miciński 1996 ↓, s. 258

Przypisy

  1. a b c d Gröner, Jung i Maass 1983 ↓, s. 170-171
  2. a b Bartelski 2016 ↓, s. 33-34.
  3. a b c Bartelski 2016 ↓, s. 34.
  4. Piwowoński 1989 ↓, s. 273.
  5. Bartelski 2016 ↓, s. 46.
  6. a b c d e f g Miciński 1996 ↓, s. 257-258
  7. Kadry 2011 ↓, s. 277.
  8. Miciński 1996 ↓, s. 270.

Bibliografia

  • Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815-1945. Band 2: Torpedoboote, Zerstörer, Schnellboote, Minensuchboote, Minenräumboote. Koblencja: Bernard & Graefe Verlag, 1983. ISBN 3-7637-4801-6. (niem.)
  • Jerzy Miciński: Księga statków polskich: 1918-1945.. T. 1. Gdańsk: Polnord-Oskar, 1996. ISBN 83-86181-23-0.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). W: Jan Kazimierz Sawicki: Kadry morskie Rzeczypospolitej. T. V. Gdynia: 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.
  • Jan Andrzej Bartelski. Pierwsze polskie „ptaszki”. „Morza i Okręty”. Nr specjalny 2/2016. II (6), 2016. ISSN 2450-3509. 

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Flag of the German Empire.svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
Flag of Germany (1867–1918).svg
Bundesflagge und Handelsflagge des Norddeutschen Bundes (1866-1871) und Reichsflagge des Deutschen Reiches (1871-1918)
War Ensign of Germany (1903–1919).svg
War Ensign of the en:German Empire from 1903-1919 (correction of date shown on image which shows 1918). Based on image of coat of arms at [1]. Currently unable to add further details for crown or further details to sceptor due to lack of high-quality images of the coat of arms.
Naval Ensign of Poland (1919-1928).svg
Bandera wojenna Rzeczypospolitej Polskiej. Oparta na Image:Naval_Ensign_of_Poland.svg oraz Image:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg. Była używana w latach 1919-1927 (praktycznie do 1936). Prawidłowe proporcje: 5:8 (w załączniku graficznym do ustawy są proporcje 5:10,5 lecz później zostało to sprostowane).
Flag of Poland (with coat of arms, 1919-1928).svg
Flaga Polski z godłem, wersja symboliczna. Oparta na Image:State Flag of Poland.svg oraz Image:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg. Była używana w latach 1919-1927 (m. in. jako bandery handlowej).
ORP Czajka.jpg
Trałowiec ORP "Czajka".